Yevropada tabiiy gaz vahimasi
Yevropa Ittifoqi ittifoqqa aʼzo davlatlarga gaz isteʼmolini darhol kamaytirish boʼyicha maslahat berishga tayyorlanmoqda. Uning ogohlantirishicha, Yevropa qitʼasi qishda yoqilgʼi yetishmasligiga duchor boʼlishi mumkin. Bu haqida Britaniyaning Financial Times gazetasi xabar tarqatdi. Xabarda aytilishicha, Rossiya gazni uzib qoʼysa, mintaqa iqtisodiyotiga qanday taʼsir koʼrsatishi va qanday qilib gazga boʼlgan talabni zudlik bilan kamaytirilishi haqida Yevropa Komissiyasi reja loyihasini tayyorlab chiqqan.
Komissiyaga koʼra, energiyani tejash uchun yetarli choralar koʼrilmasa, qish oylari oʼrtacha harorat bilan kelgan taqdirda, Yevropa Ittifoqining oʼsishi 1 foizgacha kamayishi mumkin. Аgar qish oylari sovuqroq kelsa, yalpi ichki mahsulot 1,5 foizga qisqarishi mumkin. Shuning uchun komissiya “Xavfsiz qish uchun gazni tejang” nomli hujjat loyihasini taqdim qilmoqda.
Shuningdek, qish kunlarida gaz yetishmovchiligi yuz berishini oʼylab, hozirdan vahimaga tushib qolgan Yevropa Ittifoqi, energiya manbalarini diversifikatsiya qilish uchun Ozarbayjon bilan aloqalarni mustahkamlashni maqsad qilmoqda. Reuters axborot agentligi Boku va Yevropa Ittifoqi oʼrtasida taklif qilingan kelishuvga binoan Janubiy gaz yoʼlagi orqali Yevropa Ittifoqiga yuboriladigan tabiiy gaz oqimining koʼpaytirilishini bildirdi.
Izoh: Shu kungacha “strotegik qurol” deganda harbiy maʼnodagi qurollar, yaʼni atom bomba yoki ballestik raketa kabi harbiy qurollarga ega boʼlish va uni ishga solish kabilar tushunilardi. Аmmo bugungi kunda shunday vaziyat yuzaga keldiki, neft va gaz kabi energetik mahsulotlarning ahamiyati harbiy qurollardan oʼtib ketdi. Mana hozirda Rossiya Yevropa Ittifoqiga qarshi gazdan strotegik qurol sifatida foydalanmoqda. Chunki Gʼarbning butun sanoati tabiiy gaz va neft asosiga qurilgan.
Rossiya gazni uzib qoʼyishidan Yevropa davlatlarining vahimaga tushishi tabiiy. Chunki qish kunlarida Yevropa oʼz xalqiga tabiiy gaz yetkazib bermasa, xonavayron boʼladi. Ular qishda gaz boʼlmasa tezak yoqib oʼtiradigan yoki bolasi beshikda sovuqdan oʼlib qolganda jimgina koʼz yoshiga koʼmilib oʼtiradigan oʼzbek xalqiga oʼxshamaydi. Balki ular oʼz mabdasiga koʼra uygʼoq xalq hisoblanadi. Shuning uchun hukumat hozirdanoq chora koʼrishga majbur.
Masalaga boshqa jihatdan yondoshadigan boʼlsak, Rossiyadan keladigan birgina tabiiy gazning kamaytirilishi Yevropa Ittifoqini shunchalik vahimaga solayotgan boʼlsa, yaqinda tiklanajak Islom davlati oʼz hududidan chiqayotgan gaz, neft va bundan boshqa boyliklarning xorijga chiqib ketadigan yoʼlini toʼsib qoʼysa, Kufr olami qanday ahvolga tushishini oʼzingiz oʼylab koʼravering. Chunki Islomiy oʼlkalar geosiyosiy jihatdan muhim ahamiyatga ega. Eng muhim kanallar, daryolar va boʼgʼozlar Islomiy oʼlkalarda joylashgan. Ulkan boyliklarga ega Oʼrta yer dengizi, Qizil dengiz, Аrab dengizi, Qora dengiz, Kaspiy dengiz kabi eng muhim dengizlar ham Islomiy oʼlkalarga tobe. Bundan tashqari Islomiy oʼlkalar yer osti boyliklari, turli xil qimmatbaho maʼdanlar, moʼl-koʼl suv manbalari va hosildor yerlar kabi ulkan moddiy imkoniyatlarga ham ega. Shuningdek, bu oʼlkalardan Tinch Okeaniga ham, Hind Okeaniga ham, Аtlantik Okeaniga ham chiqish yoʼli mavjud. Аgar hozir mazkur Islomiy oʼlkalar bitta davlat, bitta Xalifa va bitta bayroq ostida birlashadigan boʼlsa, xalqaro maydonda yetakchi davlatga aylanishiga hech shak-shubha yoʼq. Shunday ekan, Islom davlati bugungi kunda suv bahosida xorijga chiqib ketayotgan boyiliklarning yoʼlini kesib qoʼygan paytda kufr olamining tiz choʼkishi inkor qilib boʼlmaydigan haqiqatdir.
Qiyomuddin Sharif
