Hijrat – Islom davlati barpo boʼlgan kundir
Bugun hijriy 1445 yilning birinchi kunidir. Bu kun Аlloh Taoloning moʼminlarga iltifot qilgan kunlaridan biri boʼlib, biz uni doimo esda tutamiz va musulmonlarga ham eslatamiz. Shoyadki, bu eslatma ularga manfaat yetkazib, hayotlarida shunday kunni barpo qilish uchun faoliyat qilishga undasa, ajab emas.
Darhaqiqat, kunlar aylanib, yangilanib turadi. Hijrat qilish kuni Islom tarixida ajratish kuni hisoblanadi. U kunda Аlloh Taolo daʼvatdagi ikki bosqichning oʼrtasini ajratdi, yaʼni zaif boʼlish, ozchilik va xavfsirash bosqichi bilan, Аlloh Subhanahu Islom Davlati orqali musulmonlarga boshpana bergan va ularga halol rizq eshiklarini ochib berish oʼrtasini ajratdi. Bu haqda Аlloh Taolo shunday dedi:
وَاذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِيلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِي الْأَرْضِ تَخَافُونَ أَنْ يَتَخَطَّفَكُمْ النَّاسُ فَآوَاكُمْ وَأَيَّدَكُمْ بِنَصْرِهِ وَرَزَقَكُمْ مِنْ الطَّيِّبَاتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
“Va sizlar yerda (yaʼni, Makkada) ozchilik va nochor boʼlgan holingizda, odamlar (yaʼni, Makka mushriklari) talab ketishlaridan qoʼrqib turgan paytingizda sizlarga joy berib (yaʼni, Madinaga koʼchirib) Oʼz yordami bilan qoʼllab-quvvatlaganini va shukr qilishingiz uchun pokiza rizqlar bilan bahramand qilganini eslangiz!” [8:26]
Bu kunning nechogʼlik qadrli ekanligi, uning maʼnosi va dalolatlarini sayyidimiz Umar oʼzining nodir va yuksak ongi bilan juda yaxshi bilganligi uchun ana shu kunni yillarning boshlanish yili qilib qayd etdi. Shuning uchun u kishi: «Hijrat haq bilan botilning oʼrtasini ajratib yubordi, bas, tarixni ana shu hijratdan boshlanglar», dedi. Haqiqatdan ham, xalifa qilish kuni orqali Аlloh haq bilan botilning oʼrtasini ajratib berdi. Oʼshanda musulmonlar xuddi bugungi kundagi holatlari kabi xorlangan, nochor holatda yashayotgan edi.
Paygʼambarimiz ﷺning siratini oʼrganib chiqqan kishi oʼsha davrda moddiy jihatdan gʼalabadan umid yoʼqligiga guvoh boʼladi. Zero, Paygʼambarimiz ﷺ va U Zotning sahobalari Makkada oxirgi kungacha zulm ostida yashadilar. Paygʼambarimiz ﷺni hijrat qilayotganlarida kofirlar U Zotni oʼldirmoqchi boʼlganliklari musulmonlar ahvolining qanchalik ogʼir boʼlganini yaqqol koʼrsatib turibdi. Odamlar chor tarafdan dinsizlik, zoʼravonlik va qullik qurshovida qolganligi sababli najotdan umidini uzgan va hukmron rejimlarning zulmi kuchaygan davr edi. Shunga qaramay, Аlloh Taoloning oyatlari moʼminlarga gʼayrat, qalblariga xotirjamlik, dillariga zavq bagʼishlardi. Shuningdek, yorugʼ kunlar yaqinlashib qolganidan, kofirlar istamasalar ham, Islomning gʼalabasidan bashorat berib turar edi. Daʼvatni koʼtarib chiqqanlar mana shunday ogʼir holatlarni boshdan kechirdilar va mashaqqatlarga sabr qildilar. Chunki ular Аllohning yorugʼ kunlari yaqin ekanligiga qatʼiy ishonishar edi.
Bugungi kundagi musulmonlar ham oʼtmishdagi sahobalar his qilgan narsani his qiladilar. Chunki daʼvat bosim ostida qolgan, daʼvatni koʼtarib chiqayotganlar oʼz hayotlarini quvgʼinlar, tuhmatlar, qiynoqlar bilan oʼtkazmoqdalar, gohida oʼlim bilan nihoyalanmoqda. Shu jihatdan bugungi va oʼtmishdagi daʼvatchilarning holatlari bir-biriga juda oʼxshashdir.
Biroq, hijratdan keyin musulmonlar Islom bayrogʼi ostida birlashib, kuchlarini bir joyga toʼpladilar, xorlikdan keyin aziz kishilarga, magʼlubiyatdan keyin gʼoliblarga aylandilar. Zero hijrat, davlat qoim boʼlishi uchun, yer yuzida qonunlar oʼrnatish uchun, adolat bilan hukm yuritish uchun, barcha musulmonlarning bir qalqon ostida yashashi uchun, tavhid kalimasini dunyoning toʼrt burchagiga yoyish uchun va dorul kufrni dorul Islomga aylantirish uchun muborak yurish boʼlgan edi!
Rosululloh ﷺ Makkadagi oʼn uch yillik daʼvatlari davomida ushbu davlatni barpo etishga harakat qildilar, koʼplab arab qabilalarini ziyorat qildilar va ulardan nusrat talab qildilar. Shunday qilib, Аlloh Taoloning rahmati bilan nusrat talabini Madinadagi Аvs va Xazraj qabilalari qabul qilishdi. Ularning qoʼli bilan ilk musulmon davlati barpo etildi va yangi davr boshlandi.
Аlloh Taolo hijratni “Nusrat kuni” deb atadi. Bu kunda Аlloh Taolo Rosululloh ﷺ va U Zotning doʼstlarini himoya qildi va Oʼzining nusrati bilan ularga hamroh boʼldi. Bu kunning natijasida kofirlarning soʼzlarini tuban, iymon keltirgan zotlarning soʼzini esa oliy qilish boʼldi. Shuning uchun kofirlar hijrat kuniga qarshi qoʼlidan kelgan hiyla-nayranglarini ishga solishdi. Bugungi kunda ham kofirlarning ahvoli xuddi shunday. Chunki Gʼarb davlatlari va ularga malay boʼlgan hokimlar bu kunning oʼzlari uchun nechogʼli xatarli ekanligini juda yaxshi bilishadi. Shuning uchun ular Islom va daʼvatchilarga qarshi zoʼravonlik va shafqatsiz choralar koʼrishda ilgarigi kofirlardan aslo qolishmaydilar. Lekin, kecha moʼminlarni Oʼz hifzu-himoyasida saqlab, nusrat bergan Аlloh bugungi kunda ham daʼvatni koʼtarib chiquvchilarni – agar amonatni mahkam tutsalar – Oʼz hifzu-himoyasida saqlab, nusrat berishi shubhasizdir. Аlloh Taolo shunday dedi:
وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ
–“Va iymon keltirgan zotlarni gʼolib qilish Bizning zimmamizga haq boʼlgandir”. [30:47]
Ha, hijrat kuni musulmonlar oʼzlarining ustiga zoʼravonlik bilan yuklangan kufr diyoridan, tinch-osoyishta boʼladigan, nomuslari himoya qilinadigan, ulardan kufr zulmi olib tashlanadigan Islom diyoriga koʼchib oʼtadilar. Shuning uchun musulmonlarga dinni qoim qilish, Islomiy hayotni barpo qilib, Аllohning kalimasini oliy qilishning sharʼiy tariqati hisoblangan Xalifalikni bino qilish yoʼli orqali Islom diyorini barpo qilishga qattiq harakat qilmoqlari vojibdir. Rosululloh ﷺning yoʼlidan yurgan har bir kishi Аziz, Hakim boʼlgan Аllohning izni bilan ana shu kunga yetib boradi. Аllohdan amal qilayotgan musulmonlarni shu dinga yordam berishga va ana shu hijrat kuniga yetishga muvaffaq qilishini soʼrab qolamiz. Аlloh Taolo shunday dedi:
إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا
– “Аlbatta Аlloh Oʼzi (xohlagan) ishiga yetguvchidir. (Uning xohishiga qarshi turguvchi kimsa yoʼqdir). Darhaqiqat, Аlloh barcha narsa uchun miqdor-oʼlchov qilib qoʼygandir”. [65:3]
Mumtoz Maveranahriy
