O‘zbekiston va Rossiya Xavfsizlik kengashlari o‘rtasida hamkorlik rejasi imzolandi
Toshkentda 31 oktyabrь kuni O‘zbekiston Respublikasi bilan Rossiya Federatsiyasi Xavfsizlik kengashi apparatlari o‘rtasidanavbatdagi ikki tomonlama maslahatlashuv bo‘lib o‘tdi.
Muloqotlar O‘zbekiston Respublikasi prezidenti huzuridagi Xavfsizlik kengashi kotibi Viktor Mahmudov va Rossiya Federatsiyasi Xavfsizlik kengashi kotibi Nikolay Patrushev raisligida o‘tdi.
Ushbu muloqotlar mintaqaviy xavfsizlikni, Markaziy Osiyoda, jumladan, Afg‘onistondagi vaziyatni inobatga olgan holda, barqaror rivojlanishni ta’minlashda muhim ahamiyatga ega ekani alohida qayd etildi.
Tadbirda, shuningdek, axborot xavfsizligini ta’minlash sohasidagi aloqalarni mustahkamlash, kelajakda ushbu yo‘nalishda hamkorlikka oid hukumatlararo bitim imzolashga kelishish muhimligi ta’kidlandi.
Tomonlar xavfsizlik sohasidagi keng ko‘lamli O‘zbekiston – Rossiya hamkorligini yanada chuqurlashtirish, shu jumladan, kelajakda shartnomaviy-huquqiy bazani mustahkamlash va birgalikdagi amaliy harakatlarning ikki tomonlama ishchi mexanizmini takomillashtirishga tayyor ekanini tasdiqladi.
Maslahatlashuv yakuni bo‘yicha tegishli protokol va O‘zbekiston Respublikasi prezidenti huzuridagi Xavfsizlik kengashi apparati bilan Rossiya Federatsiyasi Xavfsizlik kengashi apparati o‘rtasida 2020-2021 yillarga mo‘ljallangan xavfsizlik sohasidagi hamkorlikni yanada chuqurlashtirish va kengaytirish bo‘yicha aniq chora-tadbirlarni nazarda tutuvchi Hamkorlik rejasi imzolandi.
Tahlil: O‘zbekiston Rossiyaning Evroosiyoga qo‘shilish taklifini rad eta olmadi. Lekin G‘arb olamining qarshiligini ro‘kach qilib, ittifoqqa qo‘shilishdan bo‘yin tovlay boshladi. Shunga ko‘ra Patrushev Mirziyaevga bosim o‘tkazgani keldi.
Markaziy Osiyo mamlakatlarida Rossiyaning ta’siri kamayib boryapti. AQSh jahon banki orqali O‘zbekistonga qarz berish evaziga uni o‘z manfaatlariga qaratilgan olamiy kapitalistik iqtisodiy sistema tizimini qabul qilishga majburlab boryapti! Xitoy ham, Markaziy Osiyo davlatlarida o‘zining investitsiyalari bilan iqtisodiy va moliyaviy ta’sirini kuchaytirib boryapti.
Rossiya Markaziy Osiyoning qoq markazida joylashgan O‘zbekistonga boshqa mamlakatlar singari bor imkoniyatlaridan kelib chiqib bosim o‘tkazishga harakat qiladi. Uning bosim berish imkoniyatlari asosan harbiy quvvatiga tayangan ekanligidan, u mamlakatda harbiy va strotegik bo‘shliq paydo qilishga urinadi. Shuning uchun Rossiya, O‘zbekiston hukumatini Afg‘oniston tomondan kelayotgan harbiy xatarga e’tiborini tortmoqchi bo‘lyapti. To‘g‘rirog‘i Rossiyada xizmat ko‘rsatishayotgan O‘zbek mehnat muhojirlariga va mavsumiy ho‘l meva mahsulot savdosiga sharoit yaratib berish evaziga, O‘zbek hokimiyatini o‘sha qalbaki xavf xatarga ishonishga majbur qilmoqchi bo‘lyapti.
Patrushev to‘qsoninchi yillar oxiridagi Putin rejimi tomonidan Rossiyaning turli mintaqalarida uyushtirilgan qator qo‘poruv amaliyotlari vaqtida FSB direktori etib ta’yinlangan va ushbu qo‘poruvlarning asoschilaridan biri bo‘lgan. Shuningdek sobiq sovet ittifoqidan qolgan Rossiyaga tobet davlatlarda sodir bo‘ladigan (chegara muammolari, milliy nizolar, terrorlik amaliyotlari va qo‘poruv ishlari) barcha xunrezlik amaliyotlari ham, hozirgacha Patrushev boshchiligida uyushtiriladi va amalga oshiriladi.
O‘zbekistonga aynan Patrushevning kelishi, Afg‘onistonni ro‘kach qilib, mamlakat ichida atayin terror xavf xatarlarini paydo qilish ustida kelishishib olishni anglatadi. Bu bilan Rossiya O‘zbekistonni G‘arb mustamlakasi bosimidan qutqarib, uni Evroosiyo ittifoqiga kiritmoqchi bo‘ladi.
Bu maqsadiga etish uchun Patushev ikki yo‘nalishda harakat qilishi mumkin. O‘zbekiston rejimi va prezidenti suyangan etakchi guruh hanuz davlat xavfsizlik xizmati (DXX) ekanligi sababli, Patrushev DXX bilan hali quvvatga ega bo‘lmagan prezident komandasi o‘rtasida keskinlik paydo qiladi. Ikkinchi holatda, prezident etakchi guruh bilan birga, G‘arb bosimidan qutilish maqsadidagi Patrushev maslahatiga rozilik bildiradi. Har ikki holatda ham Patrushev O‘zbekistonni avvalgi Karimov rejimiga ( mamlakat G‘arb uchun yopiq rejimiga) qaytishga da’vat qiladi va qaytish uchun iflos yo‘llar va loihalar taklif qilishi kutiladi. Maqsadi qanday qilib bo‘lmasin O‘zbekistonni Evroosiyo ittifoqiga qo‘shilishga undashdir.
Abdurazzoq Mo‘’min.
