بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Savolga javob
Bahrayn konferentsiyasi va Asr kelishuvi
Savol:
Bugun poytaxt Manamada Kushner boshchiligida Bahrayn iqtisodiy konferentsiyasi oʻz ishini tamomladi. Yigʻilish ochilishida qilgan nutqida Kushner “Bahrayn seminari, Asr kelishuvi emas, imkoniyat kelishuvidir”, dedi. (Sputnik arabiy, 2019 yil 25 iyun). Ushbu konferentsiya asr kelishuvining bir qismimi? Nima uchun kelishuv tafsilotlari ochiqlanmayapti? Bu haqda sizib chiqqan biror xabar bormi? Bu kelishuvning muvaffaqiyati qanchalar boʻlishi mumkin? Alloh ajringizni bersin.
Javob:
Javob oydinlashish uchun quyidagilarni keltirib oʻtamiz:
Birinchi, Bahrayn konferentsiyasi:
1 – Kecha kechqurun Oq uy maʼmuriyati Bahrayn poytaxti Manamada kelasi oy oxirlarida iqtisodiy seminar oʻtkazishni, seminar chogʻida prezident Donlьd Trampning Yaqin Sharqdagi tinchlik rejasining iqtisodiy qismi eʼlon qilinishini maʼlum qildi. (Yaqin Sharq veb-sayti, 2019 yil 20 may).
2 – Bahrayn seminaridan oldin 2019 yil 22 iyun kuni Kushner tinchlik rejasining iqtisodiy qismi tafsilotlarini ochiqladi. Reja boʻyicha, Falastin iqtisodiyotini hamda qoʻshni davlatlar iqtisodiyotini oʻstirish uchun 50 milliard dollarlik xalqaro investitsiya fondi tuziladi, shuningdek, Gʻarbiy Sohil bilan Gʻazo sektorini bogʻlovchi 5 milliard dollarlik transport yoʻlagi quriladi. (Frans 24, 2019 yil 24 iyun).
3 – 2019 yil 25 iyunda Manama va Vashington tashabbusi asosida Bahrayn konferentsiyasi boʻlib oʻtdi, u “Falastin yerlarida investitsiya yotqizishga targʻib qilish maqsadida farovonlik uchun tinchlik seminari”, deb ataldi. (Bi-Bi-Si Arabiyya, 2019 yil 25 iyun).
4 – “Manamadagi “Bahrayn seminari”ni AQSh prezidenti Donalьd Trampning maslahatchisi va kuyovi Jared Kushner ochdi. Falastin bilan bogʻliq ushbu iqtisodiy rivojlanish forumida Kushner Gʻarbiy Sohil va Gʻazo sektoridagi rivojlanishga oid qiymati 50 milliard dollarlik AQSh loyihasining ayrim tafsilotlarini ochiqladi. Shuningdek, Falastin yalpi ichki mahsulotini ikki barobarga oshirish va ish oʻrinlarini taʼminlash imkoniyati mavjudligini ham taʼkidlab oʻtdi. (RT axborot agentligi, 2019 yil 25 iyun).
5 – AQSh prezidenti Donalьd Trampning maslahatchisi Jared Kushner “qachon siyosiy yechim tayyor boʻlsa, Vashington uni albatta eʼlon qiladi”, dedi. “Bahrayn konferentsiyasi Yaqin Sharq muammosini iqtisodiy jihatdan hal etish mumkinligini koʻrsatdi”, deya daʼvo qildi Kushner. Bu soʻzlarni u Manamada kecha seshanba kuni boshlanib, bugun tamomlangan Bahrayn iqtisodiy seminarining oʻz ishini tamomlashi ortidan bergan bayonotida aytdi. (Olam telekanali veb-sayti, 2019 yil 26 iyun).
6 – Chorshanba kuni kechqurun konferentsiyaning yakuniy bayonotida maʼlum qilinishicha, “taraqqiyot sari tinchlik, deb atalgan seminar qatnashchilari iqtisodiy farovonlikka erishish uchun Falastin xalqi manfaati yoʻlida rivojlanish va investitsiyalarni ragʻbatlantirishga chaqirdilar”. Bayonotga koʻra, seminar “Falastin xalqi manfaati uchun iqtisodiy va investitsiya bilan bogʻliq rivojlanishga ulkan ishonch bildirish” bilan yakunlandi. Seminarning soʻnggi kunida boʻlib oʻtgan bahs-munozaralarda asosiy eʼtibor “iqtisodiy oʻsishga erishish va uning uchun imkoniyatlarni kengaytirish yoʻlida Falastin xalqi manfaati uchun iqtisodiy va investitsion rivojlanish”ga qaratildi. Shuningdek, muhokamalarda xotin-qizlar uchun imkoniyatlarni yaratish orqali ishchi kuchini oshirishga hamda yuqori darajada ishsizlik holatida yashayotgan yoshlar bilan faol aloqa oʻrnatishga eʼtibor qaratildi. Seshanba kuni Kushner taklif qilgan ayni iqtisodiy reja Falastin yerlarida 28 milliard dollarlik investitsiya yotqizishga hamda falastinlik qochqinlarga mezbonlik qiluvchi Iordaniya, Misr va Livan davlatlarida 22 milliard dollar qiymatida (grantlar va subsidiyalar shaklida) boshqa investitsiyalarga qaratildi. (Onadoʻli axborot agentligi, 2019 yil 27 iyun).
Shunday qilib, demak, Bahrayn konferentsiyasi asr kelishuvi eʼlon etilgan paytda uni ijro qilinishiga zamin tayyorlash yoʻlagidir. Boshqacha ibora bilan aytganda, mintaqadagi arabu ajam xoinlariga Tramp qoʻli bilan pora berilyapti, toki ular hammalari Trampning oʻz yurtlarini vayron etuvchi qotil kelishuvini indamay qabul qilishsin… Qachon bular aqllarini ishlatishar ekan-a?!
Ikkinchi, Asr kelishuvi va u haqida sizib chiqqan xabarlar:
1 – Amerika ikki davlat loyihasini 1959 yil AQSh prezidenti Eyzenxauer davrida qabul qildi. Bu nomni uning oʻsha prezidenti qoʻydi. Loyihani tatbiq qilish uchun Jamol Abdunnosirni ishga soldi. U orqali 1964 yil Ahmad Shuqayriy raisligidagi Falastin Ozodlik tashkilotiga yoʻl ochdi… 1967 yildagi magʻlubiyatdan soʻng Shuqayriy tashkilotni tark etgach, Britaniya 1968 yil malayi qirol Husayn orqali hamda Fors koʻrfazi davlatlari qoʻllab-quvvatlovida Yosir Arafotni Falastin Ozodlik tashkilotiga rais qilishga muvaffaq boʻldi. Arafot 1965 yil oʻsha malaylar yordamida Fath harakatiga asos solgan paytda Britaniyaning Falastin ilmoniy davlati loyihasiga daʼvat qilar edi. Lekin Misrdagi Anvar Sadat bilan Suriyadagi Hofiz Asad kabi Amerika malaylarining bosimlari ostida Britaniya loyihadan voz kechdi va Amerikaning ayni loyihasini qabul qildi. Bu bilan Arab davlatlari Ligasi 1974 yil Falastin Ozodlik tashkilotini Falastin xalqining yagona va qonuniy vakili sifatida tan oldi. Shuningdek, tashkilot BMT tomonidan ham eʼtirof etildi va BMTga kuzatuvchi aʼzo sifatida kirdi. 1988 yil Arafot Falastin davlati qurilganini hamda “Falastinda ikki xalq uchun ikki davlat”, deya Amerika loyihasini rasman qabul qilganini bildirar ekan, bu bilan yahud vujudini rasman tan olib, Falastinning 80 % yerini bosib olishlariga rozi boʻldi. Keyin, 1993 yil Oslo shartnomasiga imzo chekdi. 1999 yil kirishi bilan Falastin davlati tiklanishi uchun Arafot Ozodlik Tashkiloti yetakchiligidagi hokimiyat tiklanganini eʼlon qildi. Biroq shunga qaramay, Amerika Klinton davrida buni amalga oshirishga muvaffaq boʻlolmadi. Qachon qudratga kichik Jorj Bush kelganda Arab davlatlari Ligasi 2002 yil “Saudiya tashabbusi”ni qabul qildi va unga arab davlatlari tashabbusi, deb nom berdi. Tashabbus hujjati matnida agar yahud vujudi Falastinni oʻz yonlarida davlat, deya tan olsalar, arab davlatlar ham bu vujudni davlat deb tan olajaklari aytildi. Keyin, Amerika 2003 yil yoʻl xaritasi loyihasini chiqardi. Loyiha matnida 2005 yil kirishi bilan Falastin davlati tiklanishi qayd etildi va Amerika Yaqin Sharq toʻrtlik komissiyasini tuzdi. Biroq Falastin davlatini tiklashga muvaffaq boʻlolmadi. Obama davrida Amerika qattiq bosim qilib, ikki davlat yechimini tatbiq etilishini, buning 2009-2013 yillarda ikki marta muzokaralarni qayta boshlash bilan amalga oshirilishini tiqishtirdi… Ammo yana omadi chopmadi. Shunday qilib, AQSh prezidentlarining birortasi ham ikki davlat yechimi loyihasini amalga oshirishga harakat qilib, uddalasholmadi. Mana, Tramp keldi, kelib oʻz davlatining ikki davlat yechimi loyihasini tatbiq qilishga ojizlik qilayotganini koʻrdi, koʻrdi-da, uni oʻzgartirmoqchi yoki almashtirmoqchi boʻldi. Kongress 1995 yil Quddusni yahud vujudi poytaxti, deb tan olish toʻgʻrisida qaror chiqargan edi. Biroq kongress prezidentga qarorni amalga oshirish majburiyatini yuklamadi, kelgusi prezidentlardan birortasi agar istasa uni amalga oshirishi mumkin, deya qoldirib qoʻygan edi.
2 – Tramp qasamyodga keltirilgandan soʻng shu yoʻldan yura boshladi. Qilgan murojaatida ikki davlat yechimi “Isroil”-Falastin kurashiga chek qoʻyishning yagona yechimi emas, dedi. Bu gapi bilan oʻzining tinchlikka erishish uchun alьternativ tanlovlarga tayyor ekanini bildirdi. “Men ikki davlat yechimiga ham, bitta davlat yechimiga ham nazar solyapman, agar “Isroil” bilan Falastin shu bilan baxtli boʻlishsa. Men ham ular afzal bilgan variant bilan mamnunman, ikkalasi ham menga toʻgʻri kelaveradi”, dedi. (Al-Jazira, 2017 yil 16 fevral). Shundan keyin hamma ishlar Tramp istagi boʻyicha keta boshladi. U 2017 yil sentyabrda AQShning Telь-Avivdagi elchixonasini Quddusga koʻchirdi. Yaʼni Quddusning sionistlar vujudining bir qismi boʻlishiga rozi boʻldi. Keyin Tramp biror yakuniy bitim yoki shu asrdagi kelishuv orqali Falastin bilan sionistlar vujudi oʻrtasidagi kurashga barham berish haqida gapira boshladi. Soʻng AQSh prezidentining kuyovi va maslahatchisi Jared Kushner bilan prezidentning Yaqin Sharqdagi maxsus vakili Jeyson Grinblatt ikkovi Asr kelishuvini targʻib qilishni oʻz zimmalariga olishdi. Kushner ayni reja uchun qoʻllab-quvvatlovga ega boʻlish maqsadida 2019 yil fevralda bir necha davlatlarga safar qilib, Saudiya valiahdi shahzoda Muhammad ibn Salmon bilan uchrashdi. 2019 yil 27 aprelda Anqaraga borib, Erdogan bilan uchrashdi. Keyin Birlashgan Arab Amirliklari, Bahrayn, Ummon kabi davlatlar rahbarlarini qabul qildi. Ushbu uchrashuvlarning barchasida asosiy eʼtibor mintaqadagi rahbarlar qoʻllab-quvvatloviga erishishga qaratildi. Keyin, Tramp maʼmuriyati bu rejaning BMTning Nьyu-Yorkdagi Bosh Assambleyasi orqali 2018 yil sentayabrda topshirilishiga vaʼda berdi… Lekin 2019 yil boshiga kechiktirildi, chunki sionistlar vujudidagi saylov 2019 yil mayga kechiktirilgandi. Soʻng ramazon oyi kirishi bilan Tramp Asr kelishuvini ramazon oyidan keyin 2019 yil iyunda eʼlon qilishini bildirdi. Hozir esa, yana 2019 yil noyabr oyiga, yahudiylar saylovidan keyinga kechiktirdi. Tramp Netanьyaxudan “achchiqlandi”, chunki u birinchi turdayoq saylovni hal qilmay, ikkinchi turga kechiktirdi va bu bilan Tramp kelishuvi eʼlonini ham kechikishiga sabab boʻlgandi: “Tramp Britaniyaga ketayotib Oq uyda bergan matbuot bayonotida “Isroil”dagi siyosiy vaziyatni “boshboshdoqlik”, deb atadi. Chunki Netanьyaxu oʻtgan chorshanba kuni muhlat oʻtgandan soʻng hukumat tuzishga muvaffaq boʻlolmagach, yangi saylovlar kelasi sentyabrda boʻladigan boʻldi. Shunda Tramp bunday dedi: “Bibining (Netanьyaxuning) saylovi boʻlib oʻtdi. Endi, kutilmaganda saylovni sentayabrda qaytadan oʻtkazishmoqchi. Bu bemanigarchilik, biz bundan mamnun emasmiz”, dedi. (Rusiyal Yavm, 2019 yil 3 iyun).
Shunday qilib, Tramp xursand va kibru havoga toʻla kayfiyatda oʻzining Asr kelishuvini tayyorladi… Mendan oldingi rahbarlar ikki davlat yechimini uddasidan chiqolmadi, endi men Asr kelishuvini uddasidan chiqaman, deb oʻylayapti. Ikki davlat yechimi muvaffaqiyatsizlikka uchragani kabi, uning bu yechimi ham Allohning izni ila, albatta muvaffaqiyatsizlikka uchraydi.
Uchinchi: Asr kelishuvini ochiqlamaslik va u haqida sizib chiqqan xabarlar:
1 – Tramp Falastinning musulmonlar qalblari va aqllaridan gʻoyat chuqur joy olganini, shu bois uning kelishuviga rozi boʻlishlari u yoqda tursin, yuziga qarab uloqtirib tashlashlarini unutgan yoki oʻzini unutganga solyapti. Yoki milliardlarimni iqtisodiy loyihaga sarflash bilan, Falastin ahlini osongina aldab, kelishuvga rozi qilib olaman, deb oʻylayapti. Shuning uchun ham kelishuv tafsilotlarini ochiqlamadi… Bu kelishuvidan oldin unga rozilik muhitini yaratish maqsadida Bahrayn konferentsiyasini tashkillashtirdi!
2 – Asr kelishuvi haqidagi sizib chiqqan xabarlarga kelsak, toʻgʻri shunday sizib chiqqan xabarlar bor. Aftidan, bu xabarlar qasddan sizdirilgan va buni Asr kelishuviga tayyorgarlik ishlari, deyish mumkin. Bu xabarlarning eng koʻpi ivrit tilida chiqadigan “Israelь xayom” gazetasining 2019 yil 7 may kungi sonida berildi. Bu gazeta sohibi esa, Sheldon Adelьson. U Trampning saylov kampaniyasini qoʻllab-quvvatlagan biznesmenlardan biri va Netanьyaxuga ham yaqin kimsa hisoblanadi. Sizib chiqqan xabarlar jumlasidan:
“– Ittifoq: “Isroil”, Ozodlik tashkiloti va Hamasdan iborat uch tomonlama ittifoq tuzilyapti hamda mavjud yahudiylar turarjoylaridan tashqari, Gʻarbiy Sohil va Gʻazo sektorida Yangi Falastin, deb atalgan davlat tiklanyapti.
– Erlarni boʻshatish: yahudiylar tomonidan majburan bitkazilgan turarjoy komplekslari qanday boʻlsa, oʻshanday qoladi va ularga izolyatsiyalangan turarjoylar ham qoʻshiladi va bular choʻzilib, bir-biriga qoʻshiladi va yahud vujudi qoʻlida qoladi.
– Quddus: U taqsimlanmaydi, “Isroil” bilan Falastin oʻrtasida mushtarak qoladi, arab aholisi koʻchirilib, ular yangi falastinliklar boʻlishadi, “isroilliklar” boʻlishmaydi. Quddus shahar hokimligi Quddusning barcha yerlarini boshqarishni va masʼuliyatni oʻz zimmasiga oladi, faqat yangi Falastin boshqaruvi ostidagi taʼlimga masʼul boʻlmaydi. Yangi Falastin Quddusning yahudiylar hokimligiga arnon soligʻini (binolar, yerlar va suvlardan foydalanuvchilar toʻlaydigan soliqni) toʻlaydi.
– Gʻazo: Aeroport va zavod-fabrika qurishi uchun hamda savdo va qishloq xoʻjalik aloqalari oʻrnatish uchun Misr Falastinga yer beradi, ammo u yerda falastinliklarning yashashi ruxsat berilmaydi.
– Armiya: Yangi Falastinning armiyasi boʻlishiga ruxsat berilmaydi, uning yagona quroli politsiya qurollari boʻladi, xolos. Hamas oʻzidagi barcha qurollarni, shu jumladan shaxsiy qurollarni ham misrliklarga topshiradi, qurollanishni toʻxtatadi. Buning evaziga Hamas aʼzolari arab davlatlaridan har oyda maosh olib turadilar. Kelishuvdan bir yil oʻtib, Falastin hukumati saylovi oʻtkaziladi. Saylovdan bir yil oʻtib, barcha mahbuslarni ozod etish ishlari boshlanib, asta sekin 3 yil ichida tamomlanadi.
– Besh yil ichida Falastinga port va aeroport qurib beriladi, bu vaqt ichida falastinliklar “Isroil” aeroportlari va portlaridan foydalanishadi. Falastin-“Isroil” chegaralari doʻst davlatlar boʻlganliklari uchun ochiq boʻladi. Yer sathidan 30 metr balandlikda osma koʻprik quriladi. Qurilish vazifasi Xitoy shirkatiga beriladi, bu vazifaning 50 %ni Xitoy, 10 %ini Yaponiya, 10 %ni Janubiy Koreya, 10 %ni Avstraliya, 10 %ni Kanada, 10 %ni Yevropa Ittifoqi bajaradi. Iordan vodiysi bugungidek “Isroil”da qoladi. 90-yoʻnalish marshrut toʻrt qatorli trassaga aylanadi, Falastinni Iordaniya bilan bogʻlovchi bu yoʻlning ikkitasini “Isroil”, ikkitasini falastinliklar nazorat qiladi… va hokazo”. Albatta bu norasmiy sizib chiqqan xabar. Biroq shunday boʻlsa-da, Sheldon Adelьsonning Tramp saylov kampaniyasini qoʻllab-quvvatlagan biznesmenlardan biri va Netanьyaxuga ham yaqin kimsa boʻlganini eʼtiborga olganda, mazkur xabarlarning aksari Tramp va uning gumashtalari fikri ekanini anglatmoqda. Bu xabarlardan yaqqol koʻrinib turibdiki, unda muborak zaminga xiyonatlar shu darajada toʻlib yotibdiki, hatto arab va ajam davlatlaridagi xoin hukmdorlarga ham ularni koʻtarish, rozi boʻlish ogʻir boʻladi. Axir, ular rozi boʻlayotgan ikki davlat yechimining oʻzi xiyonat. Chunki muborak Falastinning barchasi islomiy yurt, uning bir qarichidan ham aslo voz kechib boʻlmaydi, mudom, uning bir qarichidan voz kechish ham xiyonat ekan, butun Falastindan voz kechish aytilayotgan mana bu ikki davlat yechimini nima deyish mumkin?! Biroq anavi arab va ajam davlatlaridagi xoin hukmdorlar ayni yechimga rozi boʻlib, oʻz roziliklarini “bir boʻlak boʻlsa ham oʻz davlatimiz, bir parcha boʻlsa ham oʻz bayrogʻimiz boʻladi”, deya oqlashyapti! Ammo Trampning kelishuvi ularga hech vaqo qoldirmaydi. Mana, Kushner “Asr kelishuvi ikki davlat yechimidan xoli boʻladi va Quddus Isroilning abadiy davlatiga aylanadi”, dediku! (Bi-Bi-Si, 2019 yil 2 may). Hatto Gʻarbiy Sohildagi turarjoy quruvchi yahudiylar Sohildan qolgan-qutgan 12 % yerni ham asta-sekin oʻzlashtirib olishyapti va bu 12 % yer yahudiylar davlatining harbiy hokimiyati ostiga kirib qolgan.
Toʻrtinchi: Ammo Tramp kelishuvining qanchalar muvaffaq qozonishiga kelsak, uning hech qanday muvaffaqiyati yoʻq. Hatto kelishuv egasining oʻzi ham uni shuncha ogʻiz koʻpirtirib maqtasa-da, muvaffaqiyatsiz chiqishi mumkinligini taxmin qilyapti: “Trampning aytishicha, tashqi ishlar vaziri Mayk Pompeo Yaqin Sharqdagi tinchlik uchun kutilayotgan AQSh maʼmuriyati rejasining muvaffaqiyatsiz boʻlishi mumkin, deya baholashida haqli boʻlishi ham mumkin. Maʼlumki, Vashington Post gazetasida Pompeoning Nьyu-Yorkda bir guruh yahudiy yetakchilariga – tez-tez kechiktirilayotgan bu rejamizning salmoqli vazni boʻlmasligi mumkin, degan soʻzlari nashr qilingan edi”. (Tayms Of Isroil, 2019 yil 3 iyun).
Tramp ahmoqligi sababli haqiqatni tushunmayapti. Haqiqat shuki, Falastin sotilmaydi va sotib olinmaydi. Chunki u musulmonlarning ilk qiblasi, ziyoratchilar safar qiladigan masjidlarning uchinchisi, Rosululloh ﷺning Isro yerlari boʻlib, uni musulmonlar armiyasi Alloh izni ila albatta ozod etajak… Uning osmonida askarlar takbirlari jaranglab, Uqob bayrogʻi hilpiraydi. Toʻgʻri, Trampning yonida ruvaybiza hukmdorlar va ularning iflos pul uchun sotiladigan aʼyonlari mavjud. Ammo ertaga undaylarni hargiz topolmaydi. Chunki Allohning izni ila, ertangi kunda Xalifalik yahudiylar va ularni qoʻllayotgan mustamlakachi kofirlarni qilichdan oʻtkazishga haqli boʻladi. Ana shunda Falastin yahudiy va ularning qoʻllovchilaridan – xuddi kecha salibchilardan ozod etilgani kabi – ozod etiladi. Albatta ertangi kun kutayotgan kishi uchun juda yaqindir va insha Alloh kelajakdir. Imom Muslim sahihida Abu Hurayra roziyallohu anhudan
“لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يُقَاتِلَ الْمُسْلِمُونَ الْيَهُودَ فَيَقْتُلهُمْ الْمُسْلِمُون”
“Musulmonlar to yahudiylarga qarshi jang qilib, ularni oʻldirmagunlaricha qiyomat qoim boʻlmaydi”, degan hadisni ishlab chiqqan.
وَلَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينٍ
“Sizlar uning xabarini ozgina vaqtdan soʻng albatta bilib olursizlar” [Sod 88]
24 shavvol 1440h
Hizb ut-Tahrir amiri Ato ibn Xalil Abu Roshta 27 iyun 2019m
