بسم الله الرحمن الرحيم
XULQLAR
Mazammat qilingan xulqlar
(mo‘minlar yo‘qotish kerak bo‘lgan xulqlar)
Xiyonat-vafosizlik:
Abdulloh ibn Amr r.a. rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambar s.a.v. shunday deganlar:
«أَرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ كَانَ مُنَافِقًا خَالِصًا, وَمَنْ كَانَتْ فِيهِ خَصْلَةٌ مِنْهُنَّ كَانَتْ فِيهِ خَصْلَةٌ مِنْ النِّفَاقِ حَتَّى يَدَعَهَا: … وَإِذَا عَاهَدَ غَدَرَ …»
«To‘rt xislat borki, kimda ular bo‘lsa, g‘irt munofiq bo‘ladi. Kimda ulardan biri bo‘lsa, to uni tark qilguniga qadar munofiqlikning bir xislati bor bo‘ladi. Ular… ahdlashsa xiyonat qiladi…» (muttafaqun alayh).
Ibn Mas’ud, Ibn Umar, Anas r.a.lar rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambar s.a.v:
«لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُقَالُ: هَذِهِ غَدْرَةُ فُلاَنٍ»
«Qiyomat kunida har bir xoinning bir bayrog‘i bo‘lib: «Mana bu falonchining xiyonatidir», deb aytib turadi» (muttafaqun alayh).
Abu Sa’id Xudriy r.a. rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambar s.a.v. shunday deganlar:
«لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ عِنْدَ اسْتِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ, يُرْفَعُ لَهُ بِقَدْرِ غَدْرِهِ, أَلاَ وَلاَ غَادِرَ أَعْظَمُ غَدْرًا مِنْ أَمِيرِ عَامَّةٍ»
«Qiyomat kunida har bir xoinning dumbasida bir bayrog‘i bo‘lib, xiyonatiga qarab yuqoriroq ko‘tarilib boraveradi. Ogoh bo‘linglarki, omma amirining xiyonatidan ko‘ra buyukroq xiyonat yo‘qdir». Muslim.
Abu Hurayra r.a. rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambar s.a.v. shunday deganlar:
«قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: ثَلاَثَةٌ أَنَا خَصْمُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ: رَجُلٌ أَعْطَى بِي ثُمَّ غَدَرَ…»
«Alloh Taolo aytadi: «Uch toifa odam borki, Qiyomat kunida Men ularning dushmaniman. Ular Mening nomim bilan (va’da) berib, keyin xiyonat qilgan kishi…». Buxoriydan.
Yazid ibn Sharik rivoyat qilishicha, Ali r.a. minbarda xutba o‘qib: «Yo‘q, Allohga qasamki, Allohning Kitobidan boshqa biz o‘qiydigan kitob yo‘qdir, bu sahifadagi narsalar esa…» deb uni ochgan edi, unda tuyalarning tishlari, jarohat-yaralar haqidagi gaplar bo‘lib, ularning orasida Payg‘ambar s.a.v. ning mana bu hadislari ham bor edi:
«ذِمَّةُ الْمُسْلِمِينَ وَاحِدَةٌ, يَسْعَى بِهَا أَدْنَاهُمْ, فَمَنْ أَخْفَرَ مُسْلِمًا فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلاَئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ, لاَ يَقْبَلُ اللَّهُ مِنْهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَدْلاً وَلاَ صَرْفًا …»
«Musulmonlarning kafilligi (hamma uchun) birdir. Eng chekkadagi musulmon ham uning uchun harakat qiladi. Kimki musulmonning va’dasini buzsa, unga Allohning, farishtalarning, odamlarning – hammasining la’nati bo‘ladi, Qiyomat kuni Alloh uning tavbasini ham, to‘laydigan mablag‘ini ham qabul qilmaydi…». Muslimdan.
Abu Burayda r.a. rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambar s.a.v:
«مَا نَقَضَ قَوْمٌ الْعَهْدَ إِلاَّ كَانَ الْقَتْلُ بَيْنَهُمْ …»
«Qaysi bir qavm ahdni buzsa, ular orasida urush boshlanadi…», deganlar. Bu hadisni Hokim rivoyat qilib, sahih, degan va uni Zahabiy mu’qullagan.
Amr ibn Hamq r.a. rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambar s.a.v. shunday deganlar:
«أَيُّمَا رَجُلٍ أَمَّنَ رَجُلاً عَلَى دَمِهِ، ثُمَّ قَتَلَهُ فَأَنَا مِنَ الْقَاتِلِ بَرِىءٌ وَإِنْ كَانَ الْمَقْتُولُ كَافِرًا»
«Qaysi bir odam yana bir odamga, o‘ldirmayman, deb omonlik berib turib, keyin o‘ldirsa, garchi o‘ldirilgan kofir bo‘lsa ham, men qotildan bezorman». Ibn Hibbon o‘zining «Sahih»ida.
Abu Bakra r.a. rivoyatida Payg‘ambar s.a.v. shunday deganlar:
«مَنْ قَتَلَ نَفْسًا مُعَاهَدَةً بِغَيْرِ حَقِّهَا لَمْ يَرَحْ رَائِحَةَ الْجَنَّةِ, وَإِنَّ رِيحَ الْجَنَّةِ لَيُوجَدُ مِنْ مَسِيرَةِ خَمْسِ مِائَةِ عَامٍ»
«Kimki ahdlashilgan jonni nohaq o‘ldirsa, jannatning bo‘yini iskamaydi. Jannatning bo‘yi besh yuz yillik masofadan kelib turadi». Yana bir rivoyatda:
«مَنْ قَتَلَ مُعَاهَدًا فِي عَهْدِهِ, لَمْ يَرَحْ رَائِحَةَ الْجَنَّةِ, وَإِنَّ رِيحَهَا لَيُوجَدُ مِنْ مَسِيرَةِ خَمْسِ مِائَةِ عَامٍ»
«Kimki ahdlashilgan odamni o‘ldirsa, jannatning hidini hidlamaydi. (Uning uchun) jannatnig bo‘yi besh yuz yillik masofa narida bo‘ladi». Ibn Hibbon o‘zining «Sahih»ida.
Qilgan ehsoni va boshqa yaxshiliklarini minnat qilish:
Alloh Taolo aytadi:
(يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالآذَى)
– „Ey mo‘minlar, bergan sadaqalaringizni minnat va ozor bilan yo‘qqa chiqarmang!“ [2:264]
Abu Zarr r.a. rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambar s.a.v. shunday deganlar:
«ثَلاَثَةٌ لاَ يُكَلِّمُهُمْ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ, وَلاَ يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ, وَلاَ يُزَكِّيهِمْ, وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ, قَالَ فَقَرَأَهَا رَسُولُ اللَّهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ, قَالَ أَبُو ذَرٍّ: خَابُوا وَخَسِرُوا, مَنْ هُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ الْمُسْبِلُ, وَالْمَنَّانُ, وَالْمُنَفِّقُ سِلْعَتَهُ بِالْحَلِفِ الْكَاذِبِ»
«Uch toifa odam borki, Qiyomat kunida Alloh ular bilan gaplashmaydi, ularni oqlamaydi, ularga qaramaydi ham. Ular uchun alamli azob bordir. Bu gapni uch marta qaytardilar. Abu Zarr: «Noumidlikka uchrashsin, ishlari o‘ngidan kelmasin, ular kimlar, ey Rasululloh?», dedi. «Etagini osiltirib yurganlar, minnat qiluvchilar va molini yolg‘on qasam bilan o‘tkazadiganlar», dedilar Payg‘ambar ». Muslimdan.
