Shom qoʻzgʻoloniga barham berish dunyoning eng birinchi masalasiga aylandi
Shu kunlarda xalqaro va regional doiradagi qaror egalarini band qilgan butun dunyodagi eng birlamchi masala Shom qoʻzgʻoloniga barham berish boʻlib qoldi. Axborot vositalarida faqat shu haqda gapirilmoqda, tahlilchilar tahlilida va sharhlovchilar sharhida ham Shom voqealari asosiy oʻrinni egalladi. Darhaqiqat, bu mavzu siyosatchilar kun tartibidagi masalalarning eng boshidan oʻrin oldi, oʻzaro kurashayotgan davlatlar bu mavzudan foydalanib uning hisobiga oʻz mavqelarini mustahkamlashga urinishmoqda, u sababli regional tobe kuchlar bir-biriga qarshilik qilmoqda… Bir vaqtning oʻzida, dunyodagi boshqa qaynoq siyosiy masalalar Shom qoʻzgʻoloni masalasi oldida ortga surildi. Janubiy Xitoy masalasi, Koreya yarim orolidagi tarangliklar, Hindiston bilan Pokistonning Kashmir borasidagi janjallari, Oʻrta Osiyo masalalari, Lotin Amerika va Afrika muammolari, neft, gaz, energetika va boshqa koʻplab xalqaro muhim masalalar, olamshumul siyosiy, iqtisodiy mavzular ikkilamchi masalalarga aylandi, Shom masalasi oldida keng maydon ochildi.
Soʻnggi hafta mobaynida Suriya voqealarini muhokama qilish uchun qator anjuman va konferentsiyalar oʻtkazildi. Masalan, 13 oktyabrda Riyoz anjumani boʻlib, unda Saudiya, Qatar, Turkiya davlatlari qatnashib, Suriya mavzusi uchun siyosiy yechim sifatida oʻz qarashlarini birlashtirish va Lozannaga bitta pozitsiya bilan borish maqsadida Saudiya tashabbusini muhokama etishdi. Keyin 15 oktyabr shanba kuni Lozanna sammiti boʻlib oʻtdi, unda Britaniya bilan Frantsiya chetlatilib, ularning oʻrniga Turkiya, Eron, Saudiya, Qatar, Misr, Iroq va Iordaniya taklif qilindi. Sammitdan chiqiboq Kerri anjumanning tarang holatda oʻtganini, ammo shunga qaramay, unda yangi fikrlar oʻrtaga tashlanganini bildirdi. Ertasiga 16 oktyabr yakshanba kuni Londonda Kerri britaniyalik, frantsiyalik, germaniyalik hamkasblari bilan uchrashib, ularni Lozanna sammiti tafsilotlari bilan tanishtirdi. Va nihoyat 17 oktyabr dushanba kuni Kerri Yevropa Ittifoqi vazirlari bilan uchrashib, ularni ham ayni mavzu bilan – biroq umumiy tarzda – tanishtirdi. Ayni anjumanu uchrashuvlar natijalari nolь-nolь yigʻindisini berdi, xolos, hech qanday yechimga olib kelmadi, biror samara bermadi, ishlar oʻsha-oʻshaligicha qoldi. Suriyada na biror harakat boʻldi, na oʻzgarish, na bombardimonlar toʻxtatildi, na qon toʻkishlar, na qamal ochildi, na insonparvarlik yordamlari kiritildi, Suriyada biror siyosiy yechimga aloqador yutuq koʻzga tashlanmadi.
Bu anjumanlardan AQShning yangi taktikasi oʻrtaga chiqdi. Bu taktika regional kuchlarni konferentsiya doirasiga kiritish, Britaniya va Frantsiya kabi yirik davlatlarni esa undan uzoqlashtirish, bunga Rossiya ikkala davlat ishtirokini istamayapti, chunki ikkala davlatda Rossiyaga qarshi estremistik pozitsiya mavjud, degan narsani hujjat qilishdan iborat. Regional kuchlarni Rossiya va AQSh yonida ishtirok ettirish bilan Britaniya bilan Frantsiyaga nisbatan muhim noma, yaʼni ikkalangizga Suriya masalasini muhokama qilishda oʻrin yoʻq, degan noma yoʻllandi. Xususan, oʻtgan haftalar davomida Frantsiya bilan Britaniyaning Rossiyaga qarshi vaziyatni keskinlashtirishga urinishlari ortidan shunday boʻldi.
Lozanna sammitida regional davlatlarni ishtirok ettirish shunchaki yuzakilik boʻldi. Chunki birinchi Kerri bilan Lavrov alohida uchrashishdi va sammit natijasini oldindan belgilab olishdi. Keyin yetti davlat delegatsiyasi kiritildi. Rossiya oʻzining oʻt ochishni toʻxtatishdan oldin Fathi Shom jabhasi jangchilarini boshqa jangchi guruhlardan ajratib qoʻyishni talab qilish pozitsiyasida mahkam turdi. AQSh Halabni bombardimon qilishni toʻxtatish yoki bir oz yumshatish, jangchilar oʻrtasini boʻlishdan oldin insonparvarlik yordamlarini kiritish kabi talablarini qoʻydi. Keyin anjuman ishtirokchilari – oʻrtaga tashlangan yangi fikrlar ham bor, ularni kelasi tur uchrashuvlarimizda muhokama qilamiz, degan soʻzlar bilan tarqalishdi.
Lozanna sammitida boʻlib oʻtgan ishlarni – mana, Amerika Suriyadagi bombardimonlarni ham, Asad rejimining oddiy fuqarolarni qirgʻin qilishini ham toʻxtatishga urinmoqda, deya daʼvo qilish bilan Amerikaning aybini yopish ishlari, deyish mumkin. Biroq bu davlat oʻt ochishni toʻxtatishga erishishdan koʻra, Rossiya bilan boʻlgan oʻz kelishmovchiliklarini muhimroq ekanini bahona qilmoqda. Natijada, u Rossiyaning Halab ahliga bosim qilish pozitsiyasidan foydalanib, ularni faqat ikki tanlovdan birini tanlashga majbur qilmoqda, uchinchi tanlov yoʻq: yo tiz choʻkib taslim boʻlish, yoki qatli om va vayronagarchilikka yuz tutish. Bu tanlovni oʻzining navbatdagi taklifini oʻrtaga tashlagan BMT vakili de Mistura pozitsiyasi ham tasdiqlab turibdi. Bu taklif qamaldagi Halabning sharqiy qismiga insonparvarlik yordamlarni kiritish uchun Fathi Shom jabhasi jangchilarini chiqib ketishini shart qiladi. Bu esa Amerika pozitsiyasining aynan oʻzi.
Amerikaning qoʻzgʻolonchilar orasida ayrimachilik qilib, ularni ekstremistlar va moʻʼtadillarga boʻlish uslubi yangi uslub emas. Islom va musulmonlarga Amerikadek dushman bir davlatdan buni kutish mumkin. Alal oqibat, agar – Alloh koʻrsatmasin – unga rozi boʻlinadigan boʻlsa, qoʻzgʻolon olovini oʻchirib, uni butunlay yoʻq qilishni va togʻut Bashar rejimini ilgargidan ham butun holatda saqlab qolishni koʻzlagan.
Shubhasiz, Amerika oʻzining iflos mustamlakachilik maqsadini roʻyobga chiqarish yoʻlida regional davlatlardan va butun dunyo davlatlaridan foydalangani kabi, Rossiyadan ham foydalanmoqda. Ogoh boʻlingki, uning bu iflos maqsadi qoʻzgʻolonga barham berish va Suriya ahlining islomiy loyihalarini tiklash intilishlarini barbod etishdir. Zotan, bu loyiha Paygʻambarlik minhoji asosidagi roshid Xalifalik davlatini barpo etish, Amerika va butun dunyo kuchlarining Suriyaga zoʻrlik bilan qayta oʻrnatishga urinishayotgan ilmoniy davlat orzusini barbod etishdan iborat.
Darhaqiqat, Shom masalasi, bir tomondan, Islom Ummati oʻrtasida, ikkinchi tomondan, kufr va togʻut kuchlari oʻrtasida hayot va mamot masalasiga aylandi. Bunday holatda to nusratga yetilmaguncha hargiz qoʻzgʻolondan ortga qaytib boʻlmaydi. Chunki bu masala Ummat qoʻzgʻoloniga, haqiqiy oʻzgarish bilan bogʻliq mabda masalasiga aylandi, bunda mustahkam turish muqaddas ishga aylandi, Ummatning Paygʻambarlik minhoji asosidagi roshid Xalifalik davlatida gavdalanuvchi siyosiy loyihasi atrofida birlashish chekinib yoki ajralib boʻlmaydigan yagona gʻoyaga aylandi.
Biroq Amerika ham, u bilan birga Rossiya ham, uning nogʻorasiga oʻynovchi barcha tobe davlatlar ham, barchasi qanchalar qirgʻin sodir etishmasin, qancha-qancha kuchlar yollashmasin, qancha-qancha uylarni vayron qilib, qancha odamlarni qochqinga aylantirishmasin, Shom qoʻzgʻoloni olovini hargiz oʻchirisholmaydi, omma kuchiga aslo bas kelisholmaydi. Chunki Suriya va mintaqadagi musulmon xalqlar qalblaridan joy olgan Islom qudrati gʻoyat kuchlidir, Amerika va uning tarafdorlari bas kelolmaydigan darajada kuchlidir. Chunki u avtomatik ravishda tobora quvvatlanib borayotgan real kuch boʻlib, qarshisida duch kelgan har qanday ilmoniylikni, kufrni, tugʻyonni supurib tashlaydi, insha Alloh.
Abu Hamza Xutvoniy
