AQSH davlat deportamenti matbuot kotibining bayonotiga ko’ra, davlat kotibi Kerri Qirg’izistonga 31 oktyabr kuni tashrif buyuradi. U MO mamlakatlari rahbarlari bilan zo’rovon ekstremizmi va iqtisod haqida gaplashadi.
“Biz amerikaliklarning Afg’oniston vodiylarida aylanib soqchilik qilishlari o’rniga afg’onlarning havsizlik kuchlarini mashqdan o’tkazdik, hozir bu kuchlar boshqaruv tizginlarini o’z qo’liga olmoqda… Katta sondagi quruqlik kuchlarini horijga yuborish o’rniga janubiy Osiyodan tortib shimoliy Afrikagacha bo’lgan davlatlar bilan sherikchilik doirasida hamkorlik qilyapmiz. Amerikaga tahdid solayotgan terrorchilarni tinch boshpanalardan mahrum qilish uchun shunday qilmoqdamiz”. Obama bu nutqni 2015 yil 20 yanvarda so’zladi. Bu nutq uning Islomiy olamga nisbatan strategiyasiga yaqqol dalolat qilib turgan nutqlaridan biridir.
Obamaning 2015 yil 18 va 19 fevralda Vashington konferentsiyasida so’zlagan nutqida Obama shunday dedi: – “bayzilarning fikricha islomiy davlatlarning ko’pida yuz berayotgan muammolarga sabab mustamlakachilikdir. Boshqa bayzilar esa bunga sabab bayzilar aytayotgan Islom bag’irkenglik haqida so’z yuritmaydi yoki u bayzi g’arb fikrlari bilan bulg’angan degan fikrlardir, deb biladi. Bu fikrlar olamning barcha tomonidagi bayzi jamiyatlarda mavjuddir va keng tarqalgandir. Bu esa shahslarni, hususan yoshlarni bundan taysirlanib ekstremizmga moyil bo’ladigan qilib qo’ymoqda. Biz bunga qarshi kurashamiz. Buning uchun ana shu ishlar haqida rostgo’ylik bilan so’z yuritishimiz lozim. O’zimiz rad qilayotgan narsalar, ayniqsa ana shu fikrlar to’g’risida aniq tushunchaga ega bo’lishimiz lozim. Bu erda bir-biriga chambarchas bog’liq va hurmat qilinishi kerak bo’lgan olamiy qiymatlar va printsiplar bor degan voqe to’g’risida aniq tushunchaga ega bo’laylik. Mana shu sherikchilikning boshlanishidir”.
Obama o’zi va uning tarafdorlari taysiri bor va hatarli deb biladigan bir fikratga qarshi kurashish zarurligini taykidladi. U Amerika va g’arb Islomga qarshi urush olib bormoqda, degan fikratdir. Obama shuni taykidlab bunday dedi: “Islomiy jamiyatlar, jumladan ulardagi din arboblari zimmasida faqat diniy fikrlarni noto’g’ri talqin qilib tushuntirishnigina emas, balki bu hazoratlar o’rtasidagi to’qnashuvdir, g’arb yoki g’arb va butun olam Islomga qarshi urush qilmoqda yoki O’rta sharqdagi mavjud barcha kasalliklar va illatlar sababchisi Amerikadir, deb tushuntirishga urinishlarni ham rad etish masyuliyati turibdi”. Obama bu masala terror masalasi emas, balki saqofat, fikr va ishonch-eytiqodlar masalasi eytiborni qaratib bunday dedi: “Bu ish terrorchi tashkilotlardan doirasidan ham nariga o’tib ketadi. CHunki u terrorchilarning o’z ideologiyalarini qurishga undaydigan asos bo’lib qoldi”. SHundan keyin u bunday dedi: “bu erda O’rta sharq bilan g’arbni o’zaro jamlaydigan bir tarih bor. Bizdan birontamiz siyosatlarni har qanday tanqid qilishga to’siq bo’lolmaymiz. Lekin g’arb Islomga qarshi urush qilmoqda, degan fikrat nomaqbul fikratdir. SHuning uchun bu fikratni rad etish hammamizning masyuliyatimizdir”.
Bu etmagandek ularning harakatlarida, Ishid qilayotgan ishlarda jirkanchlik va nafratni qo’zg’ash bor. Bu ahvol odamlarni bu tashkilotdan nafratlanishga, uning boshqaruvidan, buzuqligidan, Islom deb dayvo qilib tatbiq etayotgan narsalaridagi jaholatidan nafratlanishga undamoqda. Ishid Halifalikni eylon qilish va o’zi tatbiq etadigan narsalarni Islom deb dayvo qilish uchun maydonga keldi. Bu ham Amerikaga va butun kufrga ko’rsatiladigan ulkan hizmatdir. CHunki Ishid o’zining ishlari bilan Islom va Halifalikni hunuk ko’rsatishga hizmat qilmoqda. CHunki bu ishlar odamlarni Islom boshqaruvidan va Halifalikdan qo’rqitib, nafratlantirmoqda. Bu esa Obama strategiyasi va uning Islomga qarshi uning o’z ahli qo’li bilan – sherikchilik degan niqob ostida – kurashishga oid til biriktiruv fitnalari zamiridagi g’oyadir.
“Terrorizm”ga qarshi urush boshdan oyoq yolg’on va g’arb bilan Amerikaning til biriktiruv fitnasidir. Aslida ular Islomga qarshi kurashishmoqda. CHunki Islom siyosiy nizomdir. Islom barcha odamlar uchun hazorat va yashash tarzidir. Bu hazorat g’arb hazoratiga va kapitalistik yashash tarziga tahdid soladi. Tarihdan maylumki kofirlar Islomga fikr va hujjat bilan qarshi turishdan ojiz qolishdi. Bugun ham ular bundan ojizlik qilishmoqda. CHunki Islom aqliy hujjat bilan isbotlaydigan, odamlarni qanoatlantiradigan va nafs orom oladigan to’g’ri, sohlom aqidadan yualqib chiqqandir. SHuning uchun kofirlar yolg’on dayvolar va tuban aldovlardan boshqa narsani topisholmadi va aslo topisha olishmaydi ham. SHuning uchun “terrorizm”ga qarshi deb dayvo qilinayotgan mana urush paydo bo’ldi. Uning Islomga qarshi urush ekanligi – Alloh Subhanahu va Taoloning fazli bilan – musulmonlarga sir bo’lmay qoldi.
Tahlil:
1 –Kichik Bush 2001 yil ohirlarida eylon qilgan Islomiy olamga qarshi hujum byuarbod bo’lganidan keyin Amerika o’ziga qarshi turgan, basharasini fosh qilib tashlayotgan va urinishini barbod qilayotgan kuch Islom ekanligini tushunib etdi. Zero Islomda musulmonlar qaerda bo’lishmasin ko’tarib yurgan fikrlar bor. Islomda Amerika va uning saqofatiga zid bo’lgan saqofat bor. Bu hol Amerikani musulmonlarga dushman degan eytiborda qaraydigan qilib qo’ydi. Islom fikrlari, musulmonlarning saqofati, urf-odatlari va jamiyatlari Amerikaga bo’ysunmasligi Amerikaga ayon bo’ldi. Musulmonlarning Amerika etakchiligiga taslim bo’lmasligi va o’zlarining yurtlarini Amerika bosib olishiga rozi bo’lmasliklari ham Amerikaga ayon bo’ldi. Qisqacha qilib aytganda Amerika – qayta ko’rib chiqishdan keyin – o’zining urinishlari barbod bo’lishining sababi deb topgan narsa mana shudir. Amerika Islom bilan bo’lgan fikrlar urushida yutqazganini ham tushundi. Bu bilan esa u fikrlar urushida ham, harbiy urushda ham yutqazgan bo’ladi. Bu esa boshqa bir yangi strategiyani taqozo qilar edi.
2 – Amerika musulmonlarga qarshi ikki sohada: moddiy (harbiy) va fikriy sohada urushga kirish fikriga keldi. Bu o’rinda shuni ham ko’rsatib o’tish kerakki fikriy urush Amerika va g’arb nazdida aqidaga, sharyiy hukmlarga, hayot nizomlariga taalluqli fikrlarni dalil va hujjatlar bilan isbotlash asosiga tayanmaydi. CHunki ular bu masalalarda haqiqatlar borligiga ishonishmaydi. Aksincha ularni did va mayllarga bog’liq bo’lgan, ilmiy taraqqiyotga qarab rivojlanadigan, vositalar va manfaatlari o’zgarishi bilan o’zgaradigan nisbiy haqiqat deb hisoblashadi. Lekin ular buning o’rniga majburlash va aldab qo’lga o’rgatib olish asosiga tayanishadi. Eng kuchli kim bo’lsa o’sha zo’rlab tiqishtiradigan narsaga tayanishadi. Ko’pchilikning havoyi hohishlariga tayanishadi. YOki aldovga, odamlarni sotib olishga va shunga o’hshash narsalarga tayanishadi.
Kerrining tashrifi ham yuqoridagi AQSHning umumiy strotegiyasi asosida olib boriladi. U Qirg’iziston va boshqa mintaqadagi mamlakatdagi davlatlarning iqtisodiy tang ahvolini ko’rib turipti. Ular hatto iblisdan pul undirish uchun u bilan shartnomalar tuzishga tayyor holatga tushib borishayapti. Shuning uchun tashrifning asosi “ekstremizm va iqtisod. YAyni biz aytgandek ekstremizmga qarshi kurash olib borishsang, iqtisodiy sadaqa beriladi.
Ular talab qilayotgan kurash, yuqorida Obamaning nutqi asosida ishlab chiqilgan uslublar bilan olib boriladi. Ya`ni: qonunchilik, havfsizlik, ommaviy ahborot va taylim sohalarida amaliyot o’tkazishlarni taqozo qiladi. U masjidlar imomlari va ularning hutbalariga aralashish, muftilarni tayinlashga aralashish, diniy darsliklarni va mudarrislarni qayta tayyorlashga aralashish darajasiga etadigan aralashishni taqozo qiladi. Zero bu mana shu strategiyaning tub mag’izi jumlasidandir.
Qirg’iziston 2015 yil boshidan Obamaga labbay deb javob berib, Roshod Kamolov bilan yana yuzlagan Hizb ut-Tahrirga ayzo musulmonlar ustidan ish qo’zg’adi. Ulardan bir necha o’nlaganini qamoqqa oldi. AQSHning iqtisodiy ko’magi ilinjida Qirg’iz hukumati hatto o’nlagan ayollarni (ularning birini 6 oylik chaqalog’i bilan birga) ekstremizmda ayblab uzoq muddatlarga qamoqqa hukm qildi.
SHularning hammasi “ekstremizm va iqtisod” deb bir to’da hukumatdagi musulmonlarni sotib olish orqali amalga oshiriladi. Kerri, Qirg’iz hukumatining hizmatini tekshirish va baho berish uchun kelayapti. U bularning hizmatlariga yarasha mukofotlaganidan keyin, ularga yangi ko’rsatmalar va u uchun to’lanadigan to’lamlar uchun bir necha loihalarni imzolab ketadi.
