بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Trampning ishdan ketishi aniqmi?!
Doktor Abdulloh Rubin
Vakillar palatasida Trampning hokimiyatni suiiste’mol qilganiga oid besh kunlik qizg‘in oshkora tinglov yakunlanar ekan, Amerika Trampning ishdan bo‘shashini kutmoqda. Ma’lumki, AQSh razvedka komissiyasi tomonidan olib borilgan surishtiruvni Demokratlar nazorat qilishdi va qaysi guvohlar bilan bog‘lanish kerakligini ham ular belgilashdi. O‘n ikkita guvoh Trampning 2020 yilda bo‘ladigan saylovlarda yordam ko‘rsatishi uchun Ukrainaga noqonuniy ravishda bosim o‘tkazgani hamda bu narsa global xavfsizlik va AQShning Ukrainaga nisbatan siyosatiga zid kelishi to‘g‘risida ishonchli ma’lumotlarni berishgan. Guvohlarga ko‘ra, Tramp ma’muriyati Ukraina uchun juda muhim hisoblangan xavfsizlik yordamlarini to‘xtatib qo‘ygan. Tramp ma’muriyati ayni yordamlarning ajratilishiga aslida Kongress buyruq berganiga ham, Ukrainaning yangi saylangan prezidenti Zelenskiyning Tramp bilan uchrashishdan umidsiz ahvolga tushganiga ham qarab o‘tirmagan. Zero, bu uchrashuv Qo‘shma Shtatlarga asosiy ittifoqchi bo‘lgan Ukrainaga qarshi Rossiyaning amalga oshirayotgan harbiy hujumlari qarshisida Ukrainaning pozitsiyasini kuchaytirishga qaratilgan edi. Biroq, Tramp Zelenskiy bilan telefon orqali suhbatlashishni istamay, buning uchun shart qo‘ydi. Ya’ni, Tramp o‘zining siyosiy raqibi Jon Baydenning Ukrainadagi o‘g‘li olib borayotgan tijoriy muomalalar ustidan tergov-surishtiruv e’lon qilmagunicha Zelenskiy bilan telefon orqali suhbatlashishiga tayyor emasligini bildirdi.
Vakillar palatasida ozchilikni tashkil qiluvchi Respublikachilar guvohlarning ko‘rsatmalariga qarama-qarshi fikrlar bildirishga hamda ko‘rsatmalarning shaffofligi to‘g‘risida shubhalar uyg‘otishga nechog‘li harakat qilishmasin, biroq guvohlarni ko‘rsatmalarini rad qilishda muvaffaqiyatga erisha olmadilar. Razvedka qo‘mitasi raisi Adam Shef bunday dedi: «Respublikachilar Trampning 400 million dollarni Ukrainaga jo‘natmaganiga u erda korruptsiya mavjudligini sabab qilib keltirishdi, biroq «dalillar bularning hammasini aksini ko‘rsatmoqda». Yana bunday dedi: «Dalillar shuni ko‘rsatmoqdaki, Ukraina prezidenti amerikalik bir siyosiy raqibni sodir etgan korruptsiya ishlari bo‘yicha tergov-surishtiruvda qatnashishga chaqirilgan». Amerikaning Evropa ittifoqidagi elchisi Gordon Sondland «mening tushunishimcha, Zelenskiy o‘zining zimmasida bo‘lmagan ishni, ya’ni tergov olib borilishini e’lon qilishi kerak bo‘lgan», dedi.
Bu esa, Demokratlarning Tramp o‘zining siyosiy raqibini badnom qilmoqchi, degan da’volarini quvvatlamoqda. Guvohlarga ko‘ra, AQShning Ukrainadagi sobiq elchisi Mari Yovanovichning korruptsiyaga qarshi kurashi Trampning shaxsiy advokati Rudolьf Juliani tomonidan yo‘qqa chiqarilgan hamda Yovanovich haqorat qilinib, Ukrainadagi faoliyatini muddatidan oldin to‘xtatishga majbur qilingan. Vaholanki, u «korruptsiyaga qarshi kurash qahramoni», deb tanilgan edi. Nihoyat, 25 iyul kuni Tramp Zelenskiy bilan telefon orqali – uzoq vaqt – suhbatlashdi va unga «Qo‘shma Shtatlarning sobiq elchi xonimini, o‘z mansabiga noloyiq shaxs», dedi.
Nima bo‘lganda ham 25 iyuldagi telefon suhbati nomaqbul suhbat sifatida tanildi. Chunki unda Trampga shaxsiy siyosiy xizmat ko‘rsatish evaziga moliyaviy yordam haqida gap ketdi. Ilgari Demokratlar Tramp 2016 yilgi o‘z saylovoldi kampaniyasida Rossiyaning aralashuvi uchun rus davlati bilan til biriktirgan, degan da’volarini isbotlashga urinishgan edi. Ammo buning dalillari mavjudligiga qaramay, Myullerning hisoboti ular kutgan darajada natija bermadi. Keyin «ertasigayoq» Tramp 2020 yilgi saylovda Ukrainaning aralashuvini qo‘lga kiritishga urindi! Darhaqiqat, AQSh Razvedka qo‘mitasi raisi Adam Shef o‘zining so‘roq xulosalarini bayon qilar ekan, portlab gapirdi: «Ertasigayoq, Donalьd Tramp yana telefon orqali suhbat qilib, boshqa bir davlatni AQShning ichki ishiga aralashtirib undan saylovda foydalanishga harakat qildi! Bu menga shuni aytib turibdiki, bu prezident o‘zini g‘oyat darajada qonundan yuqoriman, deb hisoblaydi… Menimcha, bundan yomon narsa bo‘lmasa kerak».
Tramp shu darajada yuzsizlik qildiki, u hazil qilib, Bayden ishi bo‘yicha tergov olib borishni hatto Xitoydan ham – ayni masala bilan to‘qnashsa – talab qildi.
Respublikachilar o‘z rahbarlarini omadsizlarcha himoya qilishga urinishdi va «siz haqiqatdan ham Trampning Ukraina prezidentiga pora beraman deb, aytganini eshitganmisiz», deya so‘rashmagan guvoh qolmadi. Biroq respublikachilardan Trampga zarba berganlari ham bo‘ldi. Ulardan biri hech qanday diplomatik tajribaga ega bo‘lmagan Gordon Sondlanddir. Bu shaxs Trampning inauguratsiyasida qatnashish uchun VIP chiptasiga bir million dollar to‘lagan, buning evaziga AQShning Evropa Ittifoqidagi elchisi etib tayinlangan. Ammo Tramp Ukrainadagi sobiq elchini haydagach, Trampning raqibi Jon Baydenga qarshi siyosiy g‘iybatlari va janjalli rejalarini amalga oshirishning bosh javobgari mana shu Sondland bo‘ldi qoldi. Biroq u o‘zidan nima talab qilinayotganini keyinroq anglab etdi va o‘zining «g‘oyat makkor o‘yinga» kirib qolganini aytdi. Chunki Tramp uni Rudolьf Juliani bilan gaplashishga tinmay majbur qilardi va nihoyat reja fosh bo‘ldi. «Bizning nima qilayotganimizni va nima uchun qilayotganimizni hamma bilar edi», «hamma bu o‘yinda qatnashardi», «biz prezident buyruqlariga itoatgo‘y bo‘lib qoldik», deydi Sondland. Natijada, Respublikachilar uni «prezidentga orqasidan pichoq urish»da ayblashdi.
AQSh davlat departamentining rasmiy xodimi Devid Xolms: Sondlandning «prezident Ukrainaga umuman qayg‘urmaydi, balki kattaroq ishlarga qayg‘uradi», deya ochiq aytgan gaplarini hamda bu «Kattaroq ishlar»ni ochiqlab berish so‘ralganda, «Baydenni tergov qilish kabi, prezidentga manfaat olib keladigan katta ishlardir», deya bergan javoblarini keltirib o‘tdi. AQSh davlat kotibi Mayk Pompeoning sobiq katta maslahatchisi Maykl Makkinli ham elchilardan «mahalliy siyosiy maqsadlarga undash»da foydalanilayotganini ko‘rib, iste’foga chiqishni ma’qul ko‘rganligini aytdi. U qo‘shimcha qilib bunday dedi: «Bilishimcha, AQSh davlat departamenti ikki xatoga yo‘l qo‘ydi. Birinchi: tergov qurboni bo‘layotgan diplomatik xizmat mulozimlarini qo‘llab-quvvatlashni uddasidan chiqolmadi. Ikkinchi: xorijdagi elchilarimizdan mahalliy siyosiy maqsadlarni amalga oshirishda foydalandi». Doktor Fiona Xillning ta’kidlashicha, prezidentning Milliy xavfsizlik masalalari bo‘yicha sobiq maslahatchi Jon Bolton Sondlandning harakatlarini «xuddi bangivor moddalar savdosi kelishuviga o‘xshaydi», deb, Rudolьf Julianini esa, «hammani yuziga portlaydigan granata» deb aytganidan keyin iste’fo berdi. Aftidan, Bolton to‘g‘ri qilgan ko‘rinadi, rosa qulay vaqtda ishdan chiqib oldi!
Roya gazetasining 2019 yil 27 noyabr chorshanba kungi 262-sonidan
