Evrosiyo iqtisodiy ittifoqiga a’zolikdan kim yutdi va kimlar yutqazdi?
Evrosiyo Iqtisodiy Ittifoqiga a’zo mamlakatlar orasidagi o‘zaro savdoda Qozog‘iston eng ko‘p yutqazmoqda. Bu haqda LS nashri xabar bermoqda.
2019 yilning yanvarь-sentyabrь oylari mobaynida Qozog‘iston EOIIning boshqa a’zolariga 4 mlrd. dollarlik mahsulot eksport qilgan, ulardan esa deyarli 9.3 mlrd. dollarlik tovar va xizmatlar import qilgan. Tashqi savdo manfiy salьdosi 5.3 mlrd. dollarga teng.
Evrosiyo iqtisodiy komissiyasi ma’lumotlariga ko‘ra, bu daraja qolgan davlatlarnikidan ancha past hisoblanadi.
Belarusning tashqi savdo manfiy salьdosi 4.7 mlrd. dollar (eksport 9.4 mlrd. dollar, import — 14.1 mlrd. dollar), Qirg‘izistonniki — 925 mln. dollar (eksport — 391,6 mln. dollar, import — 1.3 mlrd. dollar), Armaniston — 513.6 mln. dollar (eksport — 465.4 mln. dollar, import — 979 mln. dollar).
Ittifoqqa a’zo mamlakatlardan faqat Rossiyaning savdo balansi ijobiy. Rossiya hisobot davrida 11.2 mlrd. dollarlik ijobiy salьdo ko‘rsatgan. Bunda eksport hajmi 24.4 mlrd. dollar bo‘lsa, import 13.2 mlrd. dollarni tashkil qiladi.
2019 yilning dastlabki 3 choragida EOII a’zo mamalakatlar o‘rtasida jami tovar aylanmasi 38.6 mlrd $ni tashkil etib, u o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 3%ga ko‘pdir.
Izoh: Rus hukumatining avval boshdan EOIIni tashkil etishdan ko‘zlagan maqsadi ham aynan shu edi. Putin olib borgan siyosat oqibatida Rossiya og‘ir sanoati vayron bo‘ldi. Ishlab chiqarish zavolga yuz tutib, sanoat maxsulotlari G‘arb standartlari talablariga javob bera olmaydigan darajga tushib ketdi. Bundan tashqari, AQSh va Evropa davlatlari joriy etgan sanktsiyalar rus ma’sulotlariga g‘arb eshiklarini yopib qo‘ydi. Tabiiyki, ma’naviy eskirgan, omborxonalarda turib qolgan muxsulotlar uchun yangi bozor zarur. Bunday bozorni tashkil etishning eng oson va qulay yo‘li o‘z ta’sir ostidagi davlatlarni majburlab bo‘lsa ham biror tashkilotga olib kirish va shu orqali ham bozor ochib, ham ularni iqtisodiy jihatdan o‘ziga yanada ko‘proq bog‘lab olishdan iborat.
Bizning hokimlar bo‘lsa bu tashkilot xalq va davlat uchun hech qanday manfaat olib kelmasligini bilib turgan holda o‘z kursilarni saqlab qolish uchun mamlakatni bu tashkilotga olib kirishdi. Qirg‘iziston hukumati ham EOIIga a’zo bo‘lib kirishidan oldin, “Qirg‘iziston uchun 170 million kishilik bozor ochilishi va investitsiya muhiti yaxshilanishi” haqida og‘iz ko‘pirtirib gapirib , xalqning qo‘ynini puch yong‘oqqa to‘ldirdi. Amalda esa bu tashkilot Qirg‘iziston uchun faqat ziyon olib keldi. Rus hukumati hech qachon Qirg‘iziston yoki tashkilotga a’zo bo‘lib kirgan biror davlatni iqtisodiy rivojlanib ketishini istamaydi.
Abdurahmon Odilov
