بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Hadisi Sharif bilan
G‘azablanma
Aziz muxlislar, «Hadisi Sharif bilan” nomli ruknimizning yangi sonini samimiy salomlar bilan boshlaymiz. Sizlarga Alloh Taoloning salomi, rahmati va barakoti bo‘lsin.
جاء في بهجة قلوب الأبرار وقرة عيون الأخيار في شرح جوامع الأخبار – حديث جاء رجل فقال يا رسول الله أوصني فقال لا تغضب
“Sharh Jomi-ul-axbor” kitobining “Solihlar qalbidagi saodat va yaxshi insonlar ko‘zidagi shodlik” bobida aytilishicha, bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlariga kelib: “Yo Rasululloh! menga vasiyat qiling”, dedi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “G‘azablanma”, dedilar.
عن أبي هريرة رضي الله عنه قال: جاء رجل فقال: يا رسول الله، أوصني. فقال: لا تغضب. ثم ردد مرارا فقال: لا تغضب. رواه البخاري.
Abu Hurayra roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: “Bir kishi kelib: “Yo Rasululloh, menga vasiyat qiling”, dedi. U zot sollallohu alayhi vasallam: “G‘azablanma”, dedilar. So‘ngra u kishi vasiyat qiling, deb ko‘p marta takrorladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam har birida “G‘azablanma”, deb javob qildilar. (Buxoriy rivoyati).
G‘azabning lug‘aviy ma’nosi rozilik va qanoatning aksidir. “غضبة” so‘zi qattiq tosh degan ma’noni anglatadi. Undan g‘azab so‘zi kelib chiqqan, to‘g‘rirog‘i, ishtiqoq qilingan. Chunki bu norozilik kuchayib, toshdek qotib qolganini bildiradi.
G‘azab istilohiy jihatdan, qasos olish uchun qiziqqonlik ma’nosini anglatadi. Jurjoniy: “G‘azab yurak qoni qaynab, ko‘krak qafasida sodir bo‘ladigan o‘zgarishdir. Shuningdek, zararni oldini olish uchun kutilgan tahdiddan himoyalanish yoki biror voqeadan keyin unga zarar yetkazgan odamdan qasos olish talabidir”, deydi.
Aziz birodarlar!
Muborak hadisi sharifda bu kishi Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan uzoq vasiyat qilishni so‘rab kelgan edi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam esa unga qisqa qilib: “G‘azablanma”, deb javob berganlarida, u kishi bu vasiyat yetarli emas, deb o‘yladi. Shuning uchun u “vasiyat qiling”, degan so‘zini bir necha bor takrorladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam unga bir so‘z bilan javob qaytarganlaridan keyingina bu so‘z to‘liq javob ekanini angladi. U zotning “G‘azablanma” degan so‘zida ikkita muhim narsa bor:
Birinchisi sabablar bilan bog‘liq. Ya’ni inson go‘zal xulqli, sabr-toqatli va muloyim bo‘lishga harakat qilish hamda o‘z nafsini boshqa odamlarning so‘zlari va harakatlaridan keladigan zararlarga tayyorlashdir.
Ikkinchisi – g‘azabni bosish. Ko‘pincha odam g‘azablanganda o‘zini tuta olmay qoladi. Biroq, u o‘zini tutib qolishga qodir. Buning uchun g‘azablangan paytda og‘ziga kelgan yomon so‘z va harakatlardan saqlanishi lozim.
G‘azabning zararli ta’siridan saqlangan odam haqiqatan ham g‘azablanmagandek bo‘lib qoladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar:
قال صلى الله عليه وسلم: ليس الشديد بالصرعة، إنما الشديد الذي يملك نفسه عند الغضب.
“Haqiqiy kuchli odam jangda g‘alaba qozongan emas, balki g‘azablanganda o‘zini tuta oladigan odamdir”.
G‘azabning ikki turi mavjud:
Birinchisi qoralanadigan, ikkinchisi esa maqtaladigan g‘azabdir. Qoralanadigan g‘azab yuqorida aytilgan g‘azabdir. Maqtovga sazovor g‘azab esa – Alloh uchun va Uning muqaddasotlarini himoya qilish uchun bo‘lgan g‘azabdir. Ya’ni Allohning muqaddasotlaridan biriga hujum qilinganligi yoki biror musulmonning o‘ldirganligi uchun g‘azablanish. Yoxud harom ishlar va harom narsalar hamda Allohning dinida harom qilingan taqiqlar tufayli g‘azablanishdir.
عن عائشة رضي الله عنها قالت: ” ما ضرب رسول الله صلى الله عليه وسلم شيئا قط بيده، ولا امرأة ولا خادما، إلا أن يجاهد في سبيل الله، وما نيل منه شيء قط فينتقم من صاحبه، إلا أن ينتهك شيء من محارم الله، فينتقم لله عز وجل” رواه مسلم .
Oisha roziyallohu anho rivoyat qilib aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hech kimni, na ayolni va na xizmatkorni qo‘li bilan urgan emaslar. Magar Alloh yo‘lida jihod bundan mustasno. Shuningdek U zot hech qachon o‘zlariga zarar yetkazgan biror kishidan qasos olmaganlar. Magar Alloh Taoloning amrlaridan birini buzgan kishidan, Alloh Taoloning roziligi uchungina undan qasos olganlar”.
Aziz birodarlar, Allohning izni ila navbatdagi «Hadisi Sharif bilan» nomli ruknimizgacha Alloh Taoloning panohida bo‘ling. Sizlarga Alloh Taoloning salomi, rahmati va barakoti bo‘lsin!
12 Robiul-avval, 1446h yil.
15 Sentyabr, 2024m yil.
