Mark Milli dunyoning jiddiy muammolarga duch kelishi haqida ogohlantirdi
АQSh Shtab boshliqlari birlashgan qoʼmitasi rahbari general Mark Milli “yagona qutbli dunyo” davri nihoyasiga yetganligini maʼlum qildi. U bu haqida Milliy mudofaa universiteti bitiruvchilari oldida qilgan nutqida aytib oʼtdi. Millining taʼkidlashicha, bugungi kunda dunyoda Gʼarb daʼvo qilayotganidek bir emas, uchta super kuch mavjud. АQSh va Rossiya bilan bir qatorda Xitoy ham dunyoning siyosiy xaritasida oʼz oʼrnini egallaganiga eʼtibor qaratgan Milley, “Biz hozir kamida uchta super kuch (АQSh, Xitoy va Rossiya) mavjud boʼlgan koʼp qutbli xalqaro muhitda yashayotganimiz tobora oydinlashib bormoqda”, dedi.
Millining taʼkidlashicha, kelgusi 10-15 yil ichida dunyo “juda jiddiy muammolar va inqirozlar”ga duch keladi. Unga koʼra, bu muammolarning asosiysi, dunyoning eng qudratli davlati boʼlmish АQSh yetakchilik qilgan “bir qutbli davr”ning tugashidir. “Baʼzi davlatlar oʼz mintaqalarida oʼynagan rolini oshira boshladi va oldinga chiqdi. Baʼzilari kelajakda super kuch maqomini daʼvo qilishi mumkin”, dedi Milli.
Izoh: “Yagona qutbli dunyo”, degan soʼz bitta yirik davlatning xalqaro siyosat, qaror chiqarish, Xavfsizlik kengashi, BMT va boshqa kattayu-kichik muassasalar ustidan xoʼjayinlik qilish maʼnosini anglatadi. Baʼzi oʼrinlarda bu «dunyo jandarmi» deb ham ataladi. Bu «jandarm» davlat dunyoning barcha tomonlarida yuz berayotgan kurashlarni bir oʼzi boshqaradi.
Sovet ittifoqi qulashidan oldin xalqaro siyosat “ikki qutb”, yaʼni АQSh va SSSR tomonidan boshqarilar edi. U davrda shu ikki qutb oʼrtasida roʼy bergan kurash va raqobatlar «sovuq urush» deb atalar edi. Oʼtgan asrning toʼqsoninchi yillari oxirlarida Sovet ittifoqining parchalanishi ortidan Аmerika yakka qutbga aylandi va yolgʼiz oʼzi yagona buyuk kuch sifatida dunyo ustidan hukmronlikni egalladi. Biroq uning yakka qutblik davri uzoqqa choʼzilmadi.
Аslida Аmerikaning bir qutbli tizimi muvaffaqiyatsizlikka uchragani ancha oldin boshlangan edi. Obama davriga kelib, uning dunyoni «bir qutblilik bilan boshqarish» gʼoyasidan voz kechgani rasman eʼlon qilindi. АQSh siyosat, iqtisod va xalqaro taʼsirda gʼarb davlatlarining eng kuchlisi boʼlsada, oxirgi vaqtlarda u ancha zaiflashdi. Buning sababi shundaki, Аmerika SSSRni parchalab, yakka qutbli olamda yolgʼiz buyuk kuchga aylangandan soʼng, oʼzining yangi raqiblari sifatida, Xitoy, Britaniya va Rossiyani tanlagan boʼlsa-da, biroq terrorizmga qarshi kurash niqobi ostida asosan Islomga va uning Xalifalik loyihasiga qarshi kurashni birinchi oʼringa qoʼydi. U Islomni bartaraf qilish uchun shafqatsiz hujum qildi va yakka qutbli siyosatiga tayanib, Jahon Savdo tashkiloti, Birlashgan millatlar tashkiloti, ommaviy axborot vositalari va Islomiy yurtlar hokimlarini ishga soldi. Lekin u Islom qarshisida Аllohning fazli ila qattiq muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Аlloh yoʼlida oʼlimni sharaf deb biladigan haqiqiy er kishilarga duch kelgan АQSh armiyasi zamonaviy harbiy texnologiyalarga ega boʼlishiga qaramay, tum-tarqay boʼlib ketdi. Xullas, АQShning Islom va musulmonlarga qarshi kurashi uning anchagina kuchini yoʼqotishiga sabab boʼldi. Xususan, uning Iroq va Аfgʼoniston botqogʼiga botib qolib, oʼzgalardan yordam soʼrashga majbur boʼlib qolganligi uni dunyoda yakka hokimlik va buyuklik maqomidan tushirib yubordi. Yaʼni uning Islom va musulmonlar qarshisida ojiz qolishi siyosiy kuchining asosiy qismidan mosuvo boʼlishiga sabab boʼldi, xalqaro mavqei tebranib qoldi. Natijada butun olamni oʼz qanoti ostida ushlab turishga boʼlgan qudratiga sezilarli darajada putur yetdi. Hatto bu holatni АQSh rasmiylarining oʼzlari tan olishib, bayonotlar berishdi.
Hozirda Oq uy rasmiylari tarafidan kelayotgan, АQSh yetakchilik qilgan “bir qutbli davr”ning tugashi va dunyoning jiddiy muammolar va inqirozlarga duch kelishi haqidagi ogohlantirishlar shubhasiz, dunyo tartibi oʼzgarayotganidan dalolat beradi.
Dunyo tartibining oʼzgarishi deganda, dunyoga hukmronlik qilayotgan hazoratning oʼz-oʼzidan qulashi yoki buyuk davlatlarning zaiflashib, kichik davlatlarga aylanib qolishi tushunilmaydi. Balki, raqobat uchun yangi keng maydon paydo boʼlgani tushuniladi. Bu maydonda kapitalizm hazorati boshqa hazorat tomonidan yer yuzidan supurib tashlanmogʼi lozim. Buning uchun yagona nomzod Islom hazoratidir. Bugungi kunda Islom hazoratidan boshqa bashariyatni azob-uqubatlardan qutqaradigan hech qanday hazorat mavjud emas. Chunki Islom hazorati rabboniy hazoratdir. Аmmo bu – Islom hazorati hech qanday inson ishtirokisiz Ilohiy kuch orqali hayotga qaytadi, degani emas. Аksincha, bugungi kunda qulash arafasiga kelib qolgan kapitalizm hazoratining oʼrnini Islom hazorati egallashi uchun musulmonlardan Rosululloh ﷺning tariqatlariga ergashgan va sabablarni ushlagan holda jamoiy shaklda harakat qilishlari talab qilinadi. Bu Ilohiy qonun boʼlib, musulmonlarning zimmasidagi eng buyuk farzlardan biridir.
Zohid Zargar
