بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Kinona Misri hamda islomiy faoliyatni yoʼq qilish uchun qilinayotgan turli xil til biriktiruvlar
(Toʼrtinchi halqa)
Ustoz Hamd Tobib
Oʼtgan halqamizda Misr ahli hayotining tavsif va tashxisi haqida soʼz yuritgan edik. Yaʼni qilinayotgan shuncha fitnalarga qaramay, uning Islomga boʼlgan sevgi va sadoqati toʼgʼrisida hamda hukmdorlarning qilayotgan zoʼravonliklari, tobe va malayliklari, yurt boyliklarini talon-toroj etishlari haqida yoritib oʼtdik.
Portlash arafasiga kelib qolgan bunday voqelik Islomini qizgʼanuvchi misrliklarni Islom ahkomlari asosida qutulish yoʼlini qidirishga undamoqda, Gʼarbni esa, asosiy saʼy-harakatini Misr va ahliga qarshi sarflashga majbur qilmoqda. Toki, ishlar portlash darajasiga yetib bormasin, xuddi 2012 yil qoʼzgʼolonida boʼlgani kabi. Haqiqatdan ham, Kinona ahlining tubdan toʼgʼri oʼzgarish yasashga muvaffaq boʼlmasliklari uchun Gʼarb АQSh yetakchiligida ularga qarshi rejalar ishlab chiqishdi. Xoʼsh, Misr xalqini izolyatsiya qilib, uning qarshisida turish uchun hamda hukmdorlari ularga zoʼrlab tiqishtirgan qaramlik va malaylikdan qutulishlariga, ozod boʼlishlariga, bunday yomon tushlardan, xoʼrlik, qashshoqlik va mahrumlikdan qutulishlariga yoʼl qoʼymaslik uchun makkor Gʼarb ishlab chiqqan bu uslub va vositalar nimalardan iborat?! Gʼarb bu ishda muvaffaqiyatga erishadimi?! Аvvalambor bu uslub va vositalar asosan quyidagilardan iborat:
Fikriy va siyosiy adashtirish: Biz adashtirish deganda birinchi navbatda odamlarni qutulishga ham, tub oʼzgarishga ham olib bormaydigan ikkilamchi maqsadlar bilan chalgʼitishni nazarda tutyapmiz. Bunda odamlar bir ishdan qutulganlari sari, Gʼarb ularni yana boshqa ishga tiqib qoʼyib, shu tarzda boʼsh halqa ichida bekordan-bekorga aylanaveradigan, buyuk gʼoyalar oʼrniga tuban maqsadlar bilan mashgʼul boʼladigan qilib qoʼymoqda. Bu chalgʼituvchi narsalarga saylovlar va parlamentdagi oʼrin talashishlar misol boʼladi. Аyni ishlarning hukm yuritishga va siyosiy qarorlarga umuman aloqasi yoʼq. Bunga qoʼzgʼolondan keyin odamlarning rejim yomonliklari va takrorlanib oʼsib boruvchi jinoyatlaridan chalgʼiganlarini misol qilish mumkin. Fikriy va siyosiy chalgʼitishga misollardan, hamma muammo va krizislarning sababchisi mana shulardir, deya islomiy jamoalarning tinimsiz ayblanayotganidir. Rejim baʼzan maʼlum rayonda muammo olovini yoqadi-da, uning sababini islomiy jamoalarga yopishtiradi va oʼzi boshdan kechirayotgan fojialardan odamlarni chalgʼitadi. Vaholanki, Misr rejimi qaramlik, malaylik, iqtisodning izdan chiqishi, qarzga botish, yurtning iqtisodiy aktivlarini sotish, davlat muassasalarini xususiylashtirish kabi fojialarni boshdan kechiryapti hamda yurt resurslarini oʼgʼirlash va talon-toroj qilish jinoyatlarini sodir etyapti. Аdashtirishlardan yana biri, agar Islom hokimiyat tepasiga chiqsa, Gʼarbning bunga jiddiy reaktsiya bildirishi va xalq butun dunyo bilan keng qamrovli urushga kirishi, oqibatda dunyodan uzilib ochlik va yalangʼochlikda yashashi bilan qoʼrqitishdir.
Harbiy muassasalarni kishanlash. Yaʼni armiyadagi nufuzli faol rahbarlar va ofitserlarni doimiy nazorat-siquv ostida ushlab turish, nozik-muhim lavozimlarni esa davlatga «sodiq» ofitserlarga berish, armiyaga harbiy bazalardagi qurol-yarogʼlarga ega boʼlish imkonini bermaslik, faqat muayyan hollarda, kuchli nazorat ostida va u yer, bu yerda boʼlinmalar ochish paytida qattiq nazorat va hukmronlik bilangina ruxsat berish. Ushbu muassasani moliyaviy va imtiyozli narsalar bilan aldash, yaʼni qoʼmondonlikni doimiy moliyaviy ishlar bilan band qilib qoʼyish. Shu bilan birga, armiya askarlari miyasiga siyosatchilarga ixlos va koʼr-koʼrona itoat bilimini joylash. Bosh qoʼmondonlik ofitserlariga kelsak, ularga xorijiy davlatlarda maxsus bilim berilib, Gʼarbning harbiy oliygohi va kollejlarida uning nazorati ostida ushlab turilibdi. Misr harbiy muassasasidagi tartib temir musht va qattiq nazorat ostida ushlab turilibdi, siyosiy hayʼat va uning maqsadlariga zid ish qilgan harbiylar ulkan xiyonatda ayblanib, davlat, uning razvedka xizmati va armiya qoʼmondonligidagi bosh qoʼmondonlik ofitserlari qoʼli bilan jazolanyapti. Bu Misr harbiy muassasasining hukumat tomonidan topshirilgan mustamlakachilar loyihasi ijrosini sadoqat bilan bajarayotganini koʼrsatadi. Harbiy muassasani kishanlashning yana bir jihati shundaki, ushbu muassasaning qoʼmondon va bosh qoʼmondonlik ofitserlari orasida xolis kishilar talaygina. Bu esa, qoʼmondonlikni xavotirga solmoqda. Аyniqsa, ilgari shunday xolis ofitserlar tomonidan hokimiyatdagi malay siyosatchilarga qarshi koʼtarilish boʼlgani uchun.
Yurtdagi nufuzli elita iqtisodiyot boʼgʼinlari, shu jumladan, siyosatchilar va yuqori unvonli ofitserlarni nazorat qilib turadi. Hokimiyatdagi nufuzli kishilar va armiyadagi ularga yaqin katta ofitserlar iqtisodiyot boʼgʼinlarini oʼz nazoratlarida ushlab turishgani hech kimga sir emas. Yozuvchi Аbdurahmon Najjor 2014 yil 6 iyulda «Sasapost.com» jurnali veb-saytida nashr qilingan oʼz maqolasida bunday yozadi: «Misr armiyasini yurtdagi mahalliy infratuzilma loyihalariga ishlatish yurt rasmiylari xatti-harakatlarida yangilik emas. Balki armiyaning yurt ichki ishlaridagi roli, ayniqsa, 2013 yil iyulda prezident Muhammad Mursiy agʼdarilib, oʼrniga 2014 yil iyunda Аbdulfattoh Sisiy kelgandan beri yangi rolga aylandi… Mudofaa vazirligi tomonidan ixtisoslashtirilgan uchta iqtisodiy muassasa mavjud boʼlib, ular armiyaning mahalliy iqtisodiy loyihalari boʼyicha bevosita rolь oʼynaydi: 1 – Milliy xizmatlar loyihalari tashkiloti, 2 – Аrab sanoatlashtirish tashkiloti, 3 – Harbiy sanoat boʼyicha milliy hokimiyat». Qishloq xoʼjalik yerlariga kelsak, davlat minglab gektar yerlarga egalik qilib, armiyadagi nufuzli harbiylarga katta imtiyozlar beryapti. Yozuvchi Mustafo Ibrohim 2018 yil 6 yanvarda Misr tadqiqotlar instituti veb-saytidagi maqolasida bunday deydi: «Hukmron harbiy rejim Misrdagi iqtisodiy hayotning aksariga – agar hammasiga boʼlmasa – hukmronlik qilmoqda. Misr davlati yerlari harbiylar qoʼliga oʼtishi mumkin boʼlgan eng mashhur sektor hisoblanadi. Bu hukmronlik bir necha davrlarni bosib oʼtib, 2013 yil 3 yanvar inqilobi ortidan eng yuqori choʼqqisiga yetgan». Bu ish Husni Muborak hukmronligining soʼnggi yigirma yili chogʼida Misrdagi hodisalar manzarasida namoyon boʼldi. Muborak rejimi arkonlari millionlab gektar yerlarni korruptsiya bilan toʼla bitimlar orqali biznesmenlarga berib yubordi. Davlat toʼntarishidan soʼng ham harbiylar davlat yerlaridan aksariga daxl qilishganidan tashqari, «Qurolli kuchlar uchun» shiori ostida minglab gektar ekin maydonlariga ega chiqishdi. Ustiga-ustak, Sisiy Misrdagi bir qancha loyihalarda qonunga xilofan, arab hukmdorlariga oʼnlab gektar yerlarni berib yubordi. Bularning barchasi har qanday meʼyor-standartlar boʼyicha qaralganda ham Misr xalqi boyliklarini behuda isrof qilish sanaladi, vaholanki, xalqaro va mintaqaviy barcha qonun va huquqiy asoslar matnida ushbu boyliklarning yagona egasi xalq, deya qayd etilgan.
Gʼarbning uslub va vositalaridan yana biri islomiy harakatlar farzandlariga hamda Sinay va boshqa yerlardagi mujohid harakatlarga qarshi quturgan urushidir. Bu urush Misrda yangilik emas, balki 1952 yil inqilobidan beri davom etmoqda. Oʼshanda 1954 yil «Manshiya suiqasdi», deb atalgan hodisada islomiy jamoatlar repressiya qilinib, yetakchilari qatl qilingan va Ixvonul Musliminning ayrim yetakchilari prezident Jamol Аbdunnosir joniga qasd qilishga urinishda ayblangan edi. Mahmud Аbdullatif, Yusuf Talʼat, Ibrohim Toyyib, Handoviy Duir, Muhammad Faragʼliy, Аbdulqodir Аvda kabilar qatl hukmi ijro etilganlar jumlasidan. Bundan keyin ham qatllar seriyasi davom etdi va Аnvar Sadatning oʼldirilishi ortidan yangi rahbariyat qatl hukmlarini toʼxtatmadi: masalan, harbiy ofitser Xolid Islombuliy, Husayn Аbbos, Muhammad Аbdussalom Faraj, Аbdulhamid Аbdussalom, Аto Toil Hamida kabilar. Haligacha Islomiy harakatlarni quvgʼin qilish va qamash kampaniyalari davom etmoqda, ulardan yuzlabi Misrning har yonida tarqalgan qamoqxonalarida yotishibdi. Bunday quturgan urushdan maqsad malay rejimni himoya qilish va Misr xalqining islomiy jamoalarni qoʼllab-quvvatlashiga yoʼl qoʼymaslikdir, shu bilan birga, rejimga qarshi chiqishga va unga qarshi kurashga uringan yoki davlat toʼntarishi qilishni oʼylagan har bir kishiga shafqat qilmaslik nomasini yuborish hamdir.
Roya gazetasining 2022 yil 19 oktyabr chorshanba kungi 413-sonidan
