بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Ramazon javobgarliklar va birinchi darajali ustuvor vazifalar oyidir
Ustoz Xolid Said
Hizb ut-Tahrirning Falastin
zaminidagi matbuot bo‘limi a’zosi
Individuallik va xudbinlikka qarshi kurash Islomning mabda sifatidagi alohida muhim sifatidir. Chunki Islom kishini shaxsiy ishlarini qilish, o‘zini isloh etish va turmush tarzini tartiblashtirishga chaqirish bilan bir qatorda, uni boshqalarga diqqat-e’tibor qaratishga va o‘z jamiyatida atrofdagi insonlarning manfaatiga ham qayg‘urishga buyurgan. Hatto boshqalarga diqqat-e’tibor qilish barcha insoniyatni o‘z ichiga oladi. Chunki Islom olamiy risola bo‘lib, insoniyatni jaholat va zalolat zulmatidan hidoyat va yaxshilik nuriga olib chiqishga qaratilgan.
Muborak Ramazon oyida juda ko‘p manzaralar namoyon bo‘ladi. Bu manzaralar musulmonlarni ayni shu narsalar haqida tafakkur qilib, ongli ravishda o‘ylab ko‘rishga undaydi. Toki, bu narsa musulmonlarga o‘z voqeliklarini o‘zgartirishga yordam bersin, natijada musulmonlar o‘z rollarini ado etib, ummat sifatida zimmalariga yuklangan mas’uliyat-javobgarliklarni bajarsinlar. Musulmon kishi tor individuallik choponini egnidan yechib, o‘zining ulug‘ ko‘hna Ummatning bir bo‘lagi ekanini anglashi uchun boshini bepoyon osmonga ko‘taromog‘i idrok va ongning dastlabki belgilaridan hisoblanadi.
Rosululloh ﷺning
«كُلُّكُمْ رَاعٍ وَكُلُّكُمْ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ»
«Har biringiz rahbarsiz va har biringiz o‘z qo‘l ostidagilardan javobgarsiz», degan so‘zlari har bir javobgarlik va unga aloqador ishlarga asos hisoblanadi. Bu javobgarliklar davlatning hukmdori yoki xalifada gavdalanuvchi hokimiyat pillapoyalarining eng yuqorisidan boshlanib, sekin-asta pastga tushaveradi va bittama-bitta har bir shaxs va erkagu ayolni o‘z ichiga oladi.
Chunki mas’uliyat-javobgarlik o‘z daraja va yo‘nalishlari bo‘yicha turli xil bo‘lgani bois, ular bajarilayotgan paytda birinchi darajali ustuvor vazifalar o‘rtaga chiqishi tabiiy. Shuning uchun mana shu ustuvor vazifalarni tartiblashtirib olish uchun o‘lchov va me’yor bo‘lishi kerak. Chunki ustuvor vazifa masalasi insonning nafs-havosiga va istaklariga tashlab qo‘yilmaydi. Shu sababdan musulmon kishi nazdidagi ustuvor vazifalarni tartiblashtirib berish uchun Alloh Taoloning
أَجَعَلْتُمْ سِقَايَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَجَاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَسْتَوُونَ عِندَ اللَّهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ
«(Ey mushriklar), sizlar hojilarga suv berishni va Masjidul Haromni obod qilishni – Allohga va oxirat kuniga iymon keltirgan hamda Alloh yo‘lida jihod qilgan zotlar(ning amallariga) teng, deb bildingizmi?! Ular (ya’ni, mo‘minlar bilan mushriklar) Alloh nazdida teng emaslar. Alloh zolim qavmni hidoyat qilmas» [Tavba 19]
degan kalomi kelgan. Ushbu kalom iymon keltirib, jihod qilishni hojilarga suv berish va xizmat qilish, Masjidul Haromni obod etish amallaridan avval qilinadigan amal ekanini belgilab berdi va ustuvor vazifani aniq-tiniq tarzda bayon qildi. Chunki farzlar nafllardan avval turadi, usul furu’dan avval turadi.
Bugungi kunda musulmonlarning voqeligiga nazar tashlansa, muammolar juda kengayib, yechimlar aralash-quralash bo‘lib ketgani ayon bo‘ladi. Shu bois, ular boshdan kechirayotgan muammolardan salomat chiqib olish uchun ustuvor amal-vazifalarni tartiblashtirib olish lozim. Ustuvor vazifalar ro‘yxatining boshida Islomni tatbiq etish hamda musulmonlar uchun ularni birlashtiradigan va ummatlar o‘rtasidagi ularning o‘rni va o‘zligini belgilab beradigan bitta davlatni barpo etish masalasi turibdi. Shuning uchun Ramazonda va boshqa vaqtlarda ham faqatgina Qur’on o‘qish va chiroyli tilovat qilish amallariga e’tibor berib, ammo Qur’on ahkomlarining bekor qilinishiga va chegaralari toptalishiga e’tibor bermaslik mutlaqo nomaqbuldir. Namozni barpo etish farzi bilan Alloh nozil qilgan ahkomlar orqali hukm yuritishning farzi o‘rtasini, ro‘za tutish farzi bilan xalifa saylash farzi o‘rtasini, haj farzi bilan jihod farzi o‘rtasini ajratish umuman qabul qilinmaydigan narsa. Chunki Allohning ahkomlari bir-biriga bog‘langan holda, shaxs, jamiyat va davlat hayoti uchun yechimlarni berish uchun nozil bo‘lgan.
Islom olib kelgan e’tiqod, o‘lchov va ahkomlar uchun ijro etuvchi organ sifatida davlatning mavjud bo‘lishi Islomda juda muhim sanaladi. Tatbiqni ibodat va axloq kabi insonning shaxsiy holatiga taalluqli ahkom va muolajalarga cheklash Islomning aksar ahkomlarini bekorga chiqaradi. Faqatgina ibodat va axloq kabilarga cheklab qo‘yilsa, boshqa ahkomlarga, masalan, iqtisodiy va ijtimoiy muomalalar, Allohning yo‘lidagi jihod, tashqi siyosat, jazo choralari, ta’lim tizimi, o‘quv dasturlarini shakllantirish, ommaviy axborot vositalari va boshqa ko‘plab masalalarga taalluqli ahkomlarga qanday amal qilinadi? Yana bulardan boshqa ko‘plab ahkomlar borki, ular Islom ahkomlarining beshdan to‘rt qismini tashkil qiladi. Bular davlat yo‘q bo‘lganligi sababli barchasi tatbiqsiz-bekor bo‘lib qoladi-ku. Nabiy ﷺ marhamat qilganlar:
«كَانَتْ بَنُو إِسْرَائِيلَ تَسُوسُهُمُ الأَنْبِيَاءُ، كُلَّمَا هَلَكَ نَبِيٌّ خَلَفَهُ نَبِيٌّ، وَإِنَّهُ لا نَبِيَّ بَعْدِي، وَسَيَكُونُ بعدي خُلَفَاءُ فَيَكْثُرُونَ»، قَالُوا: فَمَا تَأْمُرُنَا؟ قَالَ: «فُوا بِبَيْعَةِ الْأَوَّلِ فَالْأَوَّلِ، وَأَعْطُوهُمْ حَقَّهُمْ، فَإِنَّ اللَّهَ سَائِلُهُمْ عَمَّا اسْتَرْعَاهُمْ»
«Banu Isroilga payg‘ambarlar siyosat yurgizardi. Qachon bir payg‘ambar halok bo‘lsa, ortidan boshqa bir payg‘ambar kelardi. Mendan keyin esa payg‘ambar yo‘q. Xalifalar bo‘ladi va ular ko‘payib ketadi. Shunda: bizga nimani buyurasiz? – deyishgan edi, aytdilarki: birinchisining, faqatgina birinchisining bay’atiga vafo qilinglar va ularning haqlarini beringlar, zero Alloh ulardan fuqaroni qanday boshqarganlari haqida so‘raydi».
Rosululloh ﷺning quyidagi hadislarida kelganidek, davlat vujudini saqlash Islom dinining oliy maqsadlaridan biriga aylantirilganligi davlatning mavjud bo‘lishining muhimligini yanada ziyoda qiladi:
«إِذَا بُويِعَ لِخَلِيفَتَيْنِ، فَاقْتُلُوا الآخِرَ مِنْهُمَا»
«Agar ikki xalifaga bay’at qilinsa, keyingisini o‘ldiringlar». Yana bunday deganlar:
«مَنْ أَتَاكُمْ وَأَمْرُكُمْ جَمِيْعٌ عَلَى رَجُلٍ وَاحِدٍ، يُرِيدُ أَنْ يَشُقَّ عَصَاكُمْ، أَوْ يُفَرِّقَ جَمَاَعَتَكُمْ، فَاقْتُلُوهُ»
«Kimda-kim barchangizning ishingizni bitta kishi boshqarayotgan holingizda kelib, birligingizni bo‘lishni yoki jamoatingizni parchalashni istasa, uni qatl qilinglar». Bu masala bugungi kunda jamoalar, shaxslar va ulamolar sifatida barcha musulmonlardan o‘z voqeliklarini va bitta vujudda birlashishga naqadar muhtojliklarini qayta ko‘rib chiqishni talab qiladi.
Musulmonlarning eng asosiy masalalaridan biri bo‘lgan Falastin masalasi borasida ustuvor vazifalarni belgilashda muammo yuzaga kelgan. Zero, hukmdorlar Ummatni adashtiruvchi harakatlarni amalga oshirib, Falastinni ozod etish yo‘lidan chalg‘itishga urinishmoqda. Shuningdek, maqsad va g‘oyaga olib bormaydigan ikkilamchi ishlar bilan uning energiyasini tugatishga harakat qilishyapti.
Soxta vasiylik sohibi bo‘lgan anavi Iordaniya rejimi asosiy e’tiborini Aqso masjidini ta’mirlashga, gilam va joynamozlarini yangilashga qaratgan. Eron rejimi bo‘lsa, «Quddus gvardiyasi», deb atalmish birikma tuzib olish va har yili Ramazon oyining oxirgi jumasini Quddus kuni qilib nishonlash orqali Masjidul Aqsoni zoye ketkazmoqda. Marokash rejimi Quddus qo‘mitasiga raislik qilayotganini da’vo qilayotgan bo‘lsa, Turk rejimi hech qanday ma’nosi yo‘q, Falastinga ta’siri ham bo‘lmaydigan qizil chiziqlarni o‘rnatmoqda… U Aqso masjidini kishanlardan yechish va butun Falastinni ozod qilib, uni yahudiylar iflosligidan tozalash uchun jiddiy harakat qilish o‘rniga, mana shunday qizil chiziqlari bilan Ummatni adashtirish va chalg‘itishni qasd qilmoqda.
Musulmonlar azob chekayotgan boshqa mintaqalarga kelsak, masalan, Xitoydagi uyg‘urlar, Myanma (Birma)dagi rohingalar, Hindiston va Afrikadagi musulmonlar kabi, hukmdorlar ularga nusrat-yordam berish, zulmdan qutqarish va oqizilayotgan qonlarini to‘xtatib, nomuslarini himoya qilish o‘rniga, ularni chalg‘itish hamda xayriya ishlari va insonparvarlik yordamlari bilan energiyalarini tugatish orqali kompasni boshqa tomonga burib yuborishga harakat qilyapti. Garchi bu ishlar go‘zal va chiroyli ishlar bo‘lsa-da, biroq musulmon birodarlarimizning azob-uqubatlariga barham berish uchun to‘g‘ri yo‘l emas.
Shuning uchun, bugungi kunda musulmonlar o‘zlarining ustuvor vazifalarini Alloh sevadigan va rozi bo‘ladigan tarzda tartiblashtirib olmoqlari hamda hukmdorlar va ularning tarafdorlarining musulmonlarni adashtirib, qing‘ir yo‘llarga yetaklashlariga yo‘l qo‘ymasliklari lozim. Zero, ro‘za Ummatning birligiga guvohlik berayotgan bo‘lsa, qiyomul layllar qayta ko‘tarilish va uyg‘onish uchun chaqirmoqda. Bas, shunday ekan, ey musulmonlar, bu yilgi Ramazoningizni Allohning Kitobi va Rosulining Sunnatini tatbiq qiladigan, orangizda Allohning va’dasi va Rosulining bashoratlarini ro‘yobga chiqaradigan davlatsiz o‘tayotgan ramazonlarning oxirgisi qiling va avvalgi tarixingizni qaytarib, butun olamga qayta ezgulik va ziyo ulashing.
Roya gazetasining 2023 yil 5 aprel chorshanba kungi 437-sonidan
