Energetika tarmog‘iga yana qarz olinadi
Xabar: Qirg‘iziston energetika tarmog‘i uchun yana qarz olmoqchi. 1-fevral kuni Jogorku Keneshda Jahon banki va Qirg‘iziston hukumati o‘rtasidagi “Elektr energetika tarmog‘ini modernizatsiyalash va barqaror rivojlantirish” loyihasini moliyalashtirish to‘g‘risidagi bitimni ratifikatsiya qilish masalasi ko‘rib chiqildi.
Energetika vaziri Taalaybek Ibrayevning so‘zlariga ko‘ra, Qirg‘iziston ushbu kelishuv doirasida 50 million dollar oladi.
“Buning 25 millioni grant, 25 millioni kredit. Bunga 600 dona “aqlli hisoblagich” sotib olishni rejalashtirganmiz, bundan tashqari, qishloqlarga 1000 dona transfarmator o‘rnatish va simyog‘ochlar o‘rtasidagi to‘rt simni almashtirish uchun 350 kilometr izolatsiyalangan sim sotib olinadi”, – dedi Ibrayev.
Ikki tomon kelishuvni 2022-yil 5-oktabr kuni Bishkekda imzolagan.
Izoh: Qirg‘iziston “mustaqillik”ka erishganidan beri eng ko‘p sarmoya kiritlgan soha energetika tarmog‘i bo‘lib qolmoqda. O‘tgan yillar davomida tarmoqqa xorijiy kreditlar, ssudalar, grantlar va mahalliy budjetdan 2 milliard dollarga yaqin mablag‘ jalb qilingan. Ammo bu sohada chuqur ildiz otgan korrupsiya, o‘zlashtirish va xususiy taqsimlovchi kompaniyalar o‘rtasida talo-taroj qilinishi natijasida shu kungacha inqirozda chiqa olmay kelmoqda.
2022-yilning xulosasi bo‘yicha o‘tkazilgan matbuot anjumanida Bosh prokuror Kurmonkul Zulushev Energetika tarmog‘idagi korrupsiya davlatga 878 million som zarar yetkazganini ma’lum qildi. Uning so‘zlariga ko‘ra, tekshirish yakunlari bo‘yicha Energetika vazirligi va uning tarkibiy bo‘linmalarida 163 ta prokuratura akti kiritilib, 46 ta jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan.
“Jinoyat ishlarining aksariyati davlat xaridlariga mas’ul xodimlar tarafidan pul mablag‘larini o‘zlashtirib olish, elektr energiyasini o‘g‘irlashga yordamlashish, ishlatilgan elektr energiyasini noqonuniy o‘zgartirish bilan bog‘liq”, – dedi Zulushev. Rasmiy hukumat bu tarmoq korrupsiya botqog‘iga botib ketganini juda yaxshi biladi. Ammo shunday bo‘lsada, turli bahona va iddaolar bilan tarmoqqa yangidan yangi qarz olishni to‘xtatmaydi. Ketma-ket olinayotgan qarzlarni esa xalq hisobidan yopish uchun tarif siyosatini joriy etdi. Yaqindagina Japarov may oyidan boshlab elektr energiyasi narxi oshishini va 1 somga ko‘tarilishini ma’lum qildi. Jahon bankining talabi ham aynan shunday. Chunki, kapitalictik davlatlarning mustamlakachilik quroli bo‘lgan xalqaro moliyaviy tashkilotlar beradigan qarzini bir necha barobar qilib qaytarib olishga ko‘zi yetmasa hech bir davlatga bir som ham qarz bermaydi.
Aslida, islomiy hukmlarga muvofiq, elektr energiyasi umumiy mulk hisoblanadi. Unga davlat ham, xususiy kompaniyalar ham egalik qilishi mumkin emas. Uning foydasi yoki undan olinadigan daromad har bir fuqaroga yetib borishini ta’minlash davlat zimmasidagi vazifadir. Islomda elektr energiyasi xalqqa faqat tannarxi evaziga yetkazib beriladi. Chet elga energiya sotishdan tushgan mablag‘ esa xalqqa bo‘lib beriladi.
Abdurahmon Odilov
