Jeenbekov: Rossiya Xitoy-Qirg‘iziston-O‘zbekiston temiryo‘li qurilishida ishtirok etishga tayyor
Xitoy-Qirg‘iziston-O‘zbekiston temiryo‘l qurilishi loyihasida Rossiyaning ishtirok etishi masalasida oliy darajada kelishuvga erishildi.
Ayni damda uch mamlakat va Rossiya ishtirokida 3+1 formatida faol muzokoralar olib borilmoqda. Bu haqda Qirg‘iziston prezideti Sooronbay Jeenbekov davlatga tegishli “Birinchi radio”ga bergan navbatdagi intervьyusida ma’lum qildi.
Mazkur loyihada Rossiyaning roli va muzokoralarning boshqa detallari haqida Qirg‘iziston rahbari ma’lumot bermadi. Biroq, u respublika uchun mazkur loyiha “o‘ta muhim” ekanligini ta’kidladi.
“Pandemiya boshlanib, chegaralar yopilganda biz og‘ir vaziyatga tushib qoldik. Birinchi o‘ringa nafaqat iqtisod, balki odamlarni oziq-ovqat va un bilan ta’minlash masalasi chiqdi. Temir yo‘l biz uchun juda ham muhimligiga amin bo‘ldik. Hozir ekspertlarimiz ish olib bormoqda. Umuman olganda Xitoy tomoni bu loyihaga qiziqish bildirgan”, – dedi Jeenbekov.
Avvalroq, prezident Sooronbay Jeenbekov bayonot berib, Rossiya ham mazkur loyihaning hayotga tatbiq etilishida ishtirok etishi kerakligini bildirgan edi. RF tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov bu masala bo‘yicha, jumladan Xitoy bilan ham muzokoralar olib borilayotganini tasdiqlagan edi.
Izoh: “Xitoy-Qirg‘iziston-O‘zbekiston” temir yo‘lini qurish tashabbusi 2000-yillarning boshlarida ko‘tarilgandi. Ammo bu loyiha Rossiyaning mintaqadagi manfaatlariga zid kelganligi sababli shu vaqtga qadar amalga oshmay keldi. Xitoy mablag‘i evaziga quriladigan yangi temir yo‘l loyihasi Xitoyning O‘rta Osiyodagi nufuz ko‘lamini yanada kuchaytiradi. Bu esa mintaqada o‘zini yakka hokim sifatida ko‘rishga odatlangan Rossiya uchun istalmagan holat. Shu sababli ham Rossiya yo‘l qurilishi qarshilik qilib keldi. Xitoy-Rossiya muzokaralari natijasida loyihada o‘zi ham ishtirok etishi va temir yo‘l uning nazorati ostida bo‘lishi sharti bilan rozi bo‘ldi. Xitoy tomonidan uning talablari qisman qabul qilinganidan so‘ng, 2019-yili Rossiya loyihaning texnik-iqtisodiy asosini tayyorlash uchun 200 million rubl (3 136 364 dollar) mablag‘ ajratdi. Shundan so‘ng loyihani amalga oshirish ishlari qayta jonlandi.
Aslida temir yo‘l O‘rta Osiyo mamlakatlari uchun manfaatli. Chunki u dunyoda dengiz orqalik amalga oshiriladigan yuk tashishdan keyingi o‘rinni egallab turgan strategik ahamiyatga ega va tannarxi arzon yo‘nalish hisoblanadi. Ammo kufr tuzumi musulmon o‘lkalari, jumladan, bizning yurtlar manfaatlariga mustamlakachilik ko‘zi bilan qaraydi. Ular ba’zida biror sohada o‘z mustamlakasini eplay olmay qolgan taqdirda ham, olamiy ta’sir kuchiga ega bo‘lgan boshqa mustamlakachi davlat loyihalariga o‘z mustamlakasi ostidagi davlatni topshirib yuborishi mumkin. Yangi temir yo‘l loyihasi ham mintaqani qisman rus ta’siridan xalos etib, mushrik xanlar changaliga tashlash yo‘lidagi qadamlardan biridir.
Abdurahmon Odilov
