O’zbekistonda hukm yuritayotgan Karimov boshchiligidagi mustabid hukumat o’z xalqini nazorat qilish va fuqaro qaerda bo’lishidan qat’iy nazar qo’rquv ostida ushlab turish uchun yangidan-yangi uslublarni o’ylab topmoqda.
Endilikda O’zbekistonda o’zining eski pasportini biometrik pasportga almashtirmoqchi bo’lganlarga militsiyada suhbatdan o’tish majburiyatini yuklanmoqda. Shunisi ahamiyatliki “xorij” deganda uzoq va yaqin xorijiy davlatlar, ya’ni sobiq sho’rolar respublikalari nazarda tutilmoqda.
Ayrim militsiya xodimlari bu tartib 1 martdan joriy etila boshlanganini aytayotgan bo’lsa, boshqalari bunga bir oydan oshib qolganini xabar qilishmoqda. Militsiyadagi ayrim manbalarning aytishicha, xorijiy davlatga chiqmoqchi bo’lganlar va chiqib kelganlar bilan suhbat o’tkazish to’g’risidagi ko’rsatma yanvar oyi boshlarida kelgan edi, ammo mart oyidan boshlab bu ishga jiddiy e’tibor qaratilmoqda.
Suhbat davomida fuqarodan xorijga safar qilishdan maqsadi, boradigan joyi va shug’ullanadigan ishi haqida ma’lumot berishlik talab qilinmoqda. Yangi pasport olmoqchi bo’lib IIV murojaat qilgan fuqaroni suhbatdan o’tishga taklif qilishadi va buni uchun ajratilgan xonada suhbat o’tkaziladi.
Bundan tashqari, suhbatdan o’tishga tibbiy ko’rikdan o’tish kabi yana bir majburiy jarayon qo’shilgan. Yangi biometrik pasport olmoqchi bo’lganlar, tibbiy ko’rikdan o’tishlari, flyuorografiyaga tushishlar va taxlil uchun qon topshirishlari shart bo’lib, bularning barchasi uchun pulni pasport olmoqchi bo’lgan fuqaro o’z cho’ntagidan to’lashiga to’g’ri kelyapti.
Suhbat vaqtida militsiya xodimi pasport olmoqchi bo’lgan fuqarodan, qachon va qaerga borganligi, nima bilan shug’ullanganligi, ta’qiqlangan tashkilotlar faoliyatida ishtirok etganmi yoki yo’qligi, agar ishlagan bo’lsa, qaerda va kim bo’lib ishlaganligi, qancha ish haqi olganligi va O’zbekistonga qancha pul jo’natganligi haqida so’ramoqda. Bularning barchasi haqida o’sha maxsus ajratilgan xonada tushuntirish xati yozib berishi kerak bo’ladi. Ichki ishlar xodimlari bularni barchasi terrorizmga qarshi kurash doirasida olib borilayotganini aytishmoqda.
O’z xalqiga nisbatan ko’nliga kelgan ish va zulmlarni qo’llayotgan O’zbekiston hukumati pasport almashtirish jarayonini ham xalqqa zulm qilish va nazoratni yanada kuchaytirishda foydalanmoqda.
Chunki eski pasport orqali kim necha marta chetga chiqqanini va qaysi davlatda qancha muddat bo’lganini chegarachilar tomonidan bosilgan muhrlar orqali bemalol aniqlab olish imkoniga ega bo’lishadi.
Avvalroq, rasmiy hukumat xorijiy davlatlarda bo’lib qaytgan fuqarolarni aniqlash va ular qaysi davlatda qachondan buyon yurganlarini aniqlash uchun mahalla qo’mitalari va posbonlardan uyma-uy yurib, ular haqida ma’lumot olishni talab qilgan bo’lsa, endlikda fuqarolar o’zlari pasport almashtirish bahonasida o’z shaxsiy hayotlarining ikir-chikirigacha militsiyaga tushuntirish xati sifatida yozib berishga majburlar.
Islom olamida va olamda sodir bo’layotgan jiddiy o’zgarishlar Karimov boshchiligidagi O’zbekiston hukumatini qattiq tashvishga solib qo’ygani aniq. Shuning uchun ham rasmiy hukumat turli xil yo’llar, zulm va bosimlar orqali o’zbek xalqini bosh ko’tarishga harakat qilish u yoqda tursin, bu narsa haqida hatto o’ylashiga ham yo’l qo’yishdan qo’rqadi.
O’zbek xalqining sabr-toqatliligidan unumli foydalanayotgan hukumat rahbarlari kundan-kunga bu zaxmatkash xalq ustida o’z zulmini kuchaytirib bormoqda.
Agarda o’zbek xalqi mana shu sabri va toqatini to’g’ri yo’lga yo’naltirib, zolim hukumatga haqni aytishda sabr va matonat ko’rsatganda edi, bugungi kunda millionlab farzandlari qo’shni davlatlarda pul topish ilinjida sarson-sargardon yurmagan, o’nlab din ulamolari, yuzlab haqiqiy o’g’lonlari zolim qamoqxonasida jon taslim qilmagan, minglab o’g’il-qizlari qonxo’r zindonlarida g’ayriinsoniy qiynoqlarga duchor qilinib va minglab musulmonlar Andijonda qatliom qilinmagan bo’lar edi.
Ammo bizning sodda xalqimiz “mustaqillik” boshlarida qo’lida Qur’onni ushlab, boshiga do’ppi va egniga cho’pon kiyib olib yolg’on va’dalarni bergan kazzob Karimovning makru hiylalarini qurboni bo’lishdi.
Abdurahmon Odilov 25 mart 2014 yil
