Rossiya bilan AQSh oʻrtasida Suriyada kurash va raqobat bormi?
Yoki AQSh oʻz rejalarini amalga oshirish uchun Rossiyadan foydalanyaptimi?
Barcha axborot vositalari Rossiyaning Suriyadagi harbiy aralashuvini va jinoyatkor Asad rejimiga qarshi qoʻzgʻalgan ahlimizga maktablarida va shifoxonalarida boshlariga bomba yogʻdirishini xalqaro kurash va raqobat doirasiga kiradi, deya tasvirlashmoqda. Ularga koʻra, Rossiya Suriya rejimi tarafdori boʻlib, uni qoʻllab-quvvatlamoqda, AQSh qoʻzgʻolonchi muxolafat tarafida turib, ularni qoʻllab-quvvatlamoqda… Chindan ham shundaymi? Yoki bu bir adashtirish va haqiqatni soxtalashtirishmi? Quyidagi unchalik koʻp boʻlmagan satrlarimizda ana shularga javob bermoqchimiz:
Ikkinchi jahon urushi tugagach, Xavfsizlik Kengashi – AQSh va Britaniya qistovi bilan – mustamlakachi Frantsiya kuchlarining Suriyadan chiqib ketishlarini shart qiluvchi qaror qabul qildi. Ana shunda Suriya chorak asr vaqt mobaynida siyosiy va harbiy oʻzgarishlar davrida yashadi. Bu davr mobaynida yurt avval Britaniya nufuzidan Amerika nufuziga oʻtish bosqichida, keyin esa, 1970 yil qudratga Hofiz Asad kelgandan soʻng u yerda butunlay AQSh hukmronligi qaror topgan bosqichda yashadi. Mana shu davrlarning birortasida ham Rossiyaning arab mintaqasiga yaqinlashishiga yoʻl qoʻyilmadi. Chunki butun arab davlatlari Shimoliy Atlantika Ittifoqi (NATO)ning kapitalistik davlatlari hukmronligi ostidadir.
Yahudiylar davlatini yaratib, uni qattiq himoya qilgan Gʻarb davlatlari, xususan, Amerika va Britaniya, oʻsha paytda mintaqadagi oʻz malaylariga xoinlik ayblovi yopishtirilishini xohlashmadi. Shu maqsadda musulmonlarda goʻyo bu hukmdorlar Sovet Ittifoqi bilan ittifoqchi, degan tasavvurni paydo qilishdi. Keyin adashtiruv mustahkam boʻlishi uchun Gʻarb davlatlari oʻzlarining malay hukumatlariga Sovet Ittifoqi bilan qurollanish bitimini imzolashlariga ruxsat berishdi.
Biroq Suriyadagi Hofiz Asad davrida boʻlgan boshqaruv rejimini va uning qilgan muhim ishlarini diqqat bilan kuzatgan kishi, bu rejim faqat AQSh manfaatlariga xizmat qilganiga, Sovet Ittifoqi va boshqa yirik davlatlar manfaatiga xizmat qilmaganiga guvoh boʻladi. Bunday ishlarga misollar koʻp, misol uchun, kommunistlarning bostirilishi, 1976 yil Suriya kuchlarini Livanga kiritilib, Toif bitimidan soʻng Livanni bugungacha AQSh hukmronligi ostida qoldirish, Britaniya va Frantsiya malaylarining oʻz pozitsiyalari bilan Suriya rejimiga taʼsir oʻtkazishlariga yoʻl bermaslik, AQSh 1990 yil Kuvaytni bosib olishi ortidan Saddam Husayn rejimiga zarba berish maqsadida tuzgan xalqaro koalitsiyaga Suriya rejimini aʼzo qilish, bu rejimning Britaniyaga tobe qoʻshni davlatlar rejimlari bilan doimiy tarang munosabatda ushlab turish… kabi. Britaniya tobelariga misol, Iroq rejimi, Iordaniya rejimi, Yosir Arafot zamonidagi Falastin Ozodlik tashkiloti, Turkiyaning Britaniyaga tobe kamolchi armiyaga boʻysunuvchi rejimi… kabilardir.
Asad rejimining bir kun ham Sovet Ittifoqiga tobe boʻlmaganiga eng kuchli dalil shuki, Sovet Ittifoqi qulab, sotsialistik tizim yemirilgach, Suriya rejimi real kapitalistik tuzum tomonga asta sekin koʻchishni boshladi. 1990 yil chiqqan 10 sonli dekretni ayni koʻchish uchun ruxsatnoma, deyish mumkin. Bu paytda, arab sarmoyadorlariga Suriyaga oʻz sarmoyalarini kiritishga ruxsat berildi. Bunga qadar sarmoya yotqizish harom hisoblanar edi, chunki bu yurtni ajnabiylarga sotish hisoblanardi! Keyin asta-sekin qonun oʻzgarishlari boshlandi va davdat oʻz sektor muassasalarini xususiylashtirish yoʻlidan yura boshladi, davlat tomonidan qoʻllab-quvatlanuvchi koʻplab tovarlardan qoʻllab-quvvatlov olib tashlandi…
Bashar Asadning qudratga kelishi bilan Suriyaning kapitalizmga oʻtishi ham tezlashib ketdi va bu ish AQShning oʻsha paytdagi tashqi ishlar vazirasi Madlen Olbrayt tashabbusi bilan amalga oshdi. Bashar Asad oʻz xoʻjayini Amerikaning hamma buyruqlariga quloq solib, itoat qilgan holda, yurtma-yurt yurib, sarmoyadorlarni yurtni sotishga chaqirdi, ularni provokatsiyadan tortib, fitnalargacha hamma narsalarga targʻib qildi… Uning amerikaparastligiga eng katta dalil, Rafiq Haririy oʻldirilganidan soʻng AQShga Yevropa tomonidan bosim kuchayib, yevropaliklar Asadga Livandan qoʻshinlarini olib chiqib ketishga oid buyruq chiqarishadi, shunda amerikaparast Bashar Asad bir kecha-kunduzdayoq u yerni tark etadi. Keyin Bashar Amerika tomonidan qoʻllab-quvvatlanuvchi turk hukumati, yaʼni Erdogan rahbarligidagi Adolat va Taraqqiyot partiyasi hukumati bilan yaqin aloqalar oʻrnatdi.
Demak, Sovet Ittifoqi pichogʻi kesib, Amerika bilan dunyo hukmronligini talashayotgan paytda ham Amerikadan ruxsat olmaguncha Suriya ishlariga aralasholgan emas. Shunday ekan, bugun, Rossiya Sovet Ittifoqi barbod boʻlgandan soʻng xalqaro martabasidan tushib ketgan va Amerikaning tarsakilariga qanday javob qaytarishni bilmay, qayta regional bir davlatga aylanib qolgan bir paytda, qanday qilib Suriya ustida Amerika bilan kurasha olsin?!
Yuqorida yoritilgan narsalarga koʻra, Suriyadagi voqealar oqimini qoʻzgʻolon boshlangandan buyon diqqat bilan toʻxtovsiz kuzatib kelayotgan xolis kishi, avvalda Rossiyaning xavfsizlik kengashida xalqaro qoralashga qarshi Amerika malayi boʻlgan Suriya rejimini himoya qilish rolini bajarganiga guvoh boʻladi. Keyin Eron bilan birga bu rejimni qurol-yaroqlar bilan taʼminlab turganiga guvoh boʻladi. Keyin esa rejimni himoya qilish, qoʻzgʻolonchilarni Amerikaning siyosiy yechimiga va ularga muhlat ketidan muhlat berayotganiga majburan koʻndirish maqsadida Suriyada bevosita harbiy aralashuv olib borganiga guvoh boʻladi. Xolis kuzatuvchi kishi mana shu yoritilgan narsalarga guvoh boʻlgandan soʻng faqat bir narsani tan olishdan oʻzga chorasi qolmaydi. U ham boʻlsa, Rossiya Suriyada faqat AQSh ishini bajarmoqda, maqsadi, Amerikaning siyosiy yechimini amalga oshirish va qonxoʻr rejimni armiyasi bilan xavfsizlik tizimini saqlab qolish.
Suriya masalasida Rossiya bilan AQSh oʻrtasidagi aloqa haqiqatda mana shunday. Koʻpchilik bizga ham tiqishtirishga urinayotgan raqiblik aloqasi emas. Aksincha, Amerika Rossiyadan foydalanmoqda, uni qonxoʻr rejimni saqlab qolish va muborak Shom qoʻzgʻoloniga yakun yasashdek oʻz maqsadlarini amalga oshirishga ishlatmoqda. Muborak Shom qoʻzgʻoloni esa, Amerikaning halovatini buzdi, prezidenti sochlarini oqartirib tashladi. Biz Alloh Taologa duo qilib, qoʻzgʻolon vaqtini uzaytirmasligini, yer yuzining chor atrofiga sochilajak nurni tezroq balqitib chiqarishini va Shomning xolis farzandlari qoʻli bilan Oʻzining vaʼdasini, suyukli Rosulimiz Aning bashoratlarini roʻyobga chiqarishini, yaʼni Paygʻambarlik minhoji asosidagi Xalifalikni barpo etishini soʻrab qolamiz.
﴿وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ * وَنُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الأَرْضِ وَنُرِي فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا مِنْهُم مَّا كَانُوا يَحْذَرُونَ﴾
“Biz yer yuzida xorlangan kishilarga marhamat qilishni, ularni barchaga peshvo zotlarga aylantirishni va ularni vorislar qilishni istaymiz” [Qasos 5-6]
Abdulhamid Abdulhamid qalamiga mansub
