BMT: Ukrainada 8000 dan ortiq tinch aholi halok bo‘ldi
Xabar: Birlashgan Millatlar Tashkilotining Inson huquqlari bo‘yicha Oliy komissari boshqarmasi (BMTIHOK) yangi hisobotiga ko‘ra, Rossiyaning Ukrainaga keng ko‘lamli bostirib kirishi boshlanganidan beri 8 mingdan ortiq tinch aholi halok bo‘ldi.
BMT ma’lumotlariga ko‘ra, o‘tgan yilning 24 fevralidan 2023 yilning 15 fevraliga qadar Ukrainada 8006 nafar tinch aholi, jumladan, 487 nafar bola halok bo‘lgan. 13287 nafar tinch aholi jarohatlangan, ulardan 954 nafari bolalar. O‘lganlar va yaradorlarning eng ko‘p soni Donetsk va Lugansk viloyatlarida qayd etilgan: ushbu hududlarda ko‘rsatilgan davrda 4295 kishi halok bo‘lgan, 7327 kishi jarohatlangan.
Hisobot mualliflarining ta’kidlashicha, tinch aholi o‘limi yoki jarohatlanganlarning haqiqiy soni sezilarli darajada yuqori, chunki ba’zi joylarda fuqarolarning o‘limi yoki yaradorligi haqidagi ko‘plab xabarlar hali ham tasdiqlanishi kutilmoqda. Bunday aholi punktlariga Mariupol (Donetsk viloyati), Lisichansk, Popasnaya va Severodonetsk (Lugansk viloyati) kiradi.
2022 yilning 24 fevralidan 2023 yilning 15 fevraliga qadar bo‘lgan davrda eng ko‘p o‘lim holatlari, hisobot mualliflariga ko‘ra, o‘tgan yilning mart oyida qayd etilgan: o‘shanda Rossiya tajovuzkorligi natijasida 3918 nafar ukrainalik tinch aholi halok bo‘lgan va 2967 nafar fuqaro yaralangan. 2023 yil boshidan beri BMT Ukrainada 263 kishining o‘limini qayd etdi, 759 kishi jarohat oldi.
Xabar qilingan fuqarolarning o‘limi yoki jarohatlarining aksariyati keng ta’sir doirasiga ega bo‘lgan portlovchi qurollardan foydalanish, shu jumladan og‘ir artilleriya va ko‘plab raketa otish hujumlari, shuningdek, raketa va havo zarbalari tufayli sodir bo‘lgan. Ukrainada ushbu turdagi qurol 6585 kishini o‘ldirgan, 12635 kishi jarohatlangan, deyiladi hisobotda.
BMT hisobotida, shuningdek, 2022 yil 10 oktabrda boshlangan Ukrainaning muhim infratuzilmasiga Rossiyaning raketa hujumlari qurbonlari haqida so‘z boradi. 2023 yil 15 fevral holatiga ko‘ra, bu zarbalar kamida 116 tinch aholini o‘ldirgan va kamida 393 kishi jarohatlangan.
Izoh: Rossiyaning Checheniston musulmonlariga qarshi olib borgan bosqinchilik urushi davomida sodir etgan jinoyatlariga BMT ham, dunyo hamjamiyat ham ko‘z yumgan edi. 10 yildan ortiq vaqt davom etgan xunrezliklar davomida o‘n minglab tinch aholi vakillari, jumladan, yosh bolalar qurbon bo‘ldi. Ushbu urush davomida Checheniston muxolifatiga ko‘ra, tinch aholi orasida 250 ming kishi, jumladan 40 ming bola halok bo‘lganini ma’lum qilgan, “Memorial” inson huquqlarini himoya qilish tashkiloti tinch aholi qurbonlari soni 50 ming kishiga yetganini xabar qilgan edi. Boshqa manbalarda kelishicha, 1990 va 2000-yillardagi birinchi va ikkinchi chechen urushlarida kamida 60 ming tinch aholi halok bo‘lgan. Checheniston muvaqqat parlamenti rahbari Tovus Jabrailov esa bu ikki urushda 150 mingdan 160 mingtagacha odam qurbon bo‘lganini aytgan edi. Ammo, na BMT, na AQSH boshchiligidagi g‘arb davlatlari Rossiyaga qarshi biror jazo chorasi ko‘rdi.
Suriya qo‘zg‘oloni maqsadiga yaqinlashib, qonxo‘r Bashar Asad rejimi qulash arafasiga kelib qolgan vaqtda AQSHning taklifi bilan Rossiya Suriyada “maxsus amaliyot” boshladi. 2015-yil 30-sentyabr kuni boshlangan va hozirga qadar davom etayotgan “maxsus amaliyoti” davomida o‘n minglab tinch aholi vakillari Rossiyaning “zamonaviy” qurollari bilan bombabo‘ron qilindi. Putin ta’rifi bilan aytganda “rus qo‘shinlari mashg‘ulotlarida” madrasalar, shifoxonalar, maktab va aholi punktlar vayron qilindi. Hatto, rus jallodlari tinch aholiga qarshi taqiqlangan qurollarning barcha turidan – fosforli bombalar, kassetali bombalar va hatto bunkerlarni vayron qiluvchi qudratli qurollardan ham foydalandi, butun boshli kvartal va mahalalar yer bilan yakson qilindi. Odatdagidek, BMT va dunyo hamjamiyati bu qirg‘inlardan ko‘z yumdi… Chunki, bu jinoyatlar Yevropadan uzoqda va musulmonlarga qarshi sodir etilayotgan edi.
Bugunga kelib Rossiya bosqini Yevropa ostonasiga yetib borgach, AQSH ham, YEI ham bir bo‘lib, bor imkoniyatlari bilan Ukrainaga harbiy yordam berishga kirishdilar. Butun dunyo nazari Rossiyaning Ukrainaga qarshi urushiga qaratildi. Rossiyaga qarshi misli ko‘rilmagan sanksiyalar qo‘llanmoqda. BMT va xalqaro hamjamiyat Rossiya jinoyatlarini kunma-kun, soatma-soat qayd etib, qurbonlarni sanab borishmoqda. Putinni xalqaro sudga tortish masalasi ham kun tartibida turibdi. Bu AQSH boshchiligidagi G‘arb davlatlari va ularning qonunlarini boshqa xalqlarga majburlab tiqishtirish quroli bo‘lgan BMT qanchalar ikkiyuzlamachi va qo‘sh-standartga asoslanganini yaqqol ko‘rsatib turibdi.
Abdurahmon Odilov
