Putin vizasiz afg‘on qochoqlarini MO mamlakatlariga joylashtirishga qarshi chiqdi
Rossiya prezidenti Vladimir Putin afg‘on qochoqlarini ular viza olgunga qadar Markaziy Osiyo mamlakatlariga joylashtirish g‘oyasini qoraladi.
Rossiya rahbari AQSh o‘ziga vizasiz migrantlarni qabul qilmayotganini inobatga olib, bu adolatsiz ekanini ta’kidladi.
“Bu mamlakatlarga, qo‘shnilarimizga, vizasiz jo‘natish mumkin, o‘zlariga esa vizasiz olishni xohlashmaydimi? Bu masalani hal qilishdagi qanday haqoratomuz yondashuv”, – dedi u “Edinaya Rossiya” partiya vakillari bilan uchrashuvda.
Putin Afg‘onistondagi vaziyatning Rossiya xavfsizligiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqasi borligini qo‘shimcha qildi.
U qochoqlar masalasi KXTSh sammiti va boshqa tadbirlarda muhokama qilinishini bildirdi.
Rossiya etakchisi G‘arb Markaziy Osiyo mamlakatlaridan qochoqlar uchun AQSh va Evropaga viza olgunlariga qadar “tranzit punktlari” sifatida foydalanmoqchi ekanini aytdi.
Izoh: Mustaqil ekanligini da’vo qiladigan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlari na ichki va na tashqi siyosatini mustaqil olib bora olishadi. Ular olamiy etakchi boshqa davlatlar bilan siyosiy yoki harbiy jihatdan aloqa qilishmoqchi bo‘lsa (Rossiya iqtisodiy aloqalarga ko‘z yumib keladi, chunki uning o‘zi iqtisodiy yordam beradigan holatda emas) birinchi navbatda Rossiyaning “qosh-qovog‘iga” qarab turishadi. Agar Rossiya tomonidan bu aloqalarga nisbatan biror jiddiy bayonot bo‘lmas aloqalarni o‘rnatishadi, aks holda yo‘q. AQSh Afg‘onistonda sharmandali mag‘lbiyatga uchrab, mamlakatdan chiqib ketishini e’lon qilganidan so‘ng jahon OAVda AQSh Afg‘onistondan olib chiqayotgan qo‘shinlarini qaerga joylashtirishi bo‘yicha xabar va muhokamalarga to‘lib ketdi. Aksar g‘arb nashrlari AQSh mintaqadagi uch davlat – O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston bilan bu borada muzokaralar olib borayotgani haqida yozib chiqishdi. Ammo ushbu davlat rasmiylari bu borada biror munosabat bildirishmadi. Chunki, ularning o‘rniga Putin AQShga uzil-kesil javob berib qo‘ygan edi.
“Wall Street Journal” AQSh va Rossiya hukumati rasmiylariga tayanib xabar qilishicha, 2021 yil 16 iyunida Jenevada o‘tkazilgan ilk sammitda AQSh prezidenti Jo Bayden Vladimir Putin bilan Afg‘onistondan Amerika harbiylari chiqqanidan so‘ng paydo bo‘ladigan yangi terrorchilik tahdidi haqida gaplashgan.
Bu tahdidni bartaraf etish maqsadida Vashington rahbari Afg‘onistonga qo‘shni davlatlar – O‘zbekiston¸ Tojikiston va Qirg‘izistonda AQSh dronlari va aksilterror kuchlarini joylashtirish rejasi borligini bildirgan.
“AQSh va Rossiya prezidentlari o‘rtasida avval xabar qilinmagan bu mavzudagi so‘zlashuv Bayden ma’muriyatining ushbu umidini deyarli puchga chiqardi”¸ – deb ëzadi WSJ.
Jenevadagi suhbatda Putin Rossiya AQShning Markaziy Osiëdagi har qanday roliga Moskva qarshi ekanini ochiq aytgan va Xitoy pozitsiyasi ham ayni ekanini bildirgan.
Bunga qadar, iyul oyi oxirida Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov ham mintaqa davlat rahbarlari o‘rniga javob berib: “Markaziy Osiyoda hech kim AQSh harbiy bazalarini o‘z hududida joylashtirishni rejalashtirmayotgani” haqida bayonot bergan edi.
To‘g‘ri islomiy yurtlarda mustamlakachi davlatlarning harbiy bazalar bo‘lishi shar’an harom. Hech bir holatda ularning bazalari yoki siyosiy ta’sirlari bo‘lishga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Ammo Markaziy Osiyo davlat rahbarlari AQShga harbiy baza uchun er berishga rozi bo‘lmaganlari, o‘z xalqi manfaati yoki kelajagini o‘ylab emas, balki Rossiya qahriga duchor bo‘lib qolishdan qo‘rqqanlari sababli bo‘lgan. Agar Rossiya bu borada qat’iy pozitsiyada turmaganida ular AQSh va’da qiladigan pulni qo‘lga kiritish uchun hech ikkilanmay harbiy baza uchun er berishar va hatto bu borada kim arzonroq joylashtirish bo‘yicha musabaqaga ham kirishgan bo‘lar edi. Mana shu holat ham bu davlatlar qanchalik “mustaqil” ekanliklariga dalolat qilib turipti.
Abdurahmon Odilov
