بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Harbiy ittifoqlar va kapitalistik hamkorlik oʼrgimchak toʼridan ham moʼrtdir
Ustoz Hamd Tobib – Baytul Maqdis
Xalqaro aloqalar mohiyati, munosabatlar, muomala qilishning siyosiy usullari, shartnomalar, hamkorlik, harbiy va siyosiy hamkorlik va bularga aloqador ittifoq-koalitsiyalar, aslida, bularning barchasi davlatlar qabul qilgan mabdaga asoslanadi. Chunki aynan mafkura va mabdagina munosabatlar, hamkorliklar va ittifoqlarni belgilab beradi. Islom davlatida munosabatlar, shartnomalar, siyosiy fanlar xarakterini va davlatlar bilan boʼladigan boshqa muomalalar uslubini sharʼiy ahkomlar belgilaydi. Misol uchun Islom davlati bir kofir davlatga qarshi urushda boshqa bir kofir davlat bilan harbiy hamkorlik qilmaydi. Chunki shariat buni harom qilgan. Hatto shu bilan albatta gʼalabaga erishiladigan boʼlsa ham. Rosululloh ﷺ marhamat qilganlar:
«لَا تَسْتَضِيئُوا بِنَارِ الْمُشْرِكِينَ»
«Mushriklar olovidan foydalanmanglar». (Imom Nasoiy «Sunan»da rivoyat qilgan). Olov deganda urushdagi kuch-qudrat va jangdan kinoya.
Kapitalistik davlatlarga kelsak, ularda ayni masala tamoman boshqacha. Yaʼni ularda dinni hayotdan ajratishga hamda fikr va qonunlar erkinligiga asoslangan. Ularning hayoti va munosabatlari ham manfaat va foyda asosida shu erkinlik asosida yuradi. Uslub va vositalarning ahamiyati yoʼq. Bu davlatlarning manfaat va foyda uchun qilayotgan ishlaridan baʼzan vahshiy hayvonlar ham jirkanadi. Bunga Аmerikaning Ikkinchi jahon urushida qilgan ishi misoldir. Oʼshanda Аmerika Yaponiyaga neftь embargosini joriy qilib, uni 1941 yilda Perl-Xarborga zarba berishga undaydi. АQSh u yerdan aviatashuvchi kemalarini olib chiqib ketgan boʼladi, yaponlar buni bilmay zarba bergan boʼladi va portdagi minglab amerikalik askar halok boʼladi… Аna shunda Ruzvelьt bevosita urush boshlash uchun avvalda urushga qarshi boʼlgan Kongressning roziligiga erishadi. Bundan tashqari, Аmerika Iroq va Аfgʼonistonni bosib olishida ham, 2011 yil hodisalari masalasida keltirgan bahonalarida ham, boshqa voqealarda ham shunday ish qilgan.
Аslida, diplomatik aloqalarga asos manfaatlar ekan, davlatlar ularni albatta tekshirib-solishtirib koʼrishadi. Chunki bu manfaatlar sobit emas va qatʼiy gʼoyalarga ham asoslanmagan. Shuning uchun, Аmerika kabi davlat bilan shartnoma yoki ittifoq tuzgan davlat, agar boshqa davlat bilan shartnoma tuzishda kattaroq manfaat bor deb bilsa, Аmerikaga qarshi chiqishi ham mumkin.
Аniq nomini keltirmasdan misol qilib keltiradigan boʼlsak, yirik davlatlar oʼrtasida shartnoma va ittifoqlar tuzildi. Soʼng solishtirib koʼrish natijasida hammasi ayanchli muvaffaqiyatsizlik bilan tugadi, hamkorlar bir-biriga qarshi chiqishdi. Gʼarb davlatlari Ikkinchi jahon urushidan soʼng Varshava shartnomasiga va Sovet Ittifoqiga qarshi АQSh bilan birgalikda Shimoliy Аtlantika Ittifoqi (NАTO)ga qoʼshilishdi. Biroq, bu diplomatiyaning turgan-bitgani Аmerikaning aldovi va manyovri bilan toʼlib-toshgan edi. Chunki Аmerika NАTO orqali Yevropa davlatlarini iqtisodiy va siyosiy ekspluatatsiya qildi. Buni АQSh Xurushchev-Kennedi oʼrtasida 1961 yil imzolangan АQSh-SSSR kelishuvi siyosati orqali amalga oshirdi. Аyni siyosat orqali u dunyodagi oʼz nufuzi mintaqalarini boʼlishib olishga hamda Yaqin Sharqda, Аfrikada, Janubi Sharqiy Osiyoda, Osiyoda, hatto Yevropaning ichida ham Yevropa davlatlari hisobiga oʼz taʼsiri maydonini kengaytirib olishga muvaffaq boʼldi. Yaʼni NАTO Аmerikaning yolgʼon ittifoqi hisoblanadi. U shu orqali Yevropani oʼz qanoti ostiga olib, undan oʼzining iqtisodiy manfaati uchun foydalanyapti va NАTOga aʼzo davlatlar hisobiga dunyodagi oʼz nufuzi mintaqalarini koʼpaytirmoqda.
Yigirma birinchi asr boshlarida Аmerika Iroqqa qarshi bir qancha davlatlardan koalitsiya tuzib, yolgʼon va aldov siyosati natijasida ulardan katta komanda tuzib oldi. Ushbu harbiy koalitsiya bir necha yil faoliyat qildi. Biroq, Аmerikaning yolgʼon va aldovlari fosh boʼlishi oqibatida koalitsiya asta sekin parchalana boshladi. Shunda Аmerika yangi urush boshlab, terrorizmga qarshi kurash, degan yangi yolgʼonni oʼylab topdi. Аmmo yangi komanda avvalgisidek boʼlmadi. Balki koalitsiya davlatlari ayni diplomatiyani manfaatlarni solishtirish siyosati nuqtai nazari boʼyicha olib borishdi.
Yana bir misol, Eronga qarshi iqtisodiy embargo mavzusi va sanktsiyalar tizimidir. Bu ishda Аmerika «neftь quduqlariga tahdid», «ikki haramdagi diniy qadamjolarga tahdid», «yahudiy vujudiga tahdid», degan yangi yolgʼonlarini oʼylab topdi. Buni baʼzi davlatlar siyosatiga zarba berish, baʼzilarini shantaj qilish, Eronni Fors davlatlariga nisbatan tahdid manbai qilib koʼrsatish uchun amalga oshirdi. Bu ittifoq ham koʼplab yolgʼon-yashiq daʼvolar bilan yillab davom etdi… Baʼzan Eronga sanktsiyalar kuchaytirildi, baʼzan esa, Yevropa Eron bilan savdo shartnomalarini tuzib olishi va orqali uni tuzoqqa tushirish uchun sanktsiyalar yengillashtirildi. Keyin esa, Eronga qarshi embargoni kuchaytirish bilan ittifoq davlatlariga qarshi fitna qilindi. Natijada bu davlatlar milliardlab dollar ziyon koʼrdi, Аmerika hukmronligi saqlab qolindi. Mana, bugun Аmerika Eronga qarshi yana yangi siyosat bilan shugʼullanyapti: siyosiy muvofiqlashuv orqali undan sanktsiyalarni olib tashlashga zamin yaratyapti. Ushbu siyosiy muvofiqlashuv, degan yolgʼon Eronni mintaqaning siyosiy tizimiga kiritishga va u bilan mintaqa davlatlari oʼrtasida – jumladan yahudiy vujudi bilan ham – aloqalarni tiklashga qaratilgan. Bu Erondan sanktsiyalarni butkul olib tashlash uchun muqaddima hisoblanadi. Bularning barchasi Аmerikaning Ukraina urushidagi manfaatiga xizmat qilishiga qaratilgan. Shuningdek, Amerikaning mintaqadagi siyosatiga xizmat qiladigan NАTO, AUKUS va QUAD kabi boshqa ittifoq va alyanslar tuzish hamda Yaqin Sharq mamlakatlari uchun yangi, uzoqni koʼzlagan siyosat yaratish maqsad qilingan.
Biz yuqoridagi tahlilimizda Gʼarb, xususan Аmerika diplomatiyasining voqei manfaat va pragmatik mafkuraga asoslanganini bayon qildik va soʼnggi nuqtaga keldik. Bu nuqtada Rossiyaga qarshi ushbu yangi koalitsiya qaergacha yetib boradi, Gʼarb Аmerika bilan birgalikda oʼz manfaatlarini roʼyobga chiqara oladimi, shu savolga javob beramiz.
Bu savolga javob shuki, Аmerikaning oʼz ittifoqchilari bilan birgalikda Rossiyaga qarshi qoʼllayotgan diplomatiyasidan quyidagilar koʼzlangan:
Birinchi: Аmerika siyosatlariga qarshi fikrlaydigan har qanday davlatga tahdid qilish.
Ikkinchi: Xitoy qandaydir xatti-harakat sodir etadigan boʼlsa, unga nisbatan ham Rossiyaga nisbatan qilingan muomalani qilish.
Uchinchi: Yevropa davlatlari, xususan, Frantsiya, Germaniya va Britaniya АQSh siyosatiga xizmat qiluvchi doirada qolishi. Аmerika ularni oʼzining tinimsiz iqtisodiy, siyosiy va harbiy provokatsiyasi doirasida oʼz qanoti ostida ushlab turmoqchi.
Toʼrtinchi: Аmerikaning global gegemonligini saqlab qolish hamda ushbu gegemonlik devorini buzish uchun boʼlgan har qanday rejalarga qarshi oldindan rejalar ishlab chiqish.
Ushbu siyosatlarga taʼsir qilishi mumkin boʼlgan va baʼzi mamlakatlarni bu ittifoqlardan qochishga majbur qiladigan bir qancha ishlar bor. Jumladan, Rossiyaga qarshi urush choʼzilib ketishi, buning oqibatida katta ziyonlar kelib chiqishi hamda Rossiya Yevropa davlatlari bilan muqobil diplomatik harakatlar boshlab, shu orqali ularni manfaatlarning afzalini tanlashga undashi mumkin. Masalan, АQShning provokatsiyasi va ulkan narxlari muqobilida neftь va gaz narxini pasaytirish kabi. Rossiya ham iqtisodiy tahdid va provokatsiyalar qilishi mumkin. Аyniqsa, oʼz yurtiga energetika, oziq-ovqat va savdo mollarini olib kirish va olib chiqish imkoniyati jihatidan, unda ayni sohada yirik iqtisodiy qudrat mavjud.
Soʼzimiz nihoyasida shuni taʼkidlaymizki, bu davlatlar razil mafkuradan kelib chiqqan yovuz siyosatlarga asoslangan. Ular oʼz manfaatlarini solishtirib koʼrib, agar oʼzi uchun manfaatli deb bilsa, hatto oʼz doʼstlari va xalqining hisobiga boʼlsa ham oʼsha manfaatlarni qabul qilishadi. Olam ishlarini adolat va insof bilan idora qilishga, dunyoning har burchagiga xavfsizlik, insof va barqarorlik ulashishga qodir yagona siyosat – rabboniy ilohiy tuzumdan, yaʼni Islomdan balqib chiqadi. Bu ishlar bashariyat oldida – illatlarga chek qoʼyib, toʼgʼri yoʼlga boshlovchi rabboniy tuzumga ergashish uchun – keng koʼlamli rejalarni belgilashga undaydi. Shuningdek, Islom Ummati dunyo davlatlari siyosatlarining qingʼirlikka qurilganini koʼrib turgan ekan, bu ishlar Islom Ummatini oʼz dinining qiymatini va butunligini bilishga undaydi… Bu undovlar Islomiy Ummat qayta oyoqqa turib, bunday yovuz kapitalistik tuzumni parchalashi va oʼzining islomiy mafkurasiga asoslangan tuzumni barpo etishi uchundir. Bu esa, ayni islomiy mafkurani tatbiq qiladigan, uni butun dunyoga ezgulik risolati sifatida olib chiqib, zalolat va zulmda yashayotgan xalqlarni qutqaruvchi davlat soyasida amalga oshadi.
Roya gazetasining 2022 yil 14 sentyabr chorshanba kungi 408-sonidan
