Rossiyaning neft va gazdan daromadi kamaydi
Xabar: Yanvar oyida Rossiyaning neft va gaz sotishdan tushgan daromadi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 46 foizga kamaydi.
Bu haqda Rossiya Moliya vazirligi xabar berib, buni Urals markasidagi neft narxi va gaz eksportining qisqarishi bilan izohladi.
Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, yanvar oyida daromad 426 milliard rublni tashkil etdi.
Avvalroq Bloomberg nashri rasmiy muassasaga tayanib, Urals neftining barreli 38 dollardan sotilayotgani haqida xabar bergan edi. Bu G‘arb davlatlari Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishiga javoban o‘rnatgan 60 dollarlik chegaradan ancha past.
“Reuters” agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, o‘tgan yili Rossiyaning Yevropaga gaz sotishi bir yil avvalgiga nisbatan qaryib 46 foizga kamaygan va 2000 yildan beri eng past ko‘rsatkichga yetgan. Ukrainaga bostirib kirganidan keyin Rossiya Yevropa ittifoqining qator davlatlariga gaz yetkazib berishni to‘xtatdi, boshqalari esa Rossiya gazidan bosh tortdi. Eksportning pasayishiga “Shimoliy oqim”dagi avariya ham ta’sir ko‘rsatdi.
Izoh: AQSH boshchiligidagi G‘arb davlatlarining Rossiyaga qarshi qo‘llayotgan siyosiy va iqtisodiy sanksiyalari sekin-asta o‘z ta’sirini ko‘rsata boshlayapti. Joriy yilning birinchi oyida Rossiya budjeti taqchilligi 1,76 trillion rublni tashkil etdi, uni moliyalashtirish uchun Moliya vazirligi yuan va birinchi marta – oltin sotdi. Yanvar oyida Moliya vazirligi keskin oshgan budjet taqchilligini qoplash uchun birinchi marta Milliy farovonlik jamg‘armasidan (MFJ) oltin sotdi. Bu haqda 6 fevral kuni Moliya vazirligi ma’lum qildi.
Xabarga ko‘ra, jami 3,6 tonna oltin sotilgan. Bundan tashqari, Moliya vazirligi xuddi shu maqsadlar uchun 2,3 milliard yuan (309 million yevro) sotgan. Savdodan jami 38,5 milliard rubl tushdi, deb xabar berdi vazirlik. Fevral oyida Moliya vazirligi MFJdan uch baravar ko‘p Xitoy yuanini 160 milliard rublga sotishni rejalashtirmoqda, deb xabar qildi vazirlik.
Xabarda aytilishicha, budjet xarajatlari 59 foizga (3,117 trillion rubl)gacha oshgan. Daromadlar 1,356 trillion rublni tashkil etgan, bu 2022 yil yanvar oyiga nisbatan 35 foizga kam. Moliya vazirligida budjet taqchilligining keskin o‘sishi davlat xaridlari xarajatlarining besh baravar oshishi, shuningdek, neft va gaz daromadlarining 426 milliard rublgacha kamayishi bilan izohladi.
Rossiya Yevropada yo‘qatayotgn neft va gaz bozori o‘rnini Markaziy Osiyo respublikalari, xususan, Qozog‘iston va O‘zbekiston hisobiga to‘ldirish yo‘lida harakat boshladi. O‘tgan yil oxirida Putin Qozog‘iston va O‘zbekiston bilan “uch tomonlama gaz ittifoqi” tashkil etish taklifini ilgari surdi. Ushbu “taklif” doirasida qozoq va o‘zbek gazini Xitoyga eksport qilish huquqini to‘lig‘icha Rossiyaga o‘tkazib berilishi kerak edi. Garchi, qozoq va o‘zbek hukumati bu taklifni sovuq qabul qilgan bo‘lishsa-da keyinchalik, Qozog‘iston ham, O‘zbekiston ham gaz ittifoqi o‘rniga Rossiya bilan gaz bo‘yicha “yo‘l xaritasi”ni imzolashdi. Agar Rossiya Ukrainada olib borayotgan bosqinchilik urushida biror sezilarli natijaga erishsa, ushbu “yo‘l xaritasi” “uchtomonlama gaz ittifoqi”ga aylanib ketish ehtimoli ham yo‘q emas. Agar Putin bu ishni uddasidan chiqsa, bir o‘q bilan ikki kuyonni ovlagan bo‘ladi. Birinchidan, mintaqa enernetika resurslari va ta’minotini to‘liq o‘z nazoratiga oladi, ikkinchidan, AQSH boshchiligidagi g‘arb davlatlari saksiyalarini chetlab o‘tgan holda qozoq va o‘zbek gaziga qo‘shib o‘z gazini Xitoyga ulkan hajmda eksport qilish imkoniga ega bo‘ladi va bo‘shab borayotgan budjetni Xitoy hisobiga to‘ldirishga erishadi.
Abdurahmon Odilov
