Qirg‘iziston Xitoyning Shinjondagi siyosatini qo‘llab-quvvatladi
Qirg‘iziston Birlashgan millatlar tashkiloti (BMT)da Xitoyning Shinjonda olib borayotgan siyosatini qo‘llab chiqqani ma’lum bo‘ldi. Qirg‘iziston Pekinning mintaqadagi qatag‘on siyosatini yoqlagan Rossiya, Mьyanma, Shimoliy Koreya va Belarus kabi 54 davlatning hisobotiga qo‘shildi.
BMTda o‘tgan yig‘ilishda Markaziy Osiyo mintaqasidan faqat Qirg‘iziston vakiligina Xitoyning siyosatini yoqlab so‘zga chiqdi.
“Qirg‘iziston respblikasi Shinjon-Uyg‘ur avtonom viloyati masalasi bevosita Xitoyning ichki ishi deb hisoblaydi va Xitoy hukumatining Shinjondagi madaniyati xilma-xil barcha millatlarning diniy erkinligini saqlash bo‘yicha say-harakatlarini yuksak qadrlaydi. Shinjonning xavfsizligi, barqarorligi va rivojlanishini ta’minlash bo‘yicha Xitoy tomonidan ko‘rilgan choralarni qo‘llab-quvvatlaydi”, – dedi Qirg‘izistonning BMTdagi doimiy vakili o‘rinbosari Aybek Moldogaziev.
Izoh: “Musiqani pulini to‘lagan buyuradi” deyliganidek, Xitoy hukumati ham Markaziy Osiyo mintaqasidagi davlatlarni qarz botqog‘iga botirib olgach, ularga nima qilishi va nima haqida gapirishni ham tayinlay boshlaydi. Avvalroq, Tojikiston va O‘zbekiston ham Xitoyning Sharqiy Turksitonda dindosh uyg‘ur, qozoq, qirg‘iz birodarlarimizga qarshi olib borayotgan qatag‘on siyosatini qo‘llab-quvvatlab chiqishgan edi. Ma’lumki, bu davlatlar, shular jumladan, Qirg‘iziton ham Xitoydan ulkan qarz olib ulgurishgan. Masalan: Qirg‘iziston Xitoy banklaridan 1 milliard 700 million dollar qarz olgan va bu davlat umumiy tashqi qarzining 45 foizini tashkil etadi. Tojikiston tashqi qarzlarida Xitoyning ulushi 48 foizni tashkil etadi. Tojkiston Xitoydan 1 milliard 200 million dollar qarz olgan. Xitoy O‘zbekistonning ham yirik investorlaridan hisoblanadi. Hozirgacha XitoyO‘zbekistonga 7 milliard 800 million dollar kapital yo‘naltirgan.
Mintaqa davlatlari Xitoy oldida tili qisiq bo‘lgani sababli nafaqat Sharqiy Turkistondagi dindosh birodarlarga, hatto o‘z xalqiga ham hiyonat qila boshlashdi. Qirg‘izistonda joriy etilayotgan “Xavfsiz shahar” loyihasi bahonasida hukumat o‘z xalqi to‘g‘risidagi barcha ma’lumotlarni Xitoyga qo‘sh qo‘llab topshirib qo‘ymoqda. Bundan tashqari, Xitoy investorlari uchun eshiklarni keng ochib, Ummat mulki bo‘lgan qazilma boyliklarni bemalol tashib chiqib ketishiga hamda yaylovlarni payhon qilib yo‘q qilinishiga sharoit yaratib bermoqda. Aybek Moldogazievning BMTidagi bayonoti qirg‘iz hukumatining Shinjonda lagerlarga tashlanib, musulmonlarning tana a’zolari chiqarib olinayotgan musulmonlarga nisbatan rasmiy pozitsiyasi bo‘lib, ular hiyonat yo‘liga ochiqchasiga o‘tayotganlariga dalildir.
Abdurahmon Odilov
