Qirg‘izistonda ro‘yxatdan o‘tmagan telefonlarni o‘chirishdan maqsad nima?
Milliy xavfsizlik bo‘yicha davlat qo‘mitasi Qirg‘izistonda ro‘yxatdan o‘tmagan uyali telefonlar 16 avgustdan boshlab o‘chirib qo‘yilishi haqida ogohlantirdi. Unga ko‘ra, Qirg‘izistonda joriy yilning 25 iyuniga qadar foydalanib kelingan uyali telefonlar avtomatik tarzda davlat identifikatsiya tizimiga kiritilib, ro‘yxatdan o‘tkazilgan. Ammo 25 iyundan keyin xorijdan uyali telefon sotib olgan yoki onlayn buyurtma berganlar uni ro‘yxatdan o‘tkazishlari shart. Uyali telefonlarni ro‘yxatdan o‘tkazish bilan “Inmobayls” kompaniyasi shug‘ullanadi.
Hukumatning ta’kidlashicha, bu ishlar bojxona to‘lovlari va soliqlar to‘lanishini ta’minlash maqsadida amalga oshirilmoqda. Hozirda uyali telefonni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish xizmati uchun to‘lov 528 som etib belgilangan bo‘lib, buning ustiga QQS (qo‘shilgan qiymat solig‘i) ham qo‘shiladi. 2019-2023 yillar oralig‘ida Qirg‘izistonga xorijdan 23 million 827 ming dona uyali telefon olib kirilgan. Identifikatsiya operatorining ma’lumotlariga ko‘ra, telefonlarning IMEI kodlari saqlanadigan ma’lumotlar bazasiga Milliy xavfsizlik bo‘yicha davlat qo‘mitasi egalik qiladi.
Ma’lumki, hukumat uyali telefonlarni ro‘yxatdan o‘tkazish orqali ikki narsani maqsad qilmoqda. Birinchisi, katta miqdorda pul aylanadigan sohani monopoliya qilish va o‘zlariga qarashli odamlarni u yerga joylashtirishdir. Bu haqida davlat rasmiylari tadbirkorlar bilan uchrashuvlarida ochiq aytishmoqda. Aniqrog‘i, ular “noqonuniy tadbirkorlik” bahonasida kichik telefon operatorlari tarmog‘ini uzib qo‘ymoqchi. Qolaversa, qimirlagan narsa borki, unga soliq solishga odatlangan Japarov hukumati xorijdan kirib kelgan har bir telefonga soliq solishni maqsad qilmoqda.
Ikkinchisi esa, hukumat telefonlarni majburiy ro‘yxatga olish bahonasida aholi ustidan nazoratni kuchaytirishni maqsad qilgan. Ya’ni, keng salohiyatga ega bo‘lgan huquq-tartibot idoralari endilikda bu bilan har bir fuqaroning, ayniqsa, hukumatga yoqmagan fuqarolarning suhbatlari va harakatlarini kuzatish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Zero, ochko‘z kapitalistik tuzumda har bir hukumat xalq ustidan to‘liq nazorat o‘rnatishga harakat qiladi. Bundan avvalgi biometrik pasport va “xavfsiz shahar” kabi loyihalar ham shular jumlasidan.
Bunday nazorat o‘rnatish va to‘plangan ma’lumotlar bu hukmdorlarning xo‘jayinlari bo‘lmish mustamlakachi davlatlar uchun ham juda muhimdir. Ular faqat o‘z hiylalarini chiroyli so‘zlar bilan amalga oshiradilar. Masalan, har bir fuqaro axborot olish huquqiga ega, degan bahona bilan internet orqali undan foydalanayotgan har bir shaxs haqida ma’lumot to‘plashga harakat qiladi. 19 asr yahudiy bankiri kapitalist Natan Rotshildning bu borada aytgan “Kim axborotga egalik qilsa, dunyoga egalik qiladi” degan gapi axborot sohasidagi kapitalistlarning shioriga aylangan. Ular dunyodagi barcha ma’lumotlarga egalik qilish orqali butun dunyo ustidan to‘liq nazorat o‘rnatish uchun astoydil harakat qilmoqdalar. Bunga erirish uchun BMT boshchiligidagi qator xalqaro tashkilotlar ishga solinmoqda.
Ko‘rinib turibdiki, insonlar ustidan nazoratni kuchaytirish va axborotga egalik qilish nafaqat mahalliy hukumat manfaatlari uchun, balki mustamlakachilar manfaatlari uchun ham muhim ahamiyat kasb etadi. Shunday ekan, bunday vaziyatda musulmonlar hukumatning xiyonati va zulmga olib boradigan harakatlardan ogoh bo‘lib, bunga qarshi turishlari lozim. Chunki mahalliy hukumatlar nazoratni kuchaytirish orqali Islom va musulmonlarga qarshi kurashni kuchaytiradi. Natijada turli bahonalar bilan “ekstremist” va “terrorist”likda ayblanib, sudlanganlar soni yana-da ko‘payadi.
Mumtoz Mavarounnahriy
