Sadir Japarov rasmiy tashrif bilan Ozarbayjonga bordi
Xabar: Qirgʼiziston prezidenti Sadir Japarov 19-aprel kuni rasmiy tashrif bilan Ozarbayjon poytaxti Bokuga bordi.
Prezident matbuot xizmatining xabar qilishicha, tashrif doirasida Sadir Japarov Ozarbayjon prezidenti Ilhom Аliev bilan ikki tomonlama muzokaralar oʼtkazadi. Davlat rahbarlari ikki va koʼp tomonlama hamkorlikning dalzarb masalalarini muhokama qiladilar.
Shuningdek, Ozarbayjon parlamenti spikeri Sagiba Gafarova bilan ham ikki tomonlama uchrashuv rejalashtirilgan.
Bundan tashqari, Japarov Ozarbayjon ishbilarmon doiralari vakillari bilan uchrashib, Qirgʼiziston va savdo-investitsiya hamkorlik istiqbollari haqida maʼlumot beriladi.
Tashrif Qirgʼiziston va Ozarbayjon oʼrtasida diplomatik munosabatlar oʼrnatilganining 30 yilligi, shuningdek, ikki davlat oʼrtasida Doʼstlik va hamkorlik shartnomasi imzolanganining 25 yilligi arafasida boʼlib oʼtmoqda.
Bir qator hujjatlar, strategik sheriklik toʼgʼrisidagi deklaratsiya, Davlatlararo kengashni tashkil etish toʼgʼrisidagi memorandum, davlatlar manfaatlariga mos keladigan hukumatlararo va idoralararo bitimlar imzolanishi rejalashtirilgan.
Izoh: 2012-yili Qirgʼiziston neft va gazga boy boʼlgan Ozarbayjon bilan hamkorlikda yiliga 2 million tonna neftni qayta ishlash zavodni qurish boʼyicha bitim imzolangandi. Ushbu loyihani Ozorbayjon davlat neft kompaniyasi toʼliq moliyalashni oʼz zimmasiga olgan edi. Rasmiy maʼlumotlarga koʼra, hozir Qirgʼiziston bir yilda 1 million tonna neft va neft mahsulotlari isteʼmol qiladi. Аgar bu loyiha amalga oshgan taqdirda Qirgʼiziston nafaqat oʼzini neft bilan taʼminlar, hatto qoʼshni respublikalarga ham benzin import qilish imkoniga ega boʼlar edi. Biroq, ushbu loyiha amalga oshmay qoldi.
Buning asosiy sababi bugungi kunda Qirgʼiziston neft va gaz borasida toʼligʼicha Rossiyaga qaram ekanligida. Oʼz vaqtida Rossiya mazkur loyiha amalga oshishga toʼsqinlik qilgan edi. Bugungi kunda Qirgʼiziston gaz va benzin narxi yuqoriligi boʼyicha mintaqa davlatlarida “etakchilardan” biridir va bu mahsulotlar taʼminoti boʼyicha Rossiyaning qosh-qovogʼiga qarab turishga majbur. “Qirgʼizgaz” Rossiyaga 1 dollarga sotilayotgan vaqtda rasmiylar Qirgʼizistonni arzon gaz bilan uzluksiz taʼminlab turilishini vaʼda qilishgan edi. Bugun Qirgʼiziston xalqi har ming kub.metr gaz uchun 220 dollardan toʼlashga majbur boʼlmoqda. Qoʼshni Qozogʼistonda esa aholi uchun gaz narxi ming kub.metr 74 dollarni, Qirgʼizistonda benzin 69-70 som boʼlsa, Qozogʼistonda 39-40 somni tashkil etadi. Rossiya Qirgʼizistonni qimmat narxda gaz va benzin sotib olishga majbur qilgani kamlik qilganidek, neftni bosim oʼtkazish richaglaridan biri qilib olgan. Аgar qirgʼiz hukumati Rossiya manfaatlariga mos kelmaydigan biror harakat qiladigan boʼlsa, darhol neft mahsulotlari uchun bojxona bojlarini koʼtarish bilan tahdid qiladi.
Katta ehtimol bilan Japarovning bu safarida amalga oshmay qolgan loyihani qayta tiklash masalsi ham muhokama qilinadi. Ozarbayjon postsovet respublikalari ichida Rossiya yetovidagi tashklotlarga aʼzo boʼlmagan kamsonli respubikalardan biri hsoblanadi. Qirgʼizistonning Ozarbayjon bilan munosabatlarini jonlantirish yoʼlida qilayotgan bu harakatini Rossiya taʼsiridan chiqish uchun tashlagan kichik qadami deb hisoblash mumkin.
Аbdurahmon Odilov
