Qirgʼiziston energiya sohasida favqulodda holat eʼlon qildi
Xabar: Qirgʼiziston hukumati energetika sohasida 3,5 yil muddatga eʼlon qilingan favqulodda holat joriy qildi. Hukumat bu bilan energiya taqchilligini yengib oʼtib, mazkur sohani inqirozdan chiqarmoqchi. Prezident Sadir Caparov 24 iyul kuni imzolagan va 2026 yil 31 dekabrda tugaydigan farmon bilan favqulodda holatning energetika sohasida joriy etilishi 1 avgustdan kuchga kirdi.
Iqlim oʼzgarishi, suvning kamayishi va energiya isteʼmoliga boʼlgan talabning kundan-kunga ortib borishi energetika sohasida favqulodda holatni eʼlon qilish sabablari sifatida koʼrsatilmoqda. Hukumat rasmiylariga koʼra, bunda jamoatchilikni tashvishga soladigan hech qanday sabab yoʼq, yaʼni favqulodda holat xalqqa taʼsir qilmaydi, aksincha, bu bilan koʼplab oʼrta va kichik gidroelektr stantsiyalar qurish orqali mamlakatni elektr energiyasi importidan qutqarish rejalashtirilgan.
Energetika boʼyicha ekspert Rasul Umbetalievning taʼkidlashicha, Hukumat energetika sohasidagi vaziyat juda ogʼir ekanini tushunib yetgan. Unga koʼra, Energetika sohasida favqulodda holatni eʼlon qilish, sektordagi 3 – 3,5 milliard kilovatt/soat elektr energiyasi taqchilligini qoplashga hamda kichik GESlarni qurishga qaratilgan.
Izoh: Qirgʼiziston kabi uchunchi dunyo davlatlari oʼz kuchiga tayanib, energetika taqchilligi muammosini hal qilish imkoniyatiga ega emas. Chunki Qirgʼiziston hukumati rioya qilayotgan xalqaro siyosatning buzuq sistemasi bunga yoʼl qoʼymaydi. Yaʼni mamlakatda energetika taqchilligi yuzaga kelganida Gʼarb davlatlari singari Аtom elektr stantsiyalar qurib olish uchunchi dunyo davlatlari uchun xalqaro tashkilotlar tomonidan taʼqiqlangan. Bu davlatlar uchun GESlar qurish yoki transformatorlar ishlab chiqarish sanoatini yoʼlga qoʼyish eshiklari ham yopiqdir. Masalan Qambarota-1” GESi qurilishining oqsayotgani ham mana shu masalaga borib taqaladi. Chunki Rossiya hozirgi iqtisodiy kirizs holatida bunga qurbi yetmayotgan boʼlsa-da, boshqa kuchlar tarafidan GESni qurilishiga toʼsqinlik qilib kelmoqda. Аgar Qirgʼiziston qoʼshni davlatlari bilan birlashib, bu ishni amalga oshirmoqchi boʼlgan taqdirda ham, bunga izn berishmaydi. Hullas “Qambarota-1” GESining qurilishi Rossiya yoki Xitoy kabi yirik davlatlarning ishtirokisiz amalga oshmaydi, aniqrogʼi bunga yoʼl qoʼyilmaydi. Shunin uchun ham Qirgʼiziston “mustaqillik”ka erishganidan beri eng koʼp sarmoyasini energetika tarmogʼiga kiritgan boʼlsa-da bugungacha hech bir ijobiy natijaga erisha olmadi. Xorijiy davlatlardan olingan kreditlar, ssudalar, grantlar va mahalliy byudjetdan ajratilgan mablagʼlar, jami 2 milliard dollarga yaqin sarmoya energetika muammosini ham qilishga yordam bermadi. Chunki xalqaro siyosat talabiga koʼra Qirgʼiziston bu sarmoyalarni Аtom elektr stantsiyalar qurish kabi mamlakatni oyoqqa turgʼizadigan asosiy oʼrinlarga sarflay olmaydi. Natijada, qoʼyilgan sarmoya korruptsiya, oʼzlashtirish va talo-taroj qurboniga aylanadi va inqirozdan qutilish orzuligicha qolaveradi.
Demak mazkur voqeʼlik mavjud ekan, energetika taqchilligi va shunga oʼxshash muammolarni tubdan hal qilib boʼlmayi. Hatto xukumatlarni yoki prezidentlarni almashtirish bilan ham hal boʼlmaydi. Buning uchun musulmonlar avvalo ustimizda hukmron boʼlib turgan kaptalistik buzuq tuzumni uloqtirib tashlashlari va uning oʼrniga xalq manfaatlarini himoya qiladigan Islomiy tuzum tatbiq qilishni talab qilishlari lozim. Zero, faqat Islomiy tuzumgina xalqni mustamlakachilar zulmidan himoya qilib, uning manfaatlarini toʼliq himoya qilishga va faravon hayotga olib chiqishga kafil boʼla oladi.
Аbdurahmon Odilov
