بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Hadisi Sharif bilan
Banda e’tibor bermay gapiradi
Aziz muxlislar, “Hadisi Sharif bilan” nomli ruknimizning yangi sonini samimiy salomlar bilan boshlaymiz. Sizlarga Alloh Taoloning salomi, rahmati va barakoti bo‘lsin.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مِنْ رِضْوَانِ اللَّهِ لَا يُلْقِي لَهَا بَالًا يَرْفَعُهُ اللَّهُ بِهَا دَرَجَاتٍ وَإِنَّ الْعَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مِنْ سَخَطِ اللَّهِ لَا يُلْقِي لَهَا بَالًا يَهْوِي بِهَا فِي جَهَنَّمَ
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Bir banda o‘zi e’tibor bermagan holda Alloh rozi bo‘ladigan bir gapni gapiradi va shu gap sharofatidan Alloh uning martabasini yuqori darajaga ko‘taradi. Boshqa bir banda e’tibor bermagan holda Allohni g‘azablantiradigan so‘zni so‘zlaydi. Natijada, u tufayli jahannamga tushadi».
Bu haqda “Sahihul Buxoriy”ning sharhi “Fathul-boriy”da zikr qilingan:
“E’tibor bermagan holda” degani, aqlini ishlatmay, gapining oqibatlari va qanday ta’sir qilishi haqida o‘ylanmay gapirish ma’nosini anglatadi. Bu Alloh Taoloning quyidagi “وَتَحْسَبُونَهُ هَيِّنًا وَهُوَ عِنْد اللَّه عَظِيم” “va buni yengil ish deb uylar edingizlar. Holbuki u Alloh nazdida ulug‘ (gunohdir)”, degan so‘ziga o‘xshaydi.
Iyod aytadi: “يَهْوِي” so‘zi qulab tushish ma’nosini bildiradi.
Aziz birodarlar!
Bu hadisi sharifdan olinadigan ko‘p saboqlar bor. Musulmon kishi so‘zi tarozida tortilishidan oldin uni o‘zi taroziga qo‘yib ko‘rishi kerak. U faqat yaxshi narsalarni gapirishi kerak. Bu haqda bir qancha oyatlar va hadisi sharif kelgan. Alloh Taolo aytdi:
وَهُدُوا إِلَى الطَّيِّبِ مِنَ الْقَوْلِ
“Ular xush-haq so‘zga hidoyat qilinurlar”.
Yana aytdi:
وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْناً
“Kishilarga chiroyli so‘zlar so‘zlangiz”.
Yana aytadi:
وَقُل لِّعِبَادِي يَقُولُواْ الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ
“Bandalarimga ayting-ki, ular (o‘zaro so‘zlashganlarida) eng go‘zal so‘zlardan so‘zlasinlar”.
Yana aytadi:
إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ
“(Har bir) xush so‘z Unga yuksalur va yaxshi amalni ham (Alloh O‘z dargohiga) ko‘tarur”.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar:
اتَّقوا النّارَ ولو بِشِقِّ تَمرة، فإنْ لم تجدوا فبكَلِمَةٍ طيّبة
“Yarimta xurmo bilan bo‘lsa ham do‘zaxdan saqlaninglar, Kimki uni ham topa olmasa, shirin so‘z bilan saqlansin”.
U zot yana aytdilar:
مَنْ كان يؤمِنُ باللهِ واليومِ الآخِرِ فَلْيَقُلْ خيراً أو لِيَصْمِتْ
«Kim Allohga va oxirat kuniga iymon keltirgan bo‘lsa, yaxshi gap gapirsin yoki jim tursin».
Yana aytdilar:
أَمْسِكْ عليك لِسانَك
“Tilingga mahkam bo‘l”. Ya’ni, tilingni tiy.
Yana aytdilar:
وَهَلْ يَكُبُّ النَّاسَ فِي النَّارِ عَلَى وُجُوهِهِمْ, أَوْ قَالَ عَلَى مَنَاخِرِهِمْ, إِلاَّ حَصَائِدُ أَلْسِنَتِهِمْ
“Odamlarni do‘zaxga yuz tuban yiqitadigan yoki burunlaridan tortib kiradigan narsa tillar to‘playdigan narsadan (ya’ni, bo‘hton, yomon gaplardan) boshqa narsa emasdir”.
وعن عبداللهِ بنِ عَمْروٍ رضي الله عنهُما، عن النبيِّ صلى الله عليه وسلم قال: في الجنّةِ غُرفةٌ يُـرَى ظاهِرُها من باطنِها، وباطنُها مِن ظاهِرِها)) فقال أبو مالكٍ الأشعريّ: لِمَنْ هي يا رسولَ الله ؟ قال: ” لِمَنْ أَطابَ الكلامَ، وأطعمَ الطّعامَ، وباتَ والنّاسُ نِيام
Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Jannatda bir xona borki, uning tashqarisi ichkarisidan, ichkarisi esa tashqarisidan ko‘rinib turadi” dedilar. Shunda Abu Molik al-Ash’ariy: “Yo Rasululloh, bu kim uchun?” dedi. U zot: “Yaxshi gapiradigan, (odamlarga) taom beradigan, odamlar uxlab yotganda namoz o‘qiydigan kishi uchun”, dedilar.
وعن عبدِ اللهِ بنِ مسعودٍ رضي الله عنه قال واللهِ الذي لا إلهَ إلاّ هو ليسَ شيءٌ أحْوَجَ لِطُولِ سَجْنٍ من لِساني وكان يقول يا لسانُ قُلْ خيراً تَغْنَمْ واسْكُتْ عن شرٍّ مِنْ قَبْلِ أنْ تَنْدَم
Abdulloh ibn Masud roziyallohu anhu Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning shunday deganliklarini rivoyat qiladi: “Undan o‘zga iloh yo‘q bo‘lgan Allohga qasamki, tilimdan boshqa uzoqroq hibs qilishga muhtoj bo‘lgan boshqa narsa yo‘q”. U zot: “Ey til, yaxshi so‘z ayt, foyda topasan, pushaymon bo‘lishingdan avval yomon gapdan sukut qil” der edilar.
Aziz birodarlar! Ko‘pchilik insonlar e’tibor bermay, o‘zini do‘zaxga olib kiradigan gaplarni aytishni odat qilib olganligi ajablalarlidir. Musulmon odam o‘z gapiga e’tibor bermay, musulmon birodarini kofirga chiqarishi esa, undan ham ajablalarlidir. Islomiy jamoalarga tuhmat qilib, ular aytmagan gaplarni aytdi, deganlar ham juda hayratlanarli. Bu so‘zlar bilan odamlar orasida buzg‘unchilikni tarqatadiganlar ham bor. G‘iybatchi va tuhmatchilarni gapirmasa ham bo‘laveradi.
Shunday ekan, aziz birodarlar! Qodir Allohning g‘azabidan ehtiyot bo‘ling. Chunki Alloh Taolo aytadi:
مَا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ
“U biron so‘z talaffuz qilmas, magar (talaffuz qilsa) uning oldida hoziru-nozir bo‘lgan bir kuzatguvchi (farishta u so‘zni yozib olur)”.
Aziz birodarlar, navbatdagi «Hadisi Sharif bilan» nomli ruknimizgacha Alloh Taoloning panohida bo‘ling. Sizlarga Alloh Taoloning salomi, rahmati va barakoti bo‘lsin.
30 Jummadul Uvla, 1446h yil.
02 Dekabr, 2024m yil.
