Kirgiziston musulmonlariga murojaat!
Musulmonlarning kofirlarni iymonga chaqirishi va musulmon birodarlariga dindagi ishlarini o‘rgatishi – da’vat deyiladi. Da’vat qanday qilinishi va kimlar qilishligi haqida shariatning o‘z ko‘rsatmalari bor. Demak, boshqalar tarafidan ko‘rsatma olinmaydi. Hozirgi bahsimiz da’vatning xar bir musulmon shaxska tegishli tomoni borasida ketadi.
Da’vat har bir musulmon uchun farzdir. Rosululloh ﷺ dedilar: “Ba’zi bir yetkaziluvchi (hadisni o‘rganib oluvchi)lar borki, ular eshituvchi (ya’ni Rosululloh s.a.v.dan eshitib, keyin boshqalarga o‘rgatuvchi)lardan yaxshiroq anglab yetuvchi bo‘ladilar…”. Shu va ulardan boshqa da’vatni farz ekanligiga dalolat qiluvchi oyat-hadislar juda ko‘p va uning farz ekanligida ulamolar o‘rtasida hech qanday ixtilof yo‘q, ya’ni bu qat’iy xukmdir.
Masalan, siz namoz o‘qishni mujtaxid Abu Xanifa rohimahulloh kitobidan yaxshilab o‘rgangansiz. Endi boshqa odamlarga namoz o‘rgatish – Abu Xanifa rohimahullohga farz bo‘lgani kabi – sizga ham farz bo‘ladi. Sizning u o‘rganuvchiga namoz o‘rgatishingiz xuddi unga Abu Xanifa rohimahulloh o‘rgatkan singari bo‘ladi. Xullas, shu ilmingiz sizni shu namoz masalasida olim(!) qilib qo‘yadi. (Bu o‘rinda boshqa masalalar haqda gap ketgani yo‘q, masalan, siz nikoh masalasini bilmaysiz va bu borada olim xisoblanmaysiz, ammo namoz borasida olim xisoblana berasiz). Demak, namoz bilmagan odamlarga uni o‘rgatish sizga farz bo‘ladi va siz shu paytning o‘zida namoz o‘rgatishga haqli da’vatchi xisoblanasiz.
Amru ma’ruf va nahiy munkar ham – da’vat kabi – har bir musulmon zimmasidagi farzdir. Uning farz ekanligiga dalolat qiluvchi oyat-hadislar ham juda ko‘p va uning farzligida ulamolar o‘rtasida hech qanday ixtilof yo‘q, ya’ni u ham qat’iy xukmdir.
Qaysi bir musulmon farzni tark etsa yoki haromni qilsa, uni farzni uddalashga buyurish, haromdan esa qaytarish – amru ma’ruf va nahiy munkar deyiladi.
Rosululloh ﷺ aytdilar-ki: «Banu Isroilga eng avvalo kirgan nuqson shu ediki, bir kishi boshqa kishiga yo‘liqqan paytda: Ey falonchi, Allohdan qo‘rqqin va bu qilayotgan ishingni tashlagin, chunki bu narsani qilish sen uchun halol-durust emas, – der edi. So‘ng ertasi kuni u bilan uchrashgan paytda uni yana o‘sha holatda ko‘rar edi. Lekin bu narsa u bilan birga yeb-ichishdan, birga o‘tirishdan qaytarmas edi. Bas, ular shunday qilishgach, Alloh ularning ba’zilarining qalblarini ba’zilari bilan urdi». So‘ngra Rosululloh ﷺ ushbu oyatni tilovat qildilar:
لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُودَ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ ۩ كَانُوا لاَ يَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ ۩ تَرَى كَثِيرًا مِنْهُمْ يَتَوَلَّوْنَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَبِئْسَ مَا قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَفِي الْعَذَابِ هُمْ خَالِدُونَ ۩ وَلَوْ كَانُوا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالنَّبِيِّ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِيَاءَ وَلَكِنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ فَاسِقُونَ ۩
„Banu Isroildan kofir bo‘lgan kimsalar Dovud va Iso ibn Maryam tilida la’natlangandir. Ularning la’natlanishiga sabab qilgan isyonlari va tajovuzkor bo‘lishganidir. Ular bir-birlarini qilgan noloyiq ishlaridan qaytarmas edilar. Bu qilmishlari naqadar yomon ish! Ulardan ko‘plari kofir bo‘lgan kimsalarni do‘st tutganlarini ko‘rasiz. Ularga havoyi nafslari naqadar yomon narsani – Allohning g‘azabini keltirdi. Endi ular abadiy azobda qoluvchidirlar. Agar Allohga, Payg‘ambariga va unga nozil qilingan kitobga iymon keltirganlarida edi, ularni do‘st tutmagan bo‘lur edilar. Lekin ulardan ko‘plari itoatsiz kimsalardir“. [5:78-81]
So‘ngra shunday dedilar: «Yo‘q, aslo, Allohga qasamki, sizlar albatta yaxshilikka buyurasizlar va yomonlikdan qaytarasizlar. Sizlar albatta zolimning qo‘lidan ushlab, uni majburan haqqa bo‘ysundirib, haqqa cheklab qo‘yasizlar. Yoki Alloh ba’zilaringizni ba’zilaringiz qalbi bilan uradi, so‘ngra ularni la’natlaganidek, sizlarni ham la’natlaydi».
Rosululloh ﷺ yana bir hadisida deydilar: «Sizlardan kim biror munkarni ko‘rsa, uni qo‘li bilan o‘zgartirsin. Agar (qo‘li bilan) qaytara olmasa, tili bilan (qaytarsin). Agar (tili bilan ham) qaytara olmasa, qalbi bilan (inkor qilsin. Ya’ni rozi emasligi – yomon ko‘rgan narsasiga bo‘lgan munosabatidek – har bir harakatidan, ko‘rinishidan bilinib tursin). Bu esa eng zaif iymondir».
Da’vat, shuningdek, amru ma’ruf va nahiy munkar farz amallar ekan, demak, ularni tark qilgan musulmonlar ularga amal qilishga buyurilishi kerak. Kimdir u farzlarning ijrosiga qasddan to‘siq qo‘ysa, kufr amalini qilgan bo‘ladi. U to‘sqinlik qiluvchilar nahiy munkar qilinishi farz. Hatto podshoh bo‘lsa ham nahiy munkar qilinadi va shu yo‘lda qatl qilingan kishi shahidlik darajasida bo‘ladi.
Payg‘ambar ﷺ aytdilar:
«Shahidlar sayyidi – Hamza ibn Abdulmuttolib va zolim hokimga qarshi turib, uni (ma’rufga) buyurib, (munkardan) qaytargan, natijada o‘sha zolim hokim tomonidan qatl qilingan kishidir».
Agar musulmonlar amru ma’ruf va nahiy munkarni tark qilishsa, u holda – oxirat azobidan avval – Allohning bu dunyadagi jazosidan ham ogoh bo‘lishsin. Payg‘ambar ﷺ aytdilar «Jonim qo‘lida bo‘lgan Zotga qasamki, sizlar albatta ma’rufga buyurib, munkardan qaytarasizlar, aks holda Alloh sizlarning ustingizga O‘z dargohidan bir jazo yuborur, keyin duo qilaverasizlar (lekin) duolaringizni ijobat qilmay qo‘yadi».
Demak-ki, bir musulmon bir munkarni ko‘rsa-yu va shu ishning munkarligini bilsa, shu bilishi uning ushbu ishda olim ekanligini bildiradi. Shu bois, u shu munkardan qaytarishga haqli olim bo‘lib qoladi. Qachonki shu munkar barham topmaguncha, undan qaytarish uning zimmasidagi farz bo‘lib turaveradi. Buning uchun Olloh oldida javobgar bo‘ladi.
