Xabarlarga ko’ra, Qozog’iston hukumati Ukraina bilan savdo hamkorligini to’xtatishga harakat qilayotgani yo’q. Qozog’iston Rossiya bilan ittifoqdosh bo’lishiga qaramay, rus tomonini Ukraina bilan hamkorlik bo’yicha talabini e’tiborsiz qoldirib kelmoqda. Rasmiy Kreml Qozog’istondan Ukraina bilan aloqalarni uzishni talab qilishiga qaramay qozoq hukumati bu talablarni bajarmaslikka qaror qilgan. Qozog’iston hukumati Ukrainaga qarshi savdo cheklovlarini joriy qilmasligini e’lon qildi. O’z navbatida, Qozog’istonning Rossiya talablaridan bosh tortishi Kreml tomonidan salbiy qabul qilinishi mumkin.
Rossiya bilan yaqin aloqada bo’lib kelgan Qozog’iston bundan buyon Rossiya bilan ittifoqchi bo’lmasligini ochiq ma’lum qilmagan bo’lsada, rasmiy Moskvaga o’zi mustaqil harakat qilishi va Ukrainadagi tajovuzni quvvatlamaslik siyosatini tanlashi mumkinligini tushuntirib qo’ydi. 16 iyul kuni Kievda Ukraina va Qozog’iston vakillari ikkitomonlama iqtisodiy hamkorlik bo’yicha kelishuvga erishdi. Ukrainada harbiy harakatlar boshlanganidan so’ng ikki mamlakat o’rtasida tovar ayriboshlash xajmi kamaya boshlagan, eksport deyarli 30 foizga, import esa 15 foizga qisqarib ketgan edi. Ikki tomonlama erishilgan yangi bitim iqtisodiy hamkorlikni muvaffaqiyatli qayta tiklashga imkon berishi aytilmoqda.
Shunday qilib, Rossiya bilan ittifoqchi hisoblangan Qozog’iston u bilan yaqin aloqalarini uzgan birinchi davlat bo’ldi. Hozircha rasmiy Kreml bu vaziyatga biror munosabat bildirganicha yo’q, ammo Qozog’iston o’ziga jiddiy dushman paydo qilib olganini tahmin qilish mumkin. Ayni paytda Rossiya Ukrainaga qarshi yangi sanktsiyalarni kiritmoqda. Agar Qozog’iston Ukraina bilan aloqa qilishga harakat qilgundek bo’lsa, Rossiya har qanday vositalar bilan eksport va importni to’liq taqiqlashga harakat qilishi aniq. Rossiyada esa bunday siyosatni to’g’ri deb hisoblashadi va Rossiya bunda milliardlab dollar yo’qotishini hech qanday “qo’rqinchili” joyi yo’q.
Turkiston:
Qozog’iston, Rossiya bilan aloqalarini uzmoqchi emas. Lekin Rossiyaning xalqaro siyosatdagi yo’l qo’ygan bir qator xatolari ortidan kelayotgan to’lovlariga, Qozog’istonning xech qanday daxli yo’q. Rossiya o’z boshiga tushgan kulfatlarida, SNG yoki kamida Yevro Osiyo ittifoqiga a’zo davlatlarni, o’zi bilan birga turishlarini istaydi.
Rossiya, xuddi boshqa mustamlakachi davlatlar singari, qo’l ostidagi davlatlarini, xar qanday vaziyatlarda o’zi bilan birga ushlab turishni ixtiyor qiladi. Buning uchun kuchli mabda’iy robita kerak. Rossiyada esa, xatto zaif mafkuraviy robita xam qolgan emas. U tashqi mustamlakasi ostidagi bir qator davlatlarni, faqat xarbiy va saqofiy xavf xatarlar bilan qo’rquvda ushlab turishga xarakat qilayapti. Qozog’istonda xam xuddi Ukrainadagi kabi Rossiyaning saqofiy ta’siri o’ta kuchli. Qozog’istonning shimoliy mintaqasining asosiy qismida xam deyarli Ruszabon xalqlar istiqomat qiladi. Qozog’iston, Rossiya uchun Ukrainadan kam axamiyat kasb etmaydi. Ukraina asosan energetik xom ashyolarni eksport qilishda strotegik axamiyat kasb etgan bo’lsa, Qozog’iston aksincha bu xom ashyolarni O’rta Osiyo davlatlaridan import qilish va tranzit yo’llari bo’yicha strotegik axamiyatli xudud xisoblanadi.
Lekin Qozog’iston xukumatining, o’z manfaatlaridan kelib chiqib, yurt manfaatlari asosida fikrlay boshlashining o’zi xurmatga sazovor. Rossiya xozirgi axvolida Qozog’iston bilan aloqalarini mutloq uzib yubora olmaydi. Chunki uning bu xarakatlari, Yevro Osiyo ittifoqi xamkorlik tashkiloti loixalarini xayotda to’xtab qolishiga zamin bo’lishi mumkin. Nazarbaev, Qozog’istonni “butun dunyo savdo tashkiloti” ga a’zo bo’lishiga erishish uchun, Rossiyaning yuziga oyoq qo’yishga majbur bo’lgan bo’lishi mumkin. Lekin qachongacha yirik davlatlarning qosh qavoqlariga qarab, o’z yurtlarimiz manfaatlariga teskari xarakatlar bajaraveramiz. Nega ularga ma’qul kelish maqsadida, o’z fuqorolarimiz bo’lmish islomiy qatlam vakillariga qarshi yolg’on chora tadbirlar uyushtirib, xalqni xukumatga va bir birlariga qarshi adovatli qilib tayorlab borayapmiz. Axir bu ishlarning barchasi bizlarning manfaatlarimizga zid emasmi.
Yana bir tomondan qaraganimizda, Rossiya xalqaro siyosatda o’z mavqe’ini yo’qotib borayapti. U qo’l ostidagi zaif davlatlar boshiga tushib borayotgan xar xil muammolarda, ularga yordam ko’rsata olmaydi. Shuning uchun ularni, o’z muammolarini o’zlaricha xal qilib, Rossiya manfaatlariga teskari xarakatlar olib borishlarida, Rossiya ularga qarshi qattiq bosim yasay oladigan xolatda emas.
