Qirg‘iziston prezidenti Almazbek Atambayevning fikricha, mamlakatdagi ko‘plab siyosatchilar Qirg‘iziston tanlagan yo‘ldan norozi.
“Ular adolatli vositalar yoki insonlar ularga ishonmay qo‘yganliklari sabab hokimiyatga kela olmasliklarini yaxshi tushunib turishibdi. Shu boisdan ham, mamlakatdagi vaziyatga rahna solish va hokimiyatni qanday bo‘lmasin egallash uchun turli choralarni ko‘rmoqda. Buning uchun zo‘ravonlik, qon to‘kishlar va qotilliklardan ham tap tortishmaydi”, – dedi Atambayev.
Uning so‘zlariga ko‘ra, mamlakatning aksar aholisi “Xalq parlamenti” tashkiloti a‘zolari qo‘lga olinganidan xabardor.
“Ular o‘zaro suhbatlarida 17 may kuniyoq mamlakat rahbariyati o‘zgarishi xaqida maqtanishgan, buning uchun jangchilar va qurol-yarog‘lar yetib kelgani xususida so‘zlashgan”.
“Ular ortlarida xorijiy maxsus xizmat generallari turganini oshkora ta‘kidlashmoqda. Navbatdagi pul mablag‘lari yuborilganidan xursandchiliklarini yashirishmayapti”, – deb davom etgan Atambayev.
Uning fikricha, ularning bunday qiliqlari “jonga tekkan”.
“Demokratiya bu – qonun ustivorligidir. Agar siz qirg‘iz xalqi Atambayevning iste‘fosini xohlayotganini ta‘kidlaydigan bo‘lsangiz, marhamat prezidentga ishonch bildirish bo‘yicha referendum o‘tkazishingiz mumkin. Va‘da beraman, tashabbusingizni qo‘llab-quvvatlayman. Xalq menga qarshi ovoz bergudek bo‘lsa, lavozimimdan ketaman”, – deya va‘da berdi Qirg‘iziston rahbari.
“Biroq hozircha men davlat rahbari ekanman, yana bir marta ogohlantirmoqchiman: bundan buyon mamlakat barqarorligiga rahna solmoqchi bo‘lganlarga qarshi keskin choralar ko‘riladi va ular qonunga muvofiq jazo olishadi. Hech kimning boshi silab qo‘yilmaydi, – deb qayd etgan Atambayev. -Muxolifatga xorijiy maxsus xizmat generallari yordam ko‘rsatayotganiga kelsak, bu borada bir narsani ayta olaman. Bizning ota-bobolarimiz, ajdodlarimiz ular haqida soddagina qilib, vatan xoini deyishgan”.
Ma‘lumki, Qirg‘iziston maxsus xizmatlari 12 may kuni “Xalq parlamenti”ning 3 nafar yetakchisi: Bekbo‘lat Talgarbekov, To‘roboy Koliboyev va Marat Sultonovlarni hokimiyatni kuch bilan egallashga urinishlikda ayblab qo‘lga olgan edi.
Turkiston:
Qirg‘iziston siyosiy doirasi boshi berk ko‘chaga kirib qoldi. U shu kunlargacha Rossiyaga suyanib kelgan edi. Rossiya mamlakatimizni parokanda qilib, ikki marotaba milliy urush keltirib chiqarishiga va ikki marotaba hokimiyat almashtirib, yuzlagan fuqorolarimizning halok bo‘lishiga sabab bo‘lganiga qaramay, bu zaif siyosiy doira yana Rossiyaga umid ko‘zlari bilan qarab turaveradi.
“Xalq parlamenti” harakati yana o‘sha zaif siyosiy doiramizga bosim berish mexanizmini navbatdagi loihasidir. U Qirg‘iz siyosatchilariga Rossiya tomonni tanlashlari uchun bir idora singari eshigi ochiq siyosiy yo‘nalishga ega korxona paydo qilib qo‘ydi. Qirg‘iz siyosatchilarining boshlari qotib turib qolishdi. Chunki ularni boshqarib kelayotgan siyosiy doira Rossiyaga qarshi harakatlantira olmaydi. Chunki bu siyosiy doira yillar mobaynida ruslar tomonidan ularning saqofiy mustamlakalari ostida shakillantirilgan. Qirg‘iz siyosiy doirasi Akayev davridan buyon o‘zgargan emas. Buni bilgan Rossiya Akayev bilan Bakiyevni birlashtirib, o‘ta zaif bo‘lgan Atambayevning siyosiy komandasiga qarshi yo‘naltirdi. Atambayev o‘z ambitsiyalarini jilovlay olmagan emotsional shaxs ekani ma‘lum. U o‘z qo‘lidagi adminstrativ quvvatdan ta‘sirlanadi. Prizident elitani o‘zgartira olgan emas. Bundan tashqari u hatto xalqning milliy tuyg‘ularini ham kasb qilgan emas. Atambayev ham xuddi Akayev va Bakiyevlar singari musulmonlarning e‘tiborlaridan unumli foydalana olmadi. Aksincha u ham xuddi o‘sha Rossiyaga yaltoqlanmoqchi bo‘lib, Islom va musulmonlarga zulml qila boshladi. Atambayevning ortida, unchalik quvvatga ega bo‘lmagan adminstrativ resurslari qoldi xolos. Agar u referendum o‘tkazmoqchi bo‘lsa, o‘sha admenstratsiyasi o‘zlarini holatlarini saqlab qolish uchun qattiq qonunbuzarliklar qilishlariga to‘g‘ri keladi. Bu esa, vaziyatni yanada chigallashtirib yuboradi. Atambayev ham buni yaxshi biladi, xalq uni qo‘llab yuborishi amri mahol ish. U vaqtdan yutib qolmoqchi.
Lekin vaziyat shu keskin holatida turaverishi ham Atambayevning ziyoniga ishlaydi. Negaki, mamlakat byudjeti o‘ta nochor ahvolda. Yana hukumat Rossiyaga ma‘qul kelsin, deb Qumtor kompaniyasini ham ish faoliyatini to‘xtatib qo‘ydi. Bu ham byudjetga qo‘shimcha zarba bo‘ldi. Byudjetdagi kamomadlarni esa, chet eldan yana qarz so‘rash bilan to‘lg‘azib turish kerak edi. Lekin shu paytda mamlakat qarzi 60% dan ortib borayapti degan vahima ko‘tarildi. Hukumatning ahvoli kundan kunga o‘ta qiyinlashib borayapti. Uning o‘z xalqidan yig‘iladigan soliq ko‘lamini ko‘paytirishdan o‘zga chorasi deyarli qolmadi. Qirg‘iz xalqining ahvoli esa, qashshoqlik darajasidan ham tubanlashib borayapti. Xalq hatto elektr energiyaga qo‘shilishi kutilayotgan 10 tiyin uchun norozi bo‘lib ko‘chaga chiqishga tayyor turipti.
Biz “xalqaro siyosatda doimiy do‘st yoki doimiy dushman bo‘lmaydi”, deb qirg‘iz yetakchilariga ko‘p murojatlar yo‘lladik. Ular o‘rtalarida o‘zgarib turuvchi manfaatlargina rol o‘ynaydi. Manfaatlar esa, ularning bizga bera oladigan bosimlariga bog‘liq. Bosim berishning asosiy quvvati bu fuqorolar bazasi bilan belgilanadi. Ya‘ni, mamlakat fuqorolarining ra‘ylarini kim o‘z tomoniga burib olgan bo‘lsa, o‘sha haqiqiy quvvat egasi hisoblanadi. Aksincha, fuqorolarining qo‘lloviga erisha olmagan bo‘lsa, u o‘ta yengil o‘ljaga aylanadi. Kapitalistik sistema bu kabi zaif yetakchini osongina yo‘q qila oladi. Chunki u o‘sha yetakchi davlatlargagina suyangan yetakchi guruh hisoblanadi.
Qirg‘iziston fuqorolarining asosiy quvvati Islom dinida va musulmonlarda ekanligi bois biz mamlakat rahbarlarini musulmonlarga zulm qilishdan ko‘p marotaba qaytardik. Quloq solishmadi. Ular har safar milliy robita bilan birlashib turgan qirg‘iz millatchilariga ishonib, juda katta hatolarga yo‘l qo‘yishdi. Musulmonlar har safar chetda turib, kechayotgan jaroyonlarga aralashishmadi. Bu albatta juda to‘g‘ri pozitsiya.
Endi Atambayev vaziyatni vaqtincha muvozanatga keltirgani bilan, hech narsaga erisha olmaydi. U albatta ikki quvvatning biriga tayanish kerakligi haqida bosh qotiradi. Birinchisi Rossiya bilan aloqalarini qaytadan o‘z qolipiga keltirish. Yoki ikkinchisi, G‘arb olami bilan yangi sulh tuzib, Poroshenko singari Ukrainadagi kabi holatni paydo qilish uchun harakatlanishga rozi bo‘lish. Har ikki holatda ham qirg‘iz xalqi uchun xotirjamlik va osoishtalik kutilayotgani yo‘q.
