Amerika prezidenti Barak Obamaning milliy xavfsizlik bo’yicha maslahatchisi Syuzan Rays Suriyadagi vaziyat haqida AQShning NBS telekanaliga intervyu berdi. Syuzan Raysning bildirishicha, Anqara hukumati Suriyadagi Mo”tadil (demokratik boshqaruvni yoqlaydigan) muxolifatni harbiy mashg’ulotdan o’tkazish uchun AQSh va uning hamkorlariga Turkiya harbiy bazalaridan, xususan Injirlik harbiy havo bazasidan foydalanishga ruxsat bergan.
Rays suhbat davomida turk mas’ullari AQSh va uning koalitsion hamkorlariga Suriya ichkarisida foliyat olib borish uchun o’z inshootlaridan foydalanishga izn berganligini urg’uladi.
“Bu Turkiyaning bizga bergan yangi va’dasidir. Biz buni mamnuniyat bilan qarshi oldik”, deb alohida ta’kidlagan Syuzan Rays “Biz Turkiyadan yolg’iz o’zi quruqlikdan Suriyaga kirishini talab qilmadik”, deya qo’shimcha qildi.
AQSh tashqi ishlari vazirligining so’zchisi Mariya Harf ham Turkiya hukumati suriyalik mo”tadil muxolifatchilarni harbiy mashg’ulotdan o’tkazishga rozi bo’lganligini bildirdi. Harfga ko’ra, Turkiyadagi harbiy bazalarning birida amerikalik va turkiyalik mutaxassislar 2000 suriyalik mo”tadil muxolifat askarlarini harbiy mashg’ulotdan o’tkazadi. AQSh mudofaa vazirligidan bir guruh mutaxassislar harbiy kanallar orqali rejalar ishlab chiqish uchun kelgusi haftada Anqaraga yo’l oladi.
AQSh tarafidan terrorchi (jihodiy) guruhlarga qarshi kurash maqsadida tuzilgan koalitsiyaga ishtirok etish uchun Turkiya bir nechta shartlarni qo’ygan. Masalan uchish ta’qiqlangan havo zonasini belgilash, Suriya tarafidan xavfsizligi ta’minlangan mintaqani barpo qilish, mashg’ulotdan o’tkazish va harbiy jihozlar bilan ta’minlash jarayoni kimlarga nisbalan va qanday amalga oshirilishini belgilab olish shular jumlasidandir.
Turkiston:
Turk xukumati o’ta qiyin axvolda qolgan ko’rinadi. AQSh Turkiyani, ularning tili bilan aytganda shantaj qila boshladi. Bu ishni u ikki tomondan amalga oshira oladi. Birinchisi Kurdlar masalasi.Mintaqada giopolitik o’zgarishlar paydo qilinayotganida, Turkiyaning bir qismini xam kurdlar uchun yangi bir davlat barpo qilishda qo’shib yuborishi mumkin. Yoki shu talablar asosida katta qo’zg’alonlar uyushtirilishi va uzoq davom ettirish mumkin. Ikkinchisi esa, Turkiyani xam Suriya urushiga aralashtirib yuborish xavfi. Shunda u Suriyaga piyoda askarlarini xam olib kirishga majbur bo’lar edi. Bu ishni uyushtirish uchun Turkiyaning ichkarisida xam, tashqari Suriya tomonida xam islomiy tuyg’ularning jo’shib borayotgani, o’ta qulay sharoitlar paydo qilib turibdi.
Erdagonning, avvaliga IGga qarshi tuzulayotgan koalitsiyani qoralab, AQShga tashrif buyurganidan so’ng o’zi xam unga qo’shilib olganini, faqat shu qo’rquv bilan izoxlash mumkin. Ya’ni u musulmonlar orasida borayotgan urushlar AQSh tomonidan xuddi o’choq ichidagi olov singari butun jaroyonlar ma’lum maqsadlar sari yo’naltirilib, chegara xududlari nazorat qilinib turganini biladi. AQSh o’z manfaatlariga zid ishni ko’rganida eng iflos razilliklarga xam tayyor ekanligini xam biladi. Endi Erdagon xam o’z xukumati bilan, yuzlaridagi islomiy niqoblarini olib qo’yib, kufr sistemasi bilan musulmonlarga qarshi elkama elka turib kurash olib borishga otlandi.Erdagon tarixning qora satrlarida, ikkinchi ota Turk bo’lib qolishi mumkin.
