بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Iroq-AQSh strategik dialogi rostdan ham bir dialogmi yoki Amerikaning qarori?!
Ustoz Mozin Dabbog‘-Iroq
AQSh-Iroq strategik dialogining yakuniy bayonotini diqqat bilan o‘rgangan kishi uning yolg‘on bayonot ekaniga amin bo‘ladi. Chunki odatda dialog, qanchalik sodda bo‘lmasin, ikki tomonning tengligi asosida olib boriladi. Ammo bu dialogda hech qanday tenglik yo‘q! Chunki Amerika bosqinchi kuch, Iroq hukumati – barcha birin-ketin kelayotgan shakl-shamoillari bilan – bosqinchilikning mevasidir. Shu sababdan bu erda dialog yo‘q, balki Iroq hukumatiga diktovat qilib turuvchi Amerika qarori bor va u davlatning barcha bo‘g‘inlarini qamrab olgan qarordir. Buni Iroq bosh vaziri Kozimiy va Qurolli kuchlar bosh qo‘mondoni ayni hodisalarga izoh sifatida – Iroq bilan Qo‘shma Shtatlar o‘rtasidagi strategik dialog siyosiy, iqtisodiy, sog‘liqni saqlash va madaniyat sohalaridan tashqari, xavfsizlik sohasida ham hamkorlik qilishdan iborat ekanini ta’kidladilar.
Dialogning yakuniy bayonotida quyidagi so‘zlar aytilgan:
«Ikki tomon ham strategik bitim shartnomasida belgilangan uzoq muddatli strategik hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan ushbu muhokamalarning muhim ekanini yana bir bor ta’kidladi. Shuningdek, har ikki taraf ham manfaatdor bo‘lgan masalalar ta’kidlandi: mintaqaviy manfaatdorlik, sog‘liqni saqlash, iqlim o‘zgarishi, energiya samaradorligi, mustaqillik, gumanitar yordam, inson huquqlari, iqtisodiy hamkorlik, madaniy va ta’lim almashinuvi va boshqa mavzular kabi. Iroq hukumati xavfsizlik kuchlariga maslahat va mashqlar o‘tkazuvchi xalqaro koalitsiya a’zolarini mudofaa qilish majburiyatini olganini hamda barcha xalqaro koalitsiya kuchlari Iroqda uning taklifiga muvofiq harakat qilganini tasdiqladi».
Yana bunday deyilgan:
«Ikki delegatsiyaning ta’kidlashicha, Qo‘shma Shtatlar xodimlari va xalqaro koalitsiya a’zolari foydalanayotgan bazalar AQSh bazalari ham, xalqaro koalitsiya bazalari ham emas, balki Iroqning amaldagi qonunlariga muvofiq idora qilinuvchi Iroq bazalari hisoblanadi. U erlardagi mavjud xalqaro xodimlar esa, faqat IShIDga qarshi urushda Iroq hukumatini qo‘llab-quvvatlash uchungina mavjuddir.
Yana bunday deyilgan:
«Ikki delegatsiya yaqinda o‘tkazilgan texnik guruhlar muhokamasini tamomlaganlaridan so‘ng, xavfsizlik munosabatlarini to‘liq maslahat, o‘qitish va razvedka sohasida hamkorlik qilish munosabatiga o‘zgartirishga hamda 2021 yil 31 dekabrga qadar Iroqda AQSh harbiy kuchlari bo‘lmasligiga kelishib oldilar».
Yuqorida keltirilgan va bu o‘rinda keltirib o‘tishga imkon bo‘lmagan boshqa ko‘plab faktlardan ayon bo‘lmoqdaki, Amerikaning ishtiroki harbiy jihatgagina cheklanmaydi, balki, siyosiy, iqtisodiy va madaniy jihatlarni ham qamrab oladi. Diqqatni Amerikaning harbiy ishtirokiga qaratmoq soddalikdir. Qurolli guruhlarning shunday deb o‘ylashi nodonlikdir. Ayniqsa, bugungi kunda, xorij bilan aloqa qiluvchi guruhlargina emas, hatto o‘zining zarracha siyosiy qaroriga ega bo‘lmagan guruhlar ham shunday o‘ydadirlar.
Shu o‘rinda Amerikaning ushbu so‘zlashuv va qarorlar orqali nimalarni niyat qilayotganini yoritmoq lozim. Gap shundaki, Amerika Iroqni shuncha yillar mobaynida bosib olib turgan bo‘lsa, bu bosqinchiligi Iroq qarshilik harakati qo‘li bilan katta ziyonlarga sabab bo‘ldi… Ana shunda AQShning Iroqda mavjud bo‘lib turishini qoralovchi ovozlar har tomondan yog‘ilib, Vashingtondan bunday ziyonlarga chek qo‘yish talab qilindi. Biroq, Amerika uchun Iroq strategik ahamiyatga molik davlat bo‘lib, u mintaqadagi barqarorlik hamda jahon iqtisodiyotiga neftь etkazib berish kafolatidir. Bugun Amerika barcha kartalarini yig‘ishtirib olib, ularni globad miqyosda o‘z strategik manfaatlarini kafolatlaydigan ravishda qayta tartiblashtirib olmoqchi. Bazalarini ozaytirishga, xarajatlarni kamaytirish uchun ayrim muhim bazalarigagina cheklanishga hamda strategik missiyasini ba’zi bazalarga qaratishga harakat qilmoqda. Shu bilan birga, Amerika Afg‘onistondan chiqib ketishga va u erdagi manfaatlarini ro‘yobga chiqarish missiyasini Turkiya, Pokiston kabi davlatlarga vazifa qilib yuklashga urinmoqda.
Bu Amerika haqida.
Iroq haqida so‘z yuritadigan bo‘lsak, uning 2003 yildan hozirga qadar butun bosqinchilik davomida siyosiy va ijtimoiy boshboshdoqlikdan aziyat chekayotgan davlat ekanini hamma yaxshi biladi. Ammo bugungi mazkur dialogning yakuniy bayonnomasidan keyin boshboshdoqligi va tarqoqligi yanada ziyodalashdi. Shuning uchun ham Iroq Qarshilik Harakati Muvofiqlashuv tashkiloti o‘z bayonnomasida «Iroqda birorta ham amerikalik askarning har qanday bahona ostida qolishiga hargiz yo‘l qo‘ymasligi»ni ta’kidladi.
Bu kabi tashkilotlar o‘z bayonnomalarida «bosqinchi», deyilayotgan kuchlarning yurtdan chiqib ketishi chin-haqiqiy bo‘lishi kerakligi va buning uchun ular Iroqning barcha eridan, xususan, Aynul Asad va Harir havo bazalaridan butunlay chiqib ketishlari shartligi aytildi.
Iroq Qarshilik Harakati Muvofiqlashuv tashkiloti Eron tomonidan qo‘llab-quvvatlanuvchi shia qurolli guruhlarini, jumladan Iroq Hizbulloh katibasini, Ahli Haq jangarilarini, Sayyidush Shuhado katibasini va Nujabo harakatini o‘z ichiga oladi. Uning ayni bayonotida ajnabiy kuchlar, deyilganda IShIDga qarshi kurashuvchi xalqaro koalitsiya va NATO kuchlari ham doxilligi ta’kidlangan.
Bayonotda, agar Amerika o‘z kuchlarini olib chiqib ketishga amal qilmaydigan bo‘lsa, ushbu tashkilotlarning barchasi Iroqdagi barcha ajnabiy kuchlarga nisbatan bosqinchi, degan e’tiborda munosabatda bo‘lib, imkoniyatlari boricha ularga qarshi janglarni davom ettirajaklari ta’kidlanadi.
Buning muqobili o‘laroq, ushbu dialogni olqishlovchi kimsalar ham mavjud. Jumladan, «Sadriy» oqimi rahbari Muqtado as-Sadr ushbu dialogni izohlab, bosh vazir Mustafo Kozimiyga tashakkur izhor qildi. O‘zining Tvitterdagi saytida «AQSh Iroqdan kuchlarini olib chiqib ketishni rejalashtirganini e’lon qilgan ekan, unga qarshi jangovar harakatlarning to‘xtatilishiga chaqiraman», dedi.
Xulosa qiladigan bo‘lsak, Amerika ushbu dialog orqali o‘zining mavjud bo‘lib turishini mustahkamlamoqda hamda Iroq davlatining barcha bo‘g‘inlaridagi hukmronligini saqlab qolib, hukumatga amerikalik askarlarni himoya qilish vazifasini davom ettirishi uchun bosim o‘tkazmoqda. Kozimiyni Vashingtonda qabul qilish bilan uni Amerika uchun nimanidir anglatuvchi ahamiyatga molik shaxs qilib ko‘rsatdi, ammo aslida, Amerika uchun sariq chaqalik ahamiyat kasb etmaydi!
Ey Iroqdagi musulmonlar!
Amerika bosqinchi davlat. Uning bosqinchiligi harbiy jihatgagina cheklanmaydi, balki u bu yurtdagi o‘zining jirkanch hukumati va malay hizblari orqali siyosiy jarayonga ham hukmronlik qilmoqda. Sarmoyalar yotqizish va xususiylashtirish orqali Iroq iqtisodiyoti va boyliklari ustidan hukmronlik qilayotgan bo‘lsa, badbo‘y demokratiyasi va ta’lim dasturlari orqali yurt saqofati ustidan hukmronlik qilmoqda. Mazkur dialog bularning barchasini zohiran olib qaraganda rahmat, aslida esa uning zamirida azob-uqubat bo‘lgan so‘zlar bilan yanada kuchaytiradi. Amerika iroqlik xalqqa zarracha e’tibor bermaydi, bu xalqning qaerda halok bo‘lishi uning uchun ahamiyatsiz. Uning Iroqdagi o‘z manfaatlarini mustahkamlash, mavjudligini saqlab qolishdan o‘zga hech qanday tashvishi yo‘q, garchi bu boshboshdoqlikka va ahlining bir-biri bilan qirpichoq bo‘lishiga olib kelsa ham. Chunki bu mustamlakachi davlat musulmon yurtlardan osonlikcha chiqib ketmaydi, faqat mag‘lub-majbur holatdagina chiqib ketadi. Siz musulmonlar, Amerikaning bechora qul bilan zolim xo‘jayin o‘rtasida bo‘luvchi muzokaralar orqali chiqib ketishiga ham, shuningdek, iroqlik xalqni yo Amerikaga tiz cho‘kib, taslim bo‘lish, yoki beqarorlik, iqtisodiy xonavayronlik va jazo-choralaridan iborat ikki o‘t o‘rtasida, qoldirib chiqib ketishiga ham yo‘l qo‘ymang. Bu ikki o‘t to‘siqlarga mahkum qolish tanlovi oldida qoldirishdan iboratdir. Shu bilan birga, siz Amerikaning qurolli jamoalarni ushbu majruh yurtimizdagi ajnabiy davlatlar manfaatlari va ochko‘zliklariga yordam beruvchi jamoalarga aylantirish orqali chiqib ketishiga ham yo‘l qo‘ymang.
Ey Iroqdagi musulmonlar!
Iroqda yuz bergan voqea-hodisalar zolim xorijiy kuchlar qo‘li bilan yuz berdi… Ular yurtning infratuzilmasini vayron qilib, jamiyat strukturasini parchalashdi. Ushbu g‘oyat xavfli vaziyatni na siyosiy jarayon orqali ta’mirlash bilan tuzatib bo‘ladi, na saylovlar orqali shaxslarni o‘zgartirish bilan. Balki buni faqat tub o‘zgartirish bilangina to‘g‘rilash mumkin. Chunki nafaqat Iroqdagi, balki butun dunyodagi musulmonlar uchun eng to‘g‘ri va eng samarali to‘g‘ri echim buyuk Islomga qaytish, islomiy shariatga murojaat qilib, uni faoliyatga asos qilish hamda barcha muammolardan xalos bo‘lish uchun shar’iy tariqatni bilishdan iboratdir. Alloh Taolo bizga Islom va ahkomlari tatbiq qilinuvchi hayotdan boshqa hayotda yashashni harom qildi hamda buni hayot-mamot masalasi sifatida qaraluvchi taqdiriy masalaga aylantirdi. Musulmonlar to hayotlarining barcha sohasida Allohning shariatini hakam qilishdan voz kechgunlariga qadar bu muammolar yo‘q edi. Shu bois, Ummat zimmasiga o‘zining tortib olingan hokimiyatini qaytarib olish va er yuzida Payg‘ambarlik minhoji asosidagi roshid Xalifalik soyasida Allohning boshqaruvini barpo etish vazifasi turibdi. Bu vazifa esa, faqat bir yo‘l bilan, ya’ni, saflarni birlashtirib, ajnabiy davlatlar bilan bo‘lgan barcha shubhali aloqalarni uzish orqali hamda Ummatni birlashtiradigan, yurtlarni siyosiy, iqtisodiy, saqofiy kabi barcha sohalardagi mustamlakachilikdan ozod etadigan xolis siyosiy etakchilik atrofiga jipslashish bilan amalga oshadi.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ
«Ey mo‘minlar, Alloh va Rosuli sizni abadiy hayot beradigan narsaga da’vat qilar ekan, uni qabul qiling, bilingki, Alloh kishi bilan uning qalbi o‘rtasini egallab turadi va albatta Uning oldiga yig‘ilajaksiz» [Anfol 24]
Roya gazetasining 2021 yil 4 avgust chorshanba kungi 350-sonidan
