بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Yahudiylarning Afrikadagi ochko‘zligini Xalifalik davlatidan boshqasi to‘xtata olmaydi!
Ustoz Abdulxoliq Ebdun Ali
Hizb ut-Tahrir – Sudan
vitoyati matbuot bo‘limi a’zosi
Ummat g‘aflatga tushgan bir paytda mustamlakachi kofir uning siyosiy vujudi, himoyalanuvchi qal’asi, dushmanlaridan saqlovchi mustahkam tayanchi bo‘lmish Xalifalik davlatini ag‘darishga muvaffaq bo‘ldi. O‘zining zaharli xanjarini Ummat ko‘ksiga sanchib, uni ellikdan ortiq davlatchalarga bo‘lib tashladi! Ushbu bo‘lingan va tarqoq vaziyatni saqlab turish uchun hamda o‘zining mavjudligi va siyosatida kofir G‘arbga bog‘langan bu davlatchalarni zaif va bir-birlariga dushman holatda ushlab turish maqsadida islomiy yurtlarning qoq o‘rtasiga yahudiy vujudini o‘rnatib qo‘ydi… Kurash o‘chog‘i sifatida Falastinning tanlanishi tasodif bo‘lmadi, balki bu ishda ushbu muborak zaminning aqidaviy, tarixiy va siyosiy jihatlari e’tiborga olindi.
Yahudiylarda soxta va yolg‘on e’tiqod-iddaoning borligi yovuz niyatdagi manfaatni amalga oshirish uchun tayyor asosiy turtki bo‘ldi. G‘arbning bu niyati Islom Ummatiga zarba berishda yahudiylardan qurol sifatida foydlanish edi. Ammo G‘arb yahudiylarning omon qolishlari amri mahol ekanini yaxshi bilardi. Chunki musulmon xalqlar ularni chor atrofdan o‘rab turgan bir paytda, qarshi turishga dosh berisholmaydi. Buni anglab yetgani uchun ham G‘arb yahudiylarga muborak zaminda bir vujud-davlat qurib berdi, ularni tiriklik omillari bilan ta’minladi, eng kuchli qurollar bilan, eng yangi fuqaroviy va harbiy texnika bilan qo‘llab-quvatladi, atroflarini islomiy yurtlardagi hukmron rejimlar bilan to‘liq mudofaa qildi… Ana shunda bu rejimlarning xoin va itoatgo‘yligi sababli yahudiylar boshqa musulmon yurtlariga ham ko‘z tikadigan bo‘lishdi.
Biz quyida yahudiylarning Afrikadagi ochko‘zliklari hamda bu navqiron qit’aga yo‘nalishlarining sabablari haqida so‘z yuritamiz:
Afrika qit’asi mustamlakachi Fransiya, Angliya va Belgiyaning diqqat markazida bo‘lib kelgan. Ularning bu qit’aga ochko‘zliklari qadimdan bir necha asrdan beri mavjud edi.
Savol, Afrika qit’asi nima uchun mustamlakachi bosqinchilarning tama’lariga nishon bo‘ldi?
Xoh o‘tmishda bo‘lsin, xoh hozirda, Afrika qit’asining muhimligi bir qancha sabablarga bog‘liq.
Iqtisodiy jihatdan qarasak, biz bu qit’aning tabiiy resurslarga boy ekanini, yog‘och manbai bo‘lmish o‘rmonlar kabi xom ashyo resurslaridan tortib, qahva, kakao, kauchuk va tropik mevalar kabi boshqa resurslarga to‘la ekanini guvohi bo‘lamiz.
Mineral resurslar jihatidan olsak, bu qit’ani fosfat, oltin, magniy, kobalt, temir, xususan olmos va sanoat sektori uchun boshqa muhim qazilmalarning eng yirik ishlab chiquvchilaridan biri ekanini ko‘ramiz. Ma’lumotlarga ko‘ra, yerdan qazib olinuvchi mineral resurslarning 30 foizi Afrika qit’asida joylashgan.
Neft resurslariga kelsak, Afrika neft ishlab chiqaruvchi davlatlarni o‘z ichiga olgan eng katta qit’a hisoblanadi, u yerda yigirma bitta neft ishlab chiqaruvchi davlat bor. Hozirda dunyo neft ishlab chiqarishining qariyb 11 foizini Afrika qit’asi tashkil qiladi va bu taxminan 80-100 milliard barrel xom neft demakdir. Bu qit’a, BMT Savdo va taraqqiyot konferensiyasi chiqargan hisobotga ko‘ra, bir qancha neft zaxiralariga ega bo‘lib, u yerda dunyo zaxiralarining taxminan 10 foizi joylashgan. Biz Afrikadagi neft qazib oluvchi hududlarni to‘rtta mintaqaga bo‘lishimiz mumkin:
Birinchi Shimoliy Afrika. U besh davlatni, Misr, Liviya, Tunis, Jazoir va Makrokashni o‘z ichiga oladi.
Ikkinchi Sharqiy va Markaziy Afrika mintaqasi. Bu mintaqa Sudan, Chad va Kongoni o‘z ichiga oladi.
Uchinchi G‘arbiy Afrika. U yerda Nigeriya, Togo, Kamerun, Gana va Kot-d’Ivuar (Fil suyagi qirg‘og‘i) mavjud.
To‘rtinchi Janubiy Afrika mintaqasi. Bu mintaqa qit’a janubini va Zimbabveni o‘z ichiga oladi.
Shimoliy Afrika o‘tgan asrning yetmishinchi yillari qit’ada yetakchi ishlab chiqaruvchi mintaqa bo‘ldi. Ammo keyingi uch o‘n yillikda vaziyat G‘arbiy Afrika mintaqasi foydasiga o‘zgardi va u Afrikadagi neft uchun eng istiqbolli mintaqaga aylandi. Chunki Gvineya ko‘rfazi mintaqasida neft topilishi ortidan, hozirda neft qazib olishining qariyb 70 foizini Afrika tashkil etmoqda hamda mintaqaning ishlab chiqarish hajmi kuniga taxminan 9.5 million barrelga yetmoqda. Bu Venesuela bilan Meksikaning umumiy ishlab chiqarishidan ko‘p, demakdir. Neft sanoati mutaxassislarini bu mintaqani «Yangi Kuvayt», deb atashlariga shu sabab bo‘lgan ko‘rinadi. Biz, shuningdek, xalqaro kuchlarning Afrika neftini qazib olishga sarmoya kiritish uchun, shu bilan birga, o‘zlarining shaxsiy ehtiyojlarini qondirishda uni import qilish uchun itdek tashlanayotganlariga guvoh bo‘lyapmiz.
Boshqa tomondan esa, biz sanoati rivojlangan davlatlar uchun Afrika qit’asining yaxshi iste’mol bozoriga aylanganini ko‘ryapmiz. Chunki qit’a aholisi bir milliarddan oshadi, zero, u yerdagi ikki davlatning (Misr va Nigeriya) aholisini qo‘shganda 300 millionni tashkil etadi… Bu esa, qit’ani eksport qilish uchun ham, sanoati rivojlangan davlatlarning mahsulotini ishlab chiqarish uchun ham juda yaroqli iste’mol bozoriga aylantirmoqda.
Bu resurslar ushbu qora qit’ani tabiiy resurslarga boy qit’aga aylantirdi. Agar ulardan samarali foydalansa, shu orqali o‘z xalqi iqtisodiyotini qo‘llab-quvvatlashi hamda taraqqiyot va farovonlikka olib chiqishi turgan gap. Biroq, bu resurslar dunyo va mintaqa davlatlarini shuncha boyliklardan yanada ko‘proq foydalanish uchun ishtahalarini ochmoqda. Bunga qo‘shimcha, Afrika katta aholiga ega. Bu esa uni sanoati rivojlangan davlatlar uchun yirik eksport bozoriga aylantiradi.
Afrikani ko‘plab dunyo va mintaqa davlatlarining ahamiyatini tortgan va orzu qilinadigan qit’aga aylantirgan narsa faqat u yerdagi resurslargina emas. Balki, shu bilan birga, u yirik strategik ahamiyatga molik qit’a hamdir. Buning sababi, Marokash Gibraltar (Jabali Toriq) bo‘g‘oziga, ya’ni juda muhim suv yo‘liga tutashadi. Ushbu bo‘g‘ozning ahamiyatliligi, uning O‘rta yer dengizi uchun kalit vazifasini o‘tashi hamda neft savdosi va dengiz kemalari harakat uchun muhimligidadir. Suvaysh kanali ham Misrning nazorati ostida. Bu kanal xalqaro savdo va global kema qatnovi uchun muhim bo‘lgan suv yo‘lidir. Misr, shuningdek, muhim suv yo‘li bo‘lgan Bobul Mandab bo‘g‘ozini boshqaradi. Suvaysh kanalining janubiy kaliti ekanligi e’tibori bilan ahamiyatli, kema qatnovi davomiyligini ta’minlagani uchun muhim hisoblangan ushbu bo‘g‘ozni Jibuti va Eriteriya ham nazorat qiladi. Ushbu suv yo‘llarining xalqaro savdo va global kema qatnovi uchun muhimligini hisobga olganda, ular Afrika qit’asi uchun muhim salmog‘ga va strategik ahamiyatga ega.
Lekin Afrika, bosqinchilar uchun faqat o‘tmishdagina ko‘z olaytirilgan qit’a bo‘lganmi? Yo‘q albatta. U yer bugungi kunimizda ham mustamlakachilar uchun ochko‘zlik qit’asi bo‘lib turibdi. Biz bir necha davlatlarning qit’aga burunlarini suqib, unga hukmron bo‘lish va boyliklarini ekspluatatsiya qilish, davlatlari xavfsizligiga tahdid solish, suv yo‘llarini nazorat qilishga urinishayotganiga guvoh bo‘lyapmiz.
Muborak zaminimiz bosqinchisi yahudiy vujudi ham ana shu davlatlardan biridir.
Yahudiy vujudi Afrikaga kirib kelishga uzoq vaqt urindi va nihoyat bugun Afrika Ittifoqi sammitiga kuzatuvchi sifatida a’zo bo‘lishga muvaffaq bo‘ldi. U qit’a davlatlari bilan harbiy, sanoat va qishloq xo‘jaligi sohalarida aloqalar o‘rnatishdan manfaatdor edi. Shu bois, Afrika poytaxlariga uning elchilari, yuqori martabali amaldorlari kela boshlashdi. Bundan tashqari, afrikalik yahudiylardan katta qismi ham Falastinga ko‘chib kelgan. Ular orasida birinchi navbatda Efiopiyadan kelgan falasha bor edi.
Bu jirkanch vujudning Afrikaga qiziqishi o‘z-o‘zidan bo‘lmagan, balki uning rahbarlari tinchini buzgan narsa Nil suvlaridir. Shuning uchun ham uning so‘nggi urinishlari Afrika Ittifoqi sammitiga kuzatuvchi sifatida a’zo bo‘lishga olib keldi va bu Afrika tuprog‘iga qo‘yilgan nopok niyatli nopok qadam bo‘ldi. Shubhasiz, bu vujud qit’a davlatlari bilan munosabatlari natijasi o‘laroq, ko‘plab yutuqlarga erishdi. (Davomi bor).
Roya gazetasining 2023 yil 15 mart chorshanba kungi 434-sonidan
