بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Makkarti bilan Netanyaxuning demokratiya xomxayollari
Ustoz Abu Mo‘tazbillah Ashqar
Respublikachilar partiyasidagi o‘n besh raundli muvaffaqiyatsizlikdan so‘ng Respublikachilardan bo‘lgan Makkarti Demokratlar partiyasidan Pelosining o‘rniga spikerlikni qo‘lga kiritdi. Aytishlaricha, spikerlik uchun bunday o‘n besh raundli qayta saylov bir yuz oltmish yildan beri bo‘lmagan. Bu voqeani o‘rganish bizni yahudiy vujudida tuzilgan koalitsiya hukumatini eslatmoqda. Ya’ni Netanyaxu boshchiligidagi Likudni birlashtirgan zaif ittifoq bo‘lmaganda ushbu koalitsiya hukumati ham tuzilmagan bo‘lar edi. Netanyaxu o‘z hukumatini tuzib olish uchun to‘rtta diniy partiya bilan murosa qilishga majbur bo‘ldi. Oqibatda ularga katta yon berishiga to‘g‘ri keldi.
Muhimi shundaki, AQSHdagi holat bilan yahudiy vujudidagi holatning o‘xshashligi ikkalasida ham ulkan yon berishlar borligidir. Makkarti spikerlikka saylanish uchun Respublikachilar partiyasidagi qattiqqo‘llarga yon bergan bo‘lsa, Netanyaxu hukumat tuzish uchun to‘rtta partiyaga yon berdi. Amerikadagi holatda Makkarti Vakillar palatasidagi bahsni hal etish yo‘lida ovozlar sotib olish uchun yon berishga majbur bo‘ldi. Vaholanki, voqelikni kuzatayotganlar palatadagi Respublikachilar ko‘pchilikka ega bo‘lsa ham, harakatlari falajlanishini taxmin qilishayotgan edi. Bunday taxminlariga sabab, Respublikachilar partiyasini o‘zaro ixtiloflar o‘z domiga tortayotgandi. Makkarti taqdim etgan yon berishlardan yana biri, u o‘z partiyasidagi qattiqqo‘l o‘ng qanotlarga Vakillar palatasining Nufuzli qoidalar qo‘mitasidagi o‘rinlarni berdi. Vaholanki, palata qoidalarini ishlab chiqadigan ham, qaysi qonun loyihasi ovozga qo‘yilishi, qancha muddat muhokama qilinishi, uni qabul qilish uchun zarur bo‘lgan ovozlar soni va u orqali ilgari surilishi mumkin bo‘lgan o‘zgartishlar xususida qaror beradigan ham mana shu qo‘mitadir. Ushbu yon berish sababli, endi Respublikachi qattiqqo‘l o‘ngchilar hamma masalalarda hukmronlik qiladigan bo‘ladi. Bundan tashqari, bu afzalliklar ularga kelajakda davlatning har qanday mablag‘larini yoki davlat obyektiga qilinadigan xarajatlarni nazorat qilish imkonini ham beradi. Mudofaa dasturlari va dasturlar uchun kerakli xarajatlar ham ularning nazoratida bo‘ladi.
Bular Makkarti o‘z partiyasidagi qattiqqo‘llar uchun taqdim etgan salohiyatlardan ba’zilari, xolos. Bu anavi Netanyaxu o‘zining najas hukumatini birlashtirish uchun qilgan ishiga juda o‘xshayapti. O‘z navbatida, bu ikkala davlatni ham bo‘linishlar o‘z domiga tortayotganidan va buning albatta oqibatlari bo‘lajagidan darak beradi. Zotan, bo‘linishlar bu ikki davlatda biroz erta paydo bo‘lgan. Masalan, Amerikada bo‘linish olti yil muqaddam, ya’ni Tramp qudratdaligi paytida namoyon bo‘ldi. Tramp tarafdorlarining Kongress binosiga bostirib kirishlari va AQSH davlatiga ichkaridan tahdid mavjudligidan ogohlantiruvchi shiorlar ko‘tarilishi manzarasida bo‘linish Aysbergining cho‘qqisi ko‘rindi. Bo‘linishlar hamon qor to‘pi misoli tobora kattalashmoqda. To‘g‘rirog‘i, u jamiyatda nafaqat irq va rang shaklida ko‘rinmoqda, balki yirik kompaniyalar darajasida kengaymoqda. Yirik kompaniyalar, deganda bir tomonda Respublikachilarni qo‘llab-quvvatlovchi neft va qurol-yarog‘ kompaniyalarini, ikkinchi tomonda Demokratlarni qo‘llab-quvvatlayotgan texnologiya kompaniyalarini nazarda tutyapmiz.
Har qanday mamlakatda bo‘linish faqatgina boshqaruv ozchilikning qo‘liga o‘tsagina boshlanadi. Ayniqsa, rahbarlari o‘zlarini ko‘pchilikning istak-irodasi bilan hukm yuritayotganlarini da’vo qilgan rejimlarda shunday bo‘ladi. Hozirda oddiy kuzatuv va monitoring shuni ko‘rsatmoqdaki, kim ko‘pchilikka ega bo‘lsa, uning kimlarnidir rozi qilishi yoki AQSH va yahudiy vujudida bo‘layotgani kabi kimlargadir yon berishi shart bo‘lmaydi. Kim ko‘pchilikka ega bo‘lsa, o‘z qarorlarini hammaga o‘tkaza oladi. Rozi bo‘lgan rozi bo‘lib, g‘azablangan g‘azablanib qolaveradi. Agar bu ikki davlatdagi demokratik tuzum o‘z g‘oya va prinsipiga sodiq bo‘lganda edi, yon berish muqobilida ovozlarni olish demokratiyaga zid ekanini va uning poydevoriga zarba berishini aytgan bo‘lardi.
Demokratiya ko‘pchilikning hukmronligi, degan safsata hech qachon voqelikka to‘g‘ri kelmagan yoki sog‘lom aqlni qanoatlantirmagan. Uning ayb-nuqsoni hech kim inkor qilolmaydigan darajada aniq ko‘rinib bo‘ldi. G‘arb bu mavhum demokratiyani butun dunyoga zo‘rlab tiqishtirib, uni o‘zi uchun o‘xshashi yo‘q nodir tovar, deb biladi va shuning uchun ham uni qabul qilishga hammani majburlayapti. Holbuki, amaliy voqelikda mabodo G‘arb islomchilarning ko‘pchilik ovozi bilan hokimiyatga kelganini ko‘rib qolsa, bir zumda ularga qarshi to‘ntarish uyushtiradi. Jazoir va Misrda bo‘lgan ishlar bunga yaqqol dalildir.
AQSH Vakillar palatasi spikerligini egallash uchun Makkarti taqdim etishga majbur bo‘lgan yon berishlar ham, yahudiy vujudi bosh vazirligini qo‘lga kiritish uchun millatchi o‘ng qanot partiyalarga Netanyaxu taqdim etgan yon berishlar ham odamlarning demokratiya to‘g‘risidagi fikrlarini va G‘arb albatta ko‘pchilik fikridan manfaatdor, degan tushunchalarini parchalaydi. Demakki, butun olamning Islom Ummati ega bo‘lgan fikr va aqidaga taslim bo‘lib qo‘lini ko‘tarishi vaqti keldi. Shuningdek, koinot, inson va hayotni yaratuvchisi yuborgan Islom fikrlarigina aqlni qanoatlantirib, Alloh yaratgan insoniy tabiatga muvofiq keladi, ammo Ijtimoiy shartnoma ham, Aristotel va Aflotun demokratiyasi ham, Adam Smit davlati ham mutlaqo muvofiq kelmaydi, degan haqiqatni tan olishning ham vaqti keldi. Haqiqatda, demokratiya va boshqalarining bunday ahmoqona fikrlari G‘arbda atigi talaffuzda amal qilinadi, xolos… Zotan, G‘arbga buni tan olish va ochiq aytish juda og‘ir kelmoqda. U boshqaruv tuzumi deb da’vo qilayotgan ko‘pchilikning fikri allaqachon moziyga aylandi-eskirdi. Zero, berilgan xabardan ko‘ra tekshiruv aniqroqdir. Agar Makkarti va Netanyaxu yon berishmaganda janjalni bostirishga muvaffaq bo‘lisholmasdi, yuqorida aytganimizdek, bu yon berishlarning keyinchalik oqibatlari albatta bo‘ladi.
Xullas, aftidan, G‘arbning ekstremist diniy o‘ng qanot, deyilayotgan tomonlarni rozi qilishga majbur bo‘layotganligi faqatgina Amerika va yahudiy vujudida bo‘layotgan holat emas. Balki bunday holat yaqinda barcha G‘arb davlatlarida keng yoyilib, ozchilikni rozi qilmaslik boshqaruv barqarorligiga raxna sola boshlaydi. O‘ng qanot harakatlarning ekstremistik diniy fundamentalistik ko‘z-qarashga ega populizm niqobi ostida hokimiyatga kelayotganligi bu davlatlarda musulmonlar uchun bo‘ladigan har xil qarshilik-hujumlardan darak beradi. G‘arb, Alloh Subhanahu o‘zining aziz Kitobida xabar qilganidek, na ahdga va na burchga boqadilar:
كَيْفَ وَإِن يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ لَا يَرْقُبُوا فِيكُمْ إِلّاً وَلَا ذِمَّةً
«(Ular uchun) qanday (ahd-paymon) bo‘lsin. Hol buki, ular agar ustingizda g‘olib bo‘lsalar, sizlarning xususingizda na ahdga va na burchga boqadilar» [Tavba 8]
Ehtimol, kelajakda bu ishda yaxshilik bitilgan bo‘lsa, ajab emas. Zero, G‘arb hamon «Islom qilich bilan yoyilgan, Islom davlati odamlarni dinlaridan fitnalagan», degan targ‘ibotini davom ettirmoqda. Aslida esa, G‘arb Ummat va Islom davlati tarixida Birinchi jahon urushida armanlarning qatli om qilingani to‘g‘risidagi yolg‘on va uydirma da’volardan boshqa narsani topmagan. Zero, Alloh Taolo zimmiylarni g‘oyat go‘zal nom bilan atadi va Islom davlati soyasida ularga go‘zal muomala qilindi va bunga dalil ularning Islom davlatida musulmonlar hokimiyati ag‘darilgandan keyin ham yashayotganliklaridir. Nima uchun shunday? Chunki Islom va musulmonlardan faqat adolat ko‘ryaptilar. Allohning izni ila, yaqinda Islom boshqaruvi qaytadi va uning adolat va insofidan butun olam bahramand bo‘ladi.
Roya gazetasining 2022 yil 1 fevral chorshanba kungi 428-sonidan
