Davlat qarzini boshqarish bo‘yicha strategiya ishlab chiqildi
Qirg‘izistonda Strategiya davlat qarzini 2020-yildan 2023-yilgacha samarali boshqarish maqsadida strategiya ishlab chiqildi. Bu haqda moliya vazirligi 25-avgust kuni xabar berdi.
Hujjat 2018-2020-yillarda qabul qilingan strategiyaga o‘xshash. Unda aytilishicha, chetdan jalb qilingan qarzlar iqtisodiy taraqqiyotgan hissa qo‘shadigan dasturlar va loyihalar uchun sarflanadi. Horijiy qarzlarning kamida 35 foizi grant bo‘lishi, davlat qimmatli qozg‘ozlari milliy valyutada chiqarilishi, davlat qarzi Yalpi ichki mahsulot (YaIM)ga nisbatan 56 foizdan oshmasligi, tashqi qarz 36 foizdan oshmasligi va boshqa qoidalar kiritilgan.
2020-yil iyun oyi holatiga ko‘ra, Qirg‘izistonning davlat qarzi 4 milliard 773 million dollarni tashkil etgan. Bundan 4 milliard 106 million dollari tashqi, 67 million dollari ichki qarzdan iborat.
Izoh: Qirg‘iziston vazirlar mahkamasi 2018-yilda davlat qarzining hajmini YaIMning 70 % miqdorida qilib belgilab beruvchi limitni nazarda tutadigan o‘zgartirishlar kiritgan va byudjet defitsiti YaIMning 3% miqdoridan oshmasligi zarurligi belgilab qo‘yilgan edi, ammo…
O‘tgan ikki yil davomida Qirg‘iziston tashqi qarzi o‘sib borishdan to‘xtamadi. Shu yilning aprel oyiga kelib davlat qarzi YaIMning 62,17% etdi. Rasmiy xabarlarga ko‘ra, joriy yilda davlat qarzi YaIMga nisbatan 5%ni tashkil etadi. Bu xali yil yakunlanmay turib qilingan hisob. Bu yil hukumat koronavirus pandemiyasi ortidan joriy qilgan qat’iy karantin shundoq ham abgor holatdagi iqtisodni yanada qulashiga olib keldi. Moliya vaziriligi bu yil davlat byudjetidagi defitsit so‘nggi 25 yil ichidagi rekord darajaga etishi va 30 milliard somni tashkil etishini ma’lum qildi. Tabiiyki, hukumat bu defitsitni yopish uchun yana qarz olishga majbur bo‘ladi. Xalqaro moliyaviy tashkilotlar esa qarzlarni mamlakatda “reforma”larni amalga oshirish sharti bilan beradi. Bunday “reforma”lar orqali Valyuta fondi va Jahon banki soliqlarni oshirish, elektr energiyasi tarifini ko‘tarish talablarini qo‘yadi. Davlat o‘z zimmasiga yuklangan qarzlarini foizlari bilan to‘lash bilan bir qatorda ularning talablarini ham bajarishga majbur bo‘ladi.
Abdurahmon Odilov
