بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Sharmanda rejimlarga sherik bo‘lishda qanday manfaat va qanday shariat bo‘lsin?!
Ustoz Homid Abdulaziz qalamiga mansub
Barchamizga ma’lumki, bugungi kundagi rejimlar hech qachon Islom bilan hukm yuritmagan. Aksincha ular Islomga dushman mahalliy va xalqaro kuchlar tomonidan boshqariladi. Shunday bo‘lishiga qaramay, ba’zi islomiy harakatlar ayni rejimlarga sherik bo‘lishga rozi bo‘lishdi. Ular musulmonlar orasida bosqichma-bosqich qisman isloh qilishga asoslangan va moslashuvchan loyihalarini yoyishmoqda. Bu loyiha jamiyat va undagi kuchlar bilan to‘qnashishdan qochadigan, shar’iy nususlarni zarur bo‘lganda ta’vil qilish orqali ularning yukini kamaytiradigan loyihadir. Shar’iy nususlar yukini kamaytirishni voqelik bilan nususlar o‘rtasini yaqinlashtirish orqali amalga oshirishmoqda. Buni «voqeni tushunish va manfaatlarni tushunish», deyilayotgan narsa yordamida sharoitga moslashgan holda qilishyapti. Hatto shunday islomiy harakatlar ham borki, ular voqelikka butunlay botib qolib, dinlari ham, odatlari ham voqelik bo‘lib qolgan.
«O‘rtacha» yoki «mo‘’tadil», deyilayotgan bunday harakatlar ilmoniylikni amalda, biroq soqolli shaklida qabul qilishgan. Undaylarning g‘oyasi o‘z loyihalarini «faqat Islom echimdir», kabi yaltiroq islomiy shiorlar orqali ilgari surishdan iborat. Bunday dabdabali shiorni ular hokimiyatga chiqayotganlarida odamlarni o‘ziga jalb qiluvchi quruq tuyg‘uli shior sifatida ko‘tarib chiqishdi… Shu bois, hokimiyatga chiqib olishgach, shiorlaridan tezda voz kechishdi. Ular shariatni to‘liq tatbiq qilishga da’vat qilish shart emas, balki uni bo‘lib-bo‘lib tatbiq qilish kerak, deb bilishadi. Bundan ochiq ko‘rinib turibdiki, ularning nazdida kufrning tatbiq bo‘layotganida hech qanday muammo yo‘q. Ular Islom ahkomlari quvilgan voqelikka shuncha mukkalaridan ketib, Islom mabdasidan voz kechganlariga qaramay, G‘arb va uning malaylari nazdida hech qanday e’tibor kasb qilmayapti. Biroq shunga qaramay, bu harakatlar Islomni bo‘lib-bo‘lib tatbiq qilish, mo‘’tadillik va o‘rtachalik shiorlarini hamon ko‘tarib yurishibdi!
Hech shubha yo‘qki, «manfaat qaerda bo‘lsa, o‘sha erda Allohning shariati», degan gap mo‘’tadil va o‘rtacha islomiy jamoalar orasida alohida o‘rin egalladi hamda shu orqali juda ko‘p shar’iy nususlar – ularning aniq-tushunarli bo‘lishiga qaramay – yolg‘on so‘zlar bilan buzildi. Biroq, aksar ahli ilm «Qaerda shariat bo‘lsa, o‘sha erda manfaat», degan gapda sobitdirlar. Chunki yolg‘iz shariatgina har bir zamon va makonga yaroqli bo‘lib, yolg‘iz ugina manfaat va zararni belgilaydi. Bizni yaratgan Xoliq yuradiganimiz hayot nizomini tuzib berdi va bizning manfaatimiz qaerdaligini ham, bizni nima tuzatishini ham bizdan ko‘ra ko‘proq U Zot biladi. Demak, shariat qaerda bo‘lsa, manfaatlarimiz, munosabatlarimiz va jamiyatlarimiz ham o‘sha erdadir, aksincha emas, bu so‘zni anavilargina yopib, aksini aytishyapti. Alloh Taolo bunday dedi:
أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ
«Yaratgan zot (O‘zi yo‘qdan bor qilgan narsalarni) bilmasmi?! U mehribon va (har narsadan) xabardor zotdir» [Mulk 14]
Kofirlarning Islomga qarshi hujumlari qarshisida Islomni va uning shariatini himoya qilishga kirishgan kimsalarning ba’zilari katta xatolarga yo‘l qo‘yishdi. Bu xatolarning eng xunugi Islomni aybdor qilinishiga rozi bo‘lishgani bo‘ldi. Oqibatda ular hamma narsani alkash-chalkash qilib yuborishdi. «Manfaat qaerda bo‘lsa, o‘sha erda Allohning shariati», degan gapni takrorlab, shariatga yopishmaydigan-uzoq izohlar berishdi va shar’iy nususlarni aqliy illatlar bilan illatlashdi. Bu bilan ayrim nususlarning amalini bekorga chiqarishdi. Natijada, ba’zilari hukmron tuzumlarda ishtirok etish muboh desa, ba’zilari sudxo‘rlik muboh dedi. Yana ba’zilari musulmonlar jangda kofirlardan yordam so‘rashlari joiz, dedi. Hatto shariatga aqlni hakam qilishdi va shu bilan «manfaat», «zamon o‘zgardi», «asrga moslashish» niqobi ostida musulmonlarni adashtirmoqchi bo‘layotganlarga eshiklarni lang ochib berishdi. Mo‘’tadil islomga chaqiruvchilarining ayni tariqati natijasida halokatga duch kelishganiga qaramay, shuningdek, bu da’vat yo‘lining muvaffaqiyatsizligi hamda uning to‘g‘ri o‘zgartirish yo‘liga zidligi kattayu kichikka yaxshi ma’lum esa-da, biroq mo‘’tadil islom tarafdorlari hali-hanuz ushbu xato yo‘llarini mahkam ushlab kelishmoqda, demokratiya o‘yiniga bizni ham qo‘shsin, deya G‘arb bilan do‘stlashishga urinishmoqda. Bu yo‘lda yurganlarning holi qulash va emirilishga olib borganligiga Marokashdagi Adolat va Taraqqiyot partiyasi yaqqol misol bo‘ladi. Chunki u o‘z adabiyotlarida yahudiy vujudi bilan munosabatlarni normallashtirishni rad etib, nomaqbul ish, deb kelgan edi. Endi bo‘lsa, bu vujud bilan munosabatlarni normallashtirishni oqlash bo‘yicha barcha ilmoniy harakat va hizblarni ortda qoldirdi. Bilmadik, bu kimsalar qanday manfaatni hujjat qilishyapti ekan. Axir, bu bilan sharmanda rejimlarning yomon sheriklariga va yolg‘on guvohlariga aylanishdi-ku?!
Ular Qur’oni Karimda shunday ishlar aytilganki, hozir ularga amal qilolmaymiz, chunki unga amal qilish musulmonlarga zarar keltiradi, ular bugungi asrga mos kelmay qoldi, ularga hech bir izoh qolmadi, degan «hujjat»larni keltirishyapti. Ularning da’vosicha, shariatda aytilgan o‘g‘rini qo‘lini kesish hukmida manfaat yo‘q, aksincha, u endi zararga, biz uchun haqoratga aylandi, G‘arb bizni bu borada tanqid qiladigan bo‘lib qoldi.
Muammo shundaki, ular Islomni tushunmayaptilar. G‘arb oldida psixologik mag‘lubiyatga uchrashdi va Islomga ayb qo‘yilishiga rozi bo‘lishdi. Manfaat, degan hujjat bilan o‘z nafs-havolariga qarab halol va harom deydigan, zamon va makon o‘zgarishiga qarab ahkomlarni o‘zgartiradigan bo‘lib qolishdi. Aslida esa, bunday fikrlash yo‘li Islomga zid. Chunki unda hukm chiqarish uchun voqelik manba qilingan, vaholanki, shar’an manba ekanligi isbotlangan narsagina manba bo‘ladi.
Islom shariati manbalari Qur’on va sunnatdir, boshqasi emas. Ushbu shariatning dalillari esa, Qur’on, sunnat, sahobalar ijmoi va shar’iy qiyosdir. Islom voqelik qanday bo‘lishi kerakligini, muomalalar, muolaja-echimlar va aloqalar qanday bo‘lishi lozimligini o‘z nizomlari orqali aniq tasvirlab berdi. Biz voqelikka qaraganimizda Islom ahkomlariga murojaat qilib, uning asosiga voqelikni va jamiyatni quramiz. Chunki yolg‘iz Islom ahkomlarigina rahmatdir, manfaat faqat undadir. Biroq voqega uning zohiridan qarasak va inson aqli bilan manfaatli va oson, deb topgan narsaga rozi bo‘lsak, shundan keyin shar’iy nususlarga murojaat qilib, uni burib, shu voqega moslashtirib, shariatdan unga cheklovlar qo‘ysak, bu Islom aslo qabul qilmaydigan va rozi bo‘lmaydigan yo‘ldir. Shunga ko‘ra, ba’zi ulamolarning din engillikdir, degan e’tiborda eng engil narsani tanlashlari katta xatodir. Balki to‘g‘risi shundan iboratki, shariat hukmini bilmog‘imiz va unga amal qilmog‘imiz, shundan so‘ng bu hukm engil, deb aytmog‘imiz kerak bo‘ladi. Oisha rivoyat qilgan ushbu hadisni shu nuqtai nazardan, tushunishimiz mumkin:
«Rosululloh ﷺ har doim ikki ish ro‘para kelsa, ulardan gunoh bo‘lmaydigan engilrog‘ini tanlar edilar. Agar gunoh bo‘lsa, odamlarni undan uzoqlashtirardilar. Rosululloh ﷺ hech kimdan o‘zi uchun intiqom olmaganlar. Faqat Allohning ehtiromli narsalari buzgan bo‘lsagina, Alloh uchun undan intiqom olardilar». (Muttafaqun alayhi). Demak, ikki engil ishning birini tanlash, hadisda «gunoh bo‘lmaydigan engilrog‘ini», deyilgani uchun muboh ishlarda bo‘ladi. Zero, shar’iy hukmgina manfaatni belgilab beradi, garchi bizning insoniy qarashimiz ushbu hukmdagi manfaat jihatini anglashdan ojiz bo‘lsa ham. Shuning uchun islomiy to‘g‘ri tushuncha shuki, musulmon kishi Allohning amriga amal qilishga buyurilgan. Shu bois, u Allohning amridan og‘masligi kerak. Qachon unga amal qilsa, o‘shanda manfaat va to‘g‘ri bo‘ladi hamda shu bilan engillik va rahmat ro‘yobga chiqadi. Bu borada inson – kim bo‘lishidan qat’iy nazar – manfaatni anglab etolmasa, buning aslo zarari yo‘q. Alloh Taolo bunday degan:
وَمَا كَانِ لِمُؤْمِنْ وَلَاَ مُؤْمِنَةِ إِذَاِ قَضَى اللَّهَ وَرَسُولِهُ أَمْرْا أَنَ يَكون لًهُمْ الْخِيَرَةً مِنْ أَمْرِهِمْ
«Alloh va Rosuli bir ishni hukm qilgan-buyurgan vaqtida biron mo‘min va mo‘mina uchun (Allohning ushbu hukmini qo‘yib) o‘z ishlaridan ixtiyor qilishi joiz emas» [Ahzob 36]
Mujtahid ham bizga biror hukmni o‘zi manfaatli, deb bilgan holida tanlab berishi joiz emas, chunki bu istak-maylga qaram hukm chiqarish bo‘ladi. Balki mujtahid shariatdan hukm istinbot qiladi, chunki shariatda har bir narsa bayon qilib berilgan.
Roya gazetasi saytidan olindi
