Rossiyaning Sochi shahrida bo’lib o’tgan Kollektiv Xavfsizlik Shartnomasi tashkiloti (KXShT)ning navbatdagi sammitida Rossiya prezidenti Vladimir Putin Suriyadagi fuqarolar urushi Markaziy Osiyoga ham yoyilishidan ogohlantirdi.
“Bu mamlakat hududida faoliyat yuritayotgan bosmachilar to’dalari o’zidan-o’zi paydo bo’lmagan va o’z-o’zidan yo’q bo’lib ketmaydi. Terrorchilikning bir mamlakatdan ikkinchi mamlakatga ko’chib o’tishi to’la realdir va har bir davlatning manfaatlariga tahdid solishi mumkin” dedi Putin.
Vaziyatni kuzatib borayotgan mutaxassislarning aytishicha, 2014 yildan keyin bu mintaqalarda vaziyat keskinlashishi mumkin.
Shu bois Rossiya prezidenti Vladimir Putin Afg’oniston-Tojikiston chegarasida himoya xalqasini tuzishni taklif etdi. Shunga ko’ra, Kollektiv Xavfsizlik Shartnomasi tashkiloti a’zolari 2014 yilda NATO qo’shinlarining Afg’onistondan olib chiqilishi munosabati bilan afg’on-tojik chegarasini mustahkamlashga kirishadi.
Siyosatshunos Dmitriy Suslovning fikricha, Afg’onistonda vaziyat haqiqatan izdan chiqib ketsa, alanga Markaziy Osiyoning iqtisodiy va siyosiy jihatdan murakkab mintaqalariga yoyilib ketadi.
Markaziy Osiyo bo’yicha eksperti Leonid Gusev “buning oqibatidan Xudo saqlasin”, deydi Ozodlikka bergan intervyusida.
“Haqiqatan ham, men suhbatlashgan ko’plab harbiy tahlilchilar mojaro Suriya tashqarisiga yoyilib ketsa, u erdagi islomiy guruhlar Kavkaz va Markaziy Osiyo chegaralariga ko’chib o’tishi mumkinligini taxmin qilishmoqda. Suriyadagi alanga notinch qolayotgan Iroq, umuman, Yaqin Sharq mamlakatlariga o’tib ketishidan Xudo asrasin. Qolaversa, 2014 yilda Amerika qo’shinlarining Afg’onistondan olib chiqilishi buning ustiga-ustak detonator vazifasini bajarishi mumkin”, deydi Gusev.
Turkiston:
Xa yuqoridagi siyosiy taxlilchilarning aytayotgan vaximalarining extimoli yo’q emas. Lekin bu Putinning siyosiy doirasining manfaatidan kelib chiqib fikrlovchi guruxlarning fikri.
Asosiy muammoning paydo bo’lishi va uning bartaraf etish yo’llari, Putin va uning xamfikr taxlilchilari tomonidan yashiriladi.
Aslida muammo Putin va u boshqarayotgan Rossiya imperiyasining o’zida. U bu muammolarni suniy kuchaytirayotib, xaqiqatda alanga yoqib yuborishi mumkunligini tasavvur qilolmayapti. Chunki uni xozirgi vaziyatda faqat Rossiya federatsiyasi birdamligini saqlab qolish uchun, O’rta Osiyoni ushlab qolish masalasi qiziqtiradi. Suriya uning xalqaro siyosatga ta’sir ko’rsatib turishdagi oxirgi strotegik nuqtalaridan bo’lgan bo’lsa, M Osiyo uni Xitoy va YeIga nisbatan iqtisodiy strotegiyasini ushlab turishidagi asosiy mustamlaka erlari xisoblanadi. Ortida Maskva turibdi degan iborani ishlatish mumkin.
Shuning uchun Putin o’zini, toboro burchakka siqilib borayotgan kalamushdek tuta boshladi. U xatto o’zi aytayotgan vaximalarni, vaziyatga ko’ra balki o’zi tashkillashtirishni xam re’jalashtirayotgandir. Biz uni Andijon voqealarida Karimovning xamkori bo’lganini va Osh voqeasida Otunbaeva uning komandasini boshqarganini juda yaxshi bilamiz.
Demak bizlar yashaydigan mintaqalarning taqdiri, Rossiya va yana u kabi boshqa kufr katta davlatlarining manfaatlari ostida ko’p ishlarni boshidan kechirishi mumkin ekanda. Shularning barchasidan aniq xabardor bo’lib turib etakchi raxbarlarimiz, faqat o’zi va oilasi bilan birga osoishtaligini o’ylab, yuqoridagi iflosgarchiliklarga yo’l qo’yib berishadi. Naxotki biz xalq, xaqiqiy saltanat egalari bo’la turib, bu kabi ifloslarga, bizlarning manfaat va osoishtaliklarimizni, kufr katta davlatlari manfaatlarini saqlash yo’llariga garovga qo’yib yuborishlariga qo’yib beramiz?
