Qozogʻiston yil oxiriga qadar yagona lotincha imloni qabul qiladi
Garchi avvalroq Qozogʻiston 2025 yilgacha lotin imlosiga asoslangan qozoq alifbosiga oʻtishi xabar qilingan boʻlsa-da, jarayon tezlashtiriladiganga oʻxshayapti.
2017 yil soʻngiga qadar Qozogʻistonda qozoq tilining yagona lotincha alifbosini qabul qilish kutilmoqda. Bu haqda 26 iyulь kuni Qozogʻiston maorif vaziri Yerlan Sagadiyev xabar qilgan.
“Lotin alifbosiga oʻtish haqida toʻxtalsam. Bu oʻta muhim loyiha. Bu yerda ehtiyotkor boʻlib harakat qilish, xatoga yoʻl qoʻymaslik kerak. Bu yil qilishimiz mumkin boʻlgan yagona ish – barchani qoniqtiradigan alifboni qabul qilish. Buning uchun bir necha variantlar tayyorlanib, muhokamadan oʻtkazilib, ulardan birortasini qabul qilib, soʻngra lotincha imloga oʻtish borasidagi rejalarni qurishimiz kerak. Buning uchun maxsus komissiya tuzilgan va u ish olib bormoqda”,- degan vazir.
23 iyun kuni Qozogʻiston prezidenti Nursulton Nazarboyev qozoq tilini lotincha imloga oʻtkazishni choʻzib oʻtirishdan maʼni yoʻqligini eʼlon qilgan edi.
“Biz buni tuzatish uchun ishga kirishdik. Qozoq tilini lotinchaga oʻtkazish bizni yanada jipslashtiradi. Men oʻz murojaatimda 2025 yilgacha muddat belgilagan edim, lekin bu jarayonni choʻzish uchun asos koʻrmayapman”,- degan edi Nazarboyev.
Turkiston:
Qozogʻiston ham Rossiyaning saqofiy mustamlakasi ostida. Rossiya esa xalqaro siyosat olamida taʼsir quvvatini yoʻqotib boryapti. Ayniqsa u oʻzining kirill alifbosi bilan saqofiy taʼlim sistemasini yoʻqotib, xalqaro muomila va aloqalardan chetlab boryapti. Rossiyaning ichki taʼlim sistemasi ham olamiy saqofiy taʼlim darajasidan ancha ortda qolib ketgan. Hatto vazirlar kabi davlat arboblari oʻz farzandlarini Gʻarb taʼlim muassasalarida oʻqitishyapti. Shuning uchun aytish mumkinki, kirill alifbosi bilan rus saqofati inqirozga uchradi. U yaqin kelajakda yoʻq boʻlib ketishi mumkin.
Nazarbayevning harakatlari oʻrinli xavotirlarga tayangan. Bundan tashqari Qozogʻiston xuddi Ukraina va Belorus singari rus millati va rus saqofatining bosimli taʼsiri ostidagi davlatlar qatoriga kiradi. Kirill alifbosi oʻrniga lotin alifbosini kiritish Rossiya va rus millatining Qozoq jamiyatiga boʻlgan tasirini zaiflashishiga salmoqli hissa qoʻshadi.
Rossiya jarlik tomon kulab boryapti. U oʻzi bilan barcha saqofiy, harbiy, siyosiy va iqtisodiy mustamlakalarini qoʻshib tortib ketishi mumkin. Mustamlakaning bu toʻrtala turi ham, avval saqofiy mustamlaka oʻrnatish ortidan kirib boradi. Shuningdek, bu mustamlakalarning barchasidan qutulishda ham, mustamlakachining saqofiy taʼsiri ostidan chiqib olish asosiy va muhim oʻrinni egallaydi.
