Bir necha yillardan buyon Putin Qirg’izistonga qo’llov ko’rsatib, Qambarota-1 va Yuqori Norin GES kaskadlarini qurib berishiga Atambaevni ishontirib kelayotgan edi. Biroq 21 dekabr kuni KXShTga a’zo davlatlar rahbarlari yig’ilishida ishirok etish bahonasi bilan Moskvaga borgach, bir yo’la Putin bilan ham yuzma-yuz suhbatlashgan Atambaev, uning huzuridan noumid bo’lib qaytdi. Avval boshda katta va’dalar bergan rasmiy Moskva mazkur loyihalarni bajarish imkoniyatiga ega emasligini aytgani bunga sabab bo’ldi.
Shu sababli Almazbek Atambaev 24 dekabr kuni yil yakunlari bo’yicha o’tkizgan matbuot anjumanida Rossiya Qambarota -1 va Yuqori Norin GES kaskadlarini bunyod etish bo’yicha shartnomaviy majburiyatlarini bajarishdan bosh tortayotganini ma’lum qildi.
Atambaevning so’zlariga ko’ra, Rossiya ekonomikasining hozirgi ahvoli bunga imkoniyat bermaydi.
“Rostini aytay, agar kutaversak bu loyihalar bir necha yillarga to’xtab qoladi. Men Rossiya prezidenti Putin bilan ham, energetika vaziri bilan ham so’zlashdim. Ular bahorda bir gap aytgan bo’lsa, yozda boshqasini aytdi. Hozir undan boshqa so’zni aytishyapti. Shuning uchun Putingga “Xafa bo’lmang, biroq biz boshqa hamkor izlashimiz kerak”, deb ochig’ini aytdim. Bu Rossiyaning o’ziga ham yaxshi, majburiyatlarining biridan qutular edi. Albatta, bu GESlarni qurish uchun sarmoyador topiladi. Biz bu loyihalarni muzlatib qo’ya olmaymiz – dedi Atambaev.
Shu bilan birga Atambaev buni tan olish og’ir ekanligi, biroq, vaziyat shunday ekani aniq bo’lib turganini qo’shimcha qildi.
Qambarota -1 va Yuqori Norin GES kaskadlari qurilishining loyihaviy qiymati tahminan ikki milliard dollardan ko’proqni tashkil qiladi. Rossiya hamkorligida barpo etilishi rejalashtirilgan Qambarota -1 GESini qurish haqidagi shartnoma Moskva bilan 2009 yilda, Yuqori Norin GES kaskadlari shartnomasi 2012 yilda imzolangan. Yuqori Norin GESning birinchi gidroagregati 2016 yilda ishga tushirilishi rejalashtirilgan edi.
Turkiston:
Vanihoyat Atambaev vaziyatlarga to’g’ri baho bera boshladi shekilli. Rossiya haqiqatda ham holdan toyib borayapti. Uning Qirg’iziston mamlakati boylik manba’lari bo’lgan bir necha tarmog’ini ipsiz bog’lab olib, o’zi bilan birga jar tomon tortib boraverishiga kimdir chek qo’yishi kerak. Atambaevning yuqoridagi so’zlari mamlakat manfaatlarini o’z manfaatlaridan ustun qo’yib, Rossiyaning berishi mumkin bolgan ba’zi ehtimoliy bosimlariga qaramay, xolis jurat qilishi bo’lsa ajab emas.
Qirg’iz xalqini, mavjud globallashgan olamiy sistema o’z changalida ushlab kelayotgan holatida hech qanday quvvat uni haqiqiy farovonlikka olib chiqarib yubora olmaydi. Lekin shunga qaramay, mamlakatni va xalqni haqiqiy etakchisi va himoyachisi bo’lishi kerak.
Dunyo xalqlari etakchilaridan misol keltirsak, Urugvay prizidenti Xose Alberto Muxika, Vinisuella marhum prizidenti Xuga Chaliz: Bular o’z xalqi ra’yidan va ularning etiqodiy ko’zqarashlaridan kelib chiqib, fuqorolarini himoya qilishadi va mamlakatlarining manfaatlarini shu xalqi uchun eng manfaatli tomonga qarab oxirgi imkoniyatlari boricha tortishga harakat qilib kelishadi. Ular unchalik ko’p yoki quvvatli bo’lmagan xalqini birlashtira olishdi. Hatto Amerika singari buyuk va qudratli davlatlar, bu prizidentlar bilan hisoblashishga majbur bo’lishdi. Chunki ular o’z xalqi ichida juda katta obruy qozonishgan bo’lib, kufr olami xohlaganida ham u prizidentlarni o’rniga boshqa birorta quvvatni olib kelolmas edi. Har qandan etakchi tayanishiga loyiq bo’lgan haqiqiy quvvat, o’z xalqining qo’llovi hisolanadi.
Hatto Xalifalik mamlakati ham, boshlanishida mustahkam jamoiy iymoniy muhitga muxtoj bo’ladi. Bu degani, mamlakatda davlat bilan xalq bir e’tiqodda mahkam va yakdil bo’lishlari kerak. Ularning manfaatlarni o’lchash haqidagi tushunchalari ham, e’tiqodan rioya qilishadigan qonun qoidalari ham bir bo’lishi shart. Eng ahamiyatlisi fuqorolarning aksariyat qismi islomiy mafkurani aqlan qabul qilgan fidoiylar bo’lishlari kerak. Aks holda fuqorolarning ra’yi davlat ra’yiga zid kelishi oqibatida mamlakat parokanda bo’lib ketadi yoki fuqorolarning ra’yi davlatga bosim berib mamlakat yana kufrga qaytib ketadi. Har qanday buyuk davlat o’z fuqorolari bilan bir mafkurada hamjins bo’lishi kerak. Endi u mafkuraning to’g’riligi yoki quvvati o’sha davlatni qaysi tomon yo’nalishini belgilaydi, lekin bu boshqa mavzu.
