AQSH Markaziy Osiyo davlatlariga dezinformatsiyaga qarshi kurashda yordam berishni rejalashtirmoqda
Xabar: AQSH Xalqaro taraqqiyot agentligi (USAID) Markaziy Osiyo jamiyatlarining “dezinformatsiya”ga chidamliligini oshirishga qaratilgan besh yillik dastur uchun 12 million dollar ajratishga tayyor.
Hujjatga ko‘ra, bu mintaqa davlatlarining “suvereniteti va demokratik madaniyatini mustahkamlash” uchun zarur. Bunday tezislar USAID vakillari tomonidan tayyorlangan grantda mavjud. Bu haqda RT xabar berdi.
Hujjatda qayd etilishicha, Markaziy Osiyoda yangi tashabbusning maqsadiga “mediasavodxonlik” darajasini oshirish, “dezinformatsiya” va “yolg‘on rivoyatlarga qarshi kurashish” orqali erishish mumkin.
“Ushbu tadbirlar majmuasi, shuningdek, xalqaro, mintaqaviy va mahalliy siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy masalalar bo‘yicha sifatli hisobot tayyorlash uchun mintaqadagi mustaqil ommaviy axborot vositalarining texnik ko‘nikmalari va bilimlarini oshirishga qaratilgan rag‘batlantiruvchi yordam beradi”, – deyiladi matnda.
Qayd etilishicha, loyiha doirasidagi tadbirlar asosan Qozog‘iston, Tojikiston va O‘zbekistonga qaratilgan. Biroq, umuman olganda, mexanizm Markaziy Osiyoning barcha beshta davlati uchun mavjud bo‘ladi.
Tashabbusning amal qilish muddati – besh yil.
Izoh: 2019- yilning yoz oylarida “Ijtimoiy fikr” tadqiqot instituti Markaziy Osiyoning uch mamlakatida – O‘zbekiston, Qozog‘iston va Tojikistonda ommaviy axborot vositalarining ushbu respublikalardagi aholining mediadan foydalanish va mediasavodxonligi bo‘yicha so‘rov o‘tkazgan edi. Ushbu tadqiqot Internews buyurtmasiga binoan USAID ko‘magida tashkil etilgan bo‘lib, tadqiqotda ushbu mamlakatlarning har biridan 1000 nafar respondentlar qatnashgan.
O‘tkazilgan so‘rovnomalar natijasiga ko‘ra, o‘zbekistonlik va tojikistonliklarning aksariyati uchun televideniye axborotning asosiy manbai hisoblanadi. Qozog‘istonda esa bu aholining yosh guruhiga bog‘liq: 30 yoshdan oshgan odamlar uchun televizor asosiy axborot manbai, yoshlar esa asosan internet saytlaridan ma’lumot olishadi. Internet ko‘plab ma’lumotlar va manbalardan foydalanish imkonini beradi. Ushbu ulkan axborotlar okeanida kerakli va foydali ma’lumotlarni qidirib topa olish muhim ahamiyat kasb etadi. Axborotni topish, qayta ishlash, tahlil qilish imkonini beradigan bilim va ko‘nikmalar ommaviy axborot vositalari va mediasavodxonligi deb ataladi.
Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, 53 % o‘zbekistonliklar, 36% tojikistonliklar va 44 % qozog‘istonliklar katta ma’lumotlar oqimida oson yo‘nalish olib, undan kerakli va foydali ma’lumotlarni topishlariga ishonadilar.
Tadqiqotda aytib o‘tilganidek, mintaqa davlat aholisi asosiy axborotni televideniyedan oladi. Mintaqa aholisi fikri shakllanishida esa Rossiya telekanallari ta’siri o‘ta kuchli bo‘lib, aholining aksari – asosan katta yoshlilar – rus tashviqoti ta’siri ostiga tushib qolgan. Bunga mintaqa davlatlarda rus kanallari dasturlari cheklovsiz namoyish etilishi asosiy hissa qo‘shib kelmoqda. Yosh avlod esa asosiy ma’lumotni internet va ijtimoiy tarmoqlar orqali olishmoqda. Ma’lumki, bugungi kunda ijtimoiy tarmoqlarda islomiy fikr, tushuncha va qarashlar keng tarqalib, yoshlarni Islom dinini keng tushinishlariga olib kelmoqda. Shu sababli ham mintaqadagi rasmiy hukumatlar ijtimoiy armoqlardagi islomiy fikrlarga qarshi kurashib, yoshlarni ijtiomiy tarmoqlarda uzoqlashtirish uchun jiddiy harakat qilishmoqda. Ular taqiqlangan o‘yinchoq sudlar orqali sayt, sahifalar ro‘yxatini tuzib, e’lon qilishayotgani ham shundan dalolat qiladi. Bu ishda ayniqsa o‘zbek rejimi jonbozlik ko‘rstamoqda. Hukumatlar tomonidan taqiqlangan saytlarga nazar solinsa, ularning aksari islomiy fikrlarni ko‘tarib chiqayotgan saytlardan iborat.
AQSH hukumati “dezinformatsiya” va “yolg‘on rivoyatlarga qarshi kurashish” bahonasi bilan bir tomondan Markaziy Osiyo davlatlarini Rossiya tashviqotidan “xalos” etib, o‘zining buzuq demokratik qadriyatlarini tiqishtirmoqchi bo‘layotgan bo‘lsa, boshqa tomondan o‘sib kelayotgan yosh avlodni Islom dinidan uzoqlashtirishni maqsad qilmoqda.
Demak, mahalliy hukumatlar va ularning xojasi bo‘lgan mustamlakachi davlatlar – AQSH, Rossiya yoki Xitoymi farqsiz – musulmonlar internet va ijtimoiy tarmoqlarni ham da’vat maydoniga aylantirib olishganidan taxlikaga tushib qolishgan. Shu sababli ham musulmon blogerlarni sohta ayblovlar bilan qamog‘ga tashlab, yoshlar ongida sun’iy qo‘rquvni paydo qilishmoqda. Biz musulmonlar mustamlakachi kofir va ularning mahalliy yuvindixo‘rlari xiyla va zulmlariga parvo qilmay o‘zi ishimizda davom etaverishmiz zarur. Natija esa Allohdan.
Abdurahmon Odilov
