Qirg‘izistonda diniy nomga ega kompaniyalar faoliyati taqiqlanadi
Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarov firma va kompaniyalarning nomlari to‘g‘risidagi qonunni imzoladi. Ushbu qonun Jogorku Kenesh tomonidan joriy yilning 27 iyunida qabul qilingan edi. Rasmiy bayonotga ko‘ra, qonundan ko‘zlangan maqsad yuridik tashkilotlar nomini huquqiy asosda tartibga solish va ularga diniy so‘zlar, atamalar va belgilar bilan nom berishni taqiqlashdan iboratdir. Vazirlar Mahkamasi diniy so‘zlar, atamalar va belgilar ro‘yxatini hamda ulardan foydalanish tartibini belgilab beradi.
Ushbu qonun loyihasi deputat Marlen Mamataliyev tarafidan taklif qilindi. Uning so‘zlariga ko‘ra, moliyaviy piramidalar diniy atamalarni qo‘llash orqali kompaniyaning haqiqiy holati va ishonchliligini yashiradi. U hozirda ustidan jinoiy ish ochilgan 14 turar-joy kooperativini misol qilib keltirdi.
Deputatning tashabbusi tez boyib ketmoqchi bo‘lgan ayrim sodda musulmonlarning huquqlarini Islomiy nomlardan foydalanayotgan firibgar shirkatlardan himoya qilishga qaratilganligi aytilayotgan bo‘lsa-da, bu masala chuqur ko‘rib chiqilmagani ko‘rinib turibdi. Zero, bunday qonunlar muammoga mantiqiy yondashishdan yiroq bo‘lib, firibgarlik muammosini hal qila olmasligidan tashqari, tadbirkorlik bilan shug‘ullanuvchi musulmonlarning obro‘siga ham putur yetkazadi.
Qolaversa, Vazirlar Mahkamasi an’anaviy so‘zlar bilan diniy so‘zlar farqini qanday ajratishi aniq emas. Shuningdek diniy atamalar deganda qaysi so‘zlar e’tiborga olinishi ham aniq emas. Kontekstga nazar tashlaydigan bo‘lsak, diniy deganda, Islomiy atamalar aytilganligini ko‘rish mumkin.
Xususan, qirg‘iz tiliga diniy atama va so‘zlar ilgaridan aralashib ketgani sababli, jamoatchilik qaysi so‘z diniy, qaysi so‘z adabiy ekanligini ajrata olmasligi aniq. Demak, bu mantiq bilan nafaqat Islomiy nomlardan foydalanayotgan kompaniyalar, balki dindor tadbirkorlar tomonidan boshqarilayotgan kompaniyalar ham yopilishi mumkin.
Islom va uning vakillari haqiqatda jamiyat ishonchiga kirgan. Bu iqtisodiy faoliyatda, jamoalarga yoki siyosiy partiyalarga bog‘liq bo‘lish-bo‘lmasligi muhim emas. Binobarin, ayrim kishilar jamiyatning bu ishonchidan foydalanib, o‘zlarining yovuz maqsad va manfaatlarini ro‘yobga chiqarib kelmoqdalar. Shuning uchun kapitalistik shirkatlar o‘z boyliklarini ko‘paytirish uchun Islomiy nomlardan foydalanishdan uyalmaydilar. Musulmonlar o‘z shariatlariga amal qilganlgi sababli sudxo‘r banklar ham mijozlarni yo‘qotishdan qo‘rqib, o‘z nomlariga diniy tus berishadi. Masalan, Islom bankiga qarshi hukumatning qandaydir bir chora ko‘rishini tasavvur qilish qiyin. Agar rasmiylar haqiqatdan ham muammoni hal qilishni istasa, shirkatlar nomi bilan o‘ralashmay, xalqni tovlab, talon-taroj qilayotgan banklar va shirkatlarni yopishi kerak bo‘ladi. Zero, bunday tovlamachilar diniy nom ishlatmasa ham, o‘z nayranglari bilan xalqni talon-taroj qilayotganiga hech shubha yo‘q.
Hujat Jamiya
