Oʻrtacha nafaqa atigi 270 somoniy, bu mablagʻ bilan yashash mumkinmi?
Tojikistonda yoshi ulugʻlar va nogironlar nafaqasi 270 somoniy 60 diram (taqriban 30 dollar) tashkil etadi. Oxirgi bir yil mobaynida nafaqaning oʻrtacha hajmi 3 somoniyga kamaytirilgan. Bu haqida nafaqa va ijtimoyi sugʻurta agentligi rahbarining muovini Nazokat Odinazoda maʼlum qildi.
Nazokat Odinazodaga koʻra, mamlakat boʻylab eng koʻp nafaqa egalari mamlakat poytaxti Dushanbe shahri va Togʻli Badaxshon muxtor viloyati turgʻunlari boʻlib, ular 370 somoniy 15 diramgacha pul olishadi. Oʻrtacha nafaqa Xatlon va Sugʻd viloyatlariga va markazga tobeʼ tuman aholisi uchun belgilangan. U yerdagi nafaqaga loiq fuqarolar davlat byudjetidan 255 somoniy 70 diram pul olishadi. Agenlik maʼlumotiga koʻra, oʻtgan yili nafaqaxoʻrlar uchun 2 milliard 439 million dollar ajratilgan. Ayni damda Tojikistondagi nafaqaxoʻrlar soni 665 ming 78 kishini tashkil qiladi.
Oʻtgan yili Tibbiy tashxis xizmati tomonidan 75000 nogiron nafaqaxoʻrlar ishini qayta koʻrib chiqildi va 12687 nogiron ishga yaroqli deb topilib nafaqadan mahrum etildi.
Nazokat Odinazodaning fikriga koʻra, nafaqa hajmi toʻgʻrisidagi maʼlumot xususiy boʻlib uni faqat huquqni himoya qilish organlari soʻrab surishtirish huquqiga ega xolos.
“Hamisha bizga bir savol bilan murojaat qilasizlar. Nuqul shuni soʻraysizlar: kim pulni koʻp oladi? kimning nafaqasi eng yuqori? Sizlarga bu haqida maʼlumot bermaymiz, hatto yozma ravishda ming bora qiziqsangiz ham savolingiz javobsiz qoladi. Kuch organlaridan tashqari xech kimsa bunday savol berishga haqli emas. Hujjatlarni faqat organ xodimlari surishtirishga haqqi bor xolos. Har qanday nafaqa miqdori davlat qonuni asosida belgilanadi. Tojikistonda faqat ijtimoyi sugʻurta Agentligi nafaqa belgilaydi va har bir ish qonun doirasida bajariladi”, deydi Odinazoda.
Oʻrtacha nafaqa miqdori Tojikistonda boshqa sobiq Sovet Ittifoqi davlatlari ichida eng past hisoblanadi. Masalan Estoniyada nafaqa miqdori 434 dolarni tashkil qiladi va bu koʻrsatgich Tojik nafaqaxoʻrlarininig nafaqasidan 15 marotaba ortiqdir. Eʼtirof etish joizki, Tojiksitonda oʻrtacha maosh miqdori ham sobiq Ittifoq davlatlari orasida eng past qilib belgilangan.
Nafaqaxoʻr qariyaning 270 somoniy bilan oilani taʼminlashi amri mahol. Tojik urfu odatlariga koʻra, (Islomga uygʻyn ravishda) keksaygan ota-onani parvarishlash farzandlar zimmasiga oʻtadi. Aksariyat tojiklar shu anʼanaga rioya qilgan holda, Ota-ona parvarishiga qattiq eʼtibor qaratadilar.
Ammo maʼlumotlarga karaganda ayni damda Tojikistonda 14ta kariyalar uyi va nogironlar internatlari mavjud boʻlib, unda 1000 ortiq qarovchisi yoʻq otaxon va onaxonlar kun kechirishadi. Bunday ikki oy ilgari davlat qonunchiligiga oʻzgartirishlar kiritildi va yangi qonun loihasini eʼlon qilindi. Unga koʻra, Ota-onasini parvarish qilishdan bosh tortgan farzandlarga 3 yilga qamoq jazosi belgilangan.
Bu maqolani oʻqib yuragim ezildi, koʻzlarim yoshlandi. Kim aybdor?
Allohi Taolo aytadi:
( Ey insonlar),sizlarga ne bir musibat yetsa, bas oʻz qoʻllaringiz qilgan narsa- gunoh sababli (etur) [42:30]
Demak qora kunlarning boshimizdan arimasligiga oʻzimiz sababchimiz.
Ayni muammo adolatsizlik hukmron boʻlgan Ummat dardining bir koʻrinishi xolos. Qurʼonu Sunnatdan uzoqlashgan, tariqatga beparvo, loqayd, gʻofil, fikrlashdan toʻxtab qolgan, kimligini yoddan chiqargan, aziz Muallimi Rasulalloh (s.a.v.)dan ibrat olishni unutgan Ummatning ahvol shunday boʻlishi tabiiy.
Shariat Ota-Onalar xususida nima deydi?
Rasulalloh (s.a.v.) dedilar:
إِنَّ مِنْ إِجْلَالِ اللَّهِ : إِكْرَامَ ذِي الشَّيْبَةِ الْمُسْلِمِ
“Yoshi ulugʻ musulmonni siylash Allohni ulugʻlash jumlasidandir”. (AbuDovud, Abu Muso Ashʼariydan rivoyat qilgan)
Ulugʻlarni haqqini poymol etdikmi, demak biz Yaratuvchimizga xiyonat qilibmiz. Qaytarishga hojat boʻlmasada yana bir bora aytamiz. Modomiki, biz asl-naslimizdan uzoqlashlar, ekanmiz din dushmanlari och yirtqich hayvonlar kabi bizga tashlanishdi. Koshkiydi, shu bilan kifoyalanishsa. Tobora oʻz zulmini kuchaytirib, qonunlarini joriy etib, hayotimizni ogʻuga aylantirishdi.
Kufr nizomi boshdan oyoq botil, yaroqsiz sistema boʻlganligin sababli inson boshiga faqat baxtsizlik keltiradi.
Tojikiston ham boshqa uchinchi olam davlatlari qatori mustamlakachi mamlakatlar tasarrufi ostida qolgan. Xalqi qashshoqlashib, davlat boshidagi xoin rahbarlar aybi bilan yashash tarzi tobora tubanlashib bormoqda. Nafaqasini kam miqdorda belgilab, yana agar farzandlari parvarish qilolmasa ularning zimmasiga ayblar yukladi.
Alloh Taolo insonni mahluqlar orasida eng aziz va mukarram aql sohibi qilib yaratdi. Bugungi kunda asli hilqatimizdan farqli oʻlaroq bandalar, xossatan Musulmonlar izzatiga, sharafiga, shaʼniga, nafsiga, oru-nomusiga tajovuz avjiga chiqmoqda. Jaholat qurboniga aylangan Ummat kufr sistemasi qoʻlidagi manfaat asbobiga aylangan. Biri olib bir qoʻyadi, oʻz foidasi payida boʻlgan Ummat haqqiga xiyonatkor rahbarlar qoʻl ostidagi insonlar moddiy va maʼnaviy jihatdan azoblanmoqda.
Bu olamda (ham ) adolat bormi oʻzi? Axir biz ham tirik jonmiz, bu dunyoda insonning nafsi bor boʻlib, u ham osuda hayot, farovon, mehru-muruvvatli toʻlaqonli hayot kechirishni xohlaydi-ku. Holbuki insonni Alloh aziz qilib yaratdi! Qani oʻsha azizlik?! Shaxsan men koʻrmadim. Hayotga judayam yaxshi munosabat bildirib, hamma haqida yaxshi gumon qilsam-da, koʻzlarim faqat fujur toʻla, adolatsizlik bilan limmolim hayotni koʻrmoqda. Bunday boʻlishi mumkin emas, Yaratuvchining er yuzida vorislari boʻlishligi shart. Bandalar azizligini muhofaza qilgan, mehru shafqat bilan boshqara oladigan bir Rahbar boʻlishligi zarur. Demak, biz fikriy jihatdan qoloqligimiz sababli zalolat tuzogʻiga ilindik.
Qani oʻsha Rahbar?
Turli viloyatlardan vakil sifatida kelib, jamlanib, Sulton ishlarini muhosaba qiladigan va uning kamchiligini koʻrsatib, uni toʻgʻri yoʻlga yoʻnaltiradigan Shoʻro Majlisi qani?
Oddiy aholi orasidan vakil oʻlaroq qoziga murojaat qilgan va u oyat-hadisdan sharʼiy yechim istinbot qilib ommaga eʼlon qilgan Qozii quzzo qani?
“Ertaga yashash nasib etarmikan? Bugun Ummat haqqiga xiyonat qilmadimmikan? Bugun mening saltanatim ostida kim och tong ottirib mendan Yaratuvchiga shikoyat qilgan ekan?”- deya koʻzidan yosh oqizib, istigʻfor bilan tongni qarshilagan Odil Sulton qani?
Bu gaplarni ayni damda oddiy xalq vakiliga aytsangiz, goʻyo shirin ertak tinglayotgandek boʻladi. Holbuki tarixda aynan shunday Saodat yillari boʻlib oʻtgan. Oʻsha davrda xotirjalik hukm surilgan, bir davlat soyasi ostida turli din vakillari adolat bilan boshqarilgan.
Sahobai kiromlar ulugʻ ilohiy bashoratni, ikki olam saodati kafolatini minglagan kilometr yoʻl bosib bizgacha olib keldi, Alloh izni ila bandalik vazifalarini ado qildilar. Muborak Islom dinini bizga omonat sifatida topshirishdi.
Biz nima qildik? Tarixda togʻu toshlar osha, mashaqqatlar bilan bizgacha yetib kelgan Neʼmat haqqini zoyeʼ qildik! Sahobalar, tobeinlar uzoq yoʻl bosib din yetkazishdi, biz esa hatto qoʻshnimizga olib kira olmaymiz!
Qoʻshnisini haq yoʻlga chaqira olmagan shaxs, oʻziga ravo koʻrgan narsasini boshqa musulmonga ravo koʻrmagan inson moʻmin boʻla oladimi? Boʻynimizdagi masʼuliyatini ado qilmasdan, jannatdan umidvor boʻlamizmi? Qaysi amaliz uchun uyalmasdan Xudodan jannat soʻraymiz? Musulmonlar oʻz vazifasini unutib, amru maʼruf va nahi munkardandan bosh tortib, rahbarlarni haqga daʼvat qilmay turib, Amir Hamza (r.a)dek maqomga sazovor boʻla oladimi?!
Ota-onalar Shoʻro davridagi mashaqqatlarga sabr-bardosh qilib, qarilik chogʻida, belidan, qoʻlidan quvvati ketgan davrida, oxiratni eslab, duo-zikr, istigʻfor bilan tong ottirish oʻrniga, “Ertaga nevaramni nima bilan boqaman?” degan xayol bilan kun kechiradi.
Xudodan qoʻrqmaysizmi?! Otalarni biz parvarishlashimiz oʻrniga, pensiyalariga muhtoj boʻlib oʻtirsak! “Ilojim yoʻq, ish yoʻq, pul yoʻq, nima qilay, majburman”- deyasizmi?
Agar hozirdan es-hushingizni yigʻib olib, haqqoniy Izzatingizni qaytarish uchun harkaat qilmasangiz, ertaga avlodingiz ahvoli bundan battar boʻlishi tabiiy! Otangizga rahmingiz kelmasa, avlodingizga, oxiratingizdagi ahvolingizga rahmingiz kelsin.
Dinni hayotga qaytaring, Adolatni qaytaring, insofni qaytaring. Bir buyuk davlatni barpo qilishlik bilan bandalik vazifangizni bajaring!
Munavvara
