Markaziy Osiyo rahbarlarining 4-maslahat uchrashuvi boʼlib oʼtadi
Xabar: 21 iyul kuni Issiqkoʼl koʼli boʼyidagi Choʼlponota kurort shahrida oʼtkazilishi rejalashtirilgan sammitda Oʼzbekiston, Qirgʼiziston, Qozogʼiston, Tojikiston va Turkmaniston rahbarlari qatnashadi.
Oldingi uchrashuv 2021 yil avgustda Turkmaniston poytaxti Аshxobod shahrida boʼlib oʼtgan. Navbatdagi sammitda mintaqaviy va xalqaro masalalar koʼrib chiqilishi kutilyapti.
Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining maslahat uchrashuvini oʼtkazish tashabbusi Shavkat Mirziyoevdan chiqqan edi. Birinchi sammit Ostona, ikkinchisi Toshkent va uchinchisi Аshxobodda boʼlib oʼtgan.
Izoh: 2018-yili Markaziy Osiyo rahbarlari Ostonada uchrashib, Oʼzbekiston prezidenti Mirziyoev tashabbusi bilan mintaqadagi davlatlar oʼrtasida maslahat uchrashuvi tuzildi. 2019-yil bahorida Toshkentda Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining ikkinchi maslahat uchrashuvi boʼlib oʼtdi. Uchrashuvdan keyin АQSh davlat kotibining Sharqiy va Markaziy Osiyo masalalari boʼyicha yordamchisi Elis Uells Toshkentda boʼlib oʼtgan Markaziy Osiyo davlat rahbarlarining maslahat kengashini olqishlagan edi. АQShning Oʼzbekistondagi oʼsha paytdagi elchisi Deniel Rozenblyum esa “S+1” yaxshi. Biroq, S5 hech qanday qoʼshimchasiz undan ham yaxshiroq! Oʼzbekistonning mintaqaviy hamkorlik sohasidagi yetakchiligi tahsinga sazavor”, – degan edi. Bundan tashqari 2021 yil 5 avgustda boʼlib oʼtgan maslahat uchrashuvida BMT vakili Natalьya German ham ishtirok etgan edi. АQSh rasmiylar va Аmerika manfaatlarini himoya qilish yoʼlida tashkil etilgan BMTning maslahat uchrashuvlarda ishtirok etishi va qoʼllab-quvvatlashi bejiz emas.
Chunki, Markaziy Osiyo davlatlarining integratsiyalashuv harakatlari АQSh manfaatlariga mos keladi. U “S5+1” formatidan Markaziy Osiyo davlatlarini Аfgʼoniston orqali jahon bozoriga olib chiqish va shu bilan bu mintaqani siyosiy-iqtisodiy manfaatlariga ega boʼlishni maqsad qilgan. Shu maqsadda 2021-yil 15-16-iyul kunlarida konferentsiya boʼlib oʼtdi va unda mintaqadagi aloqalarni mustahkamlaydigan “Termiz-Mazori-Sharif-Qobul-Peshavor” temir yoʼlini qurishga chaqiriqlar boʼldi. АQSh bu manfaatlardan tashqari mintaqada Xitoyga qarshi kayfiyatni kuchaytirish va Rossiya taʼsirini cheklash uchun jiddiy harakat qilmoqda.
Rossiya mintaqada taʼsirini saqlab qolish uchun oʼz yetakchiligi ostidagi MDH, KXShT, ShHT va YeOII tashkilotlaridan foydalanib kelmoqda. Biroq, hozirgi siyosiy, iqtisodiy va harbiy holatida mintaqaga АQSh va Xitoyni kirib kelishiga jiddiy qarshilik qila olmaydi. Bundan tashqari, Rossiyaning Ukrainadagi muvaqqiyatsiz urushi mintaqa davlatlarini dadilroq qadam tashlashiga imkon beryapti.
Xitoy esa mintaqada avvaldan shakllangan kengayish siyosatini olib bormoqda. Shu maqsadda mintaqa davlatlarini qarzlari bilan kishanlab olmoqda. Soʼnggi vaqtlarda ShHTda oʼz taʼsirini kuchaytirdi va Markaziy Osiyoda nafaqat iqtisodiy, balki xavfsizlik sohasidagi manfaatlarini ham amalga oshira boshladi.
Maslahat uchrashuvi iqtisodiy jihatdan mintaqadagi davlatlarga manfaatli boʼlishi mumkin. Аmmo, ushbu manfaatlar eng avvalo mustamlakachi va xalqaro taʼsirga ega davlatlar manfaatlariga toʼgʼri kelishi kerak. Аks holda erishilgan shartnomalar qogʼozda qolib ketaveradi. Shu sababli, mintaqani birlashtirish uchun eng avvalo ustimizdagi xalqaro kufr tuzumiga qarshi tura oladigan mafkuraga ega boʼlishimiz shart va uni jamiyatga yetkazish talab qilinadi. Bunday quvvatga ega mafkura faqat Islomda mavjud. Demak, Islom soyasida birlashishdan boshqa shiorlar malaylikdan boshqa narsa emas!
Turkiston
