Xalifalik qulatilgani xotirasi uni qayta tiklashga undaydi
Bilol Muhojir qalamiga mansub
Har yili shu kunlarda Islom quyoshi botgani va Islom qasri, yaʼni Xalifalik qulatilganini xotirlaymiz. Har yili ayni shu kunlarda biror bir sabab, gohida bir qator sabablar kelib qoʻshiladiki, bu sabablar bizga, yaʼni insonlar uchun chiqarilgan eng yaxshi Ummatga Paygʻambarlik minhoji asosidagi roshid Xalifalikni tiklash uchun kunni tunga ulab jiddiy harakat qilish vazifasini yuklaydi. Zero, Rosululloh ﷺ:
“ثُمَّ تَكُونُ خِلَافَةً عَلَى مِنْهَاجِ النُّبُوَّةِ”
“Soʻng Paygʻambarlik minhoji asosidagi Xalifalik boʻladi”, deya uning qayta tiklanishini bashorat qilganlar va bizni uni tiklashga buyurganlar.
Islom bilan boshqarish va musulmonlar hayotida Islomni tatbiq qilish sharʼan vojibdir. Bu esa, Islomni boshqaruv nizomi sifatida qabul qilgan davlatda Islomni siyosiy jihatdan tatbiq qilish bilangina amalga oshadi. Bu Xalifalik davlati boʻlib, Islomiy Ummat oʻzining uzoq tarixida uni boshqaruv nizomi sifatida ushlab kelgan. Alloh Taolo aytadi:
وَأَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ
“(Ey Muhammad), ular oʻrtasida Alloh nozil qilgan narsa bilan hukm qiling, ularning havoyi nafslariga ergashmang va Alloh sizga nozil qilgan hukmlarning ayrimlaridan sizni burib fitnaga solib qoʻyishlaridan ehtiyot boʻling!” [Moida 49]
فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيماً
“Yoʻq, Parvardigoringizga qasamki, to ular oʻz oʻrtalarida chiqqan kelishmovchiliklarda sizni hakam qilmagunlaricha va keyin siz chiqargan hukmdan dillarida hech qanday tanglik topmay, toʻla taslim boʻlmagunlaricha-boʻysunmagunlaricha zinhor moʻmin boʻla olmaydilar” [Niso 65]
Avvalgi oyatdan koʻrinib turibdiki, hukm koinot, inson va hayotni yaratgan yaratuvchisi boʻlgan Allohdangina olinishi lozim. Allohning buyrugʻi har qanday insonning – garchi u yuksak martabali, keng vakolatga ega boʻlgan podshoh boʻsa ham – buyrugʻiga oʻxshamaydi. Chunki bu buyruq podshohlar podshohi va ularning yaratuvchisi boʻlgan Allohning buyrugʻidir. Shuning uchun qudratli yaratuvchining buyrugʻiga itoat qilish hamda u zotni rozi qilish uchun eng bebaho va qadrli narsalarni beparvolik qilmasdan sarflash kerak. Xususan bu narsada beparvolik qilish va Allohning shariatini hakam qilmaslik yuqorida aytib oʻtilgan ikkinchi oyatda kelganidek kishining imonini savol ostiga qoʻyadi. Moʻminning imoniga “bormi yo yoʻqmi”, degan shubha aralashib qolgudek boʻlsa, bu uning xotirjamligini yoʻqotadi va uni ertayu kech bezovta ahvolga solib qoʻyadi. Agar, bunday moʻminning imoni hisob kunida Alloh Subhanahu va Taologa yoʻliqishidan oldin mukammal boʻlmasa, qanday qilib u oʻzining qismati jannat yoki doʻzax boʻlishiga amin boʻladi?! Hisob kuniga, jannat va doʻzaxga imon keltirgan har bir oqil kishi uchun bu jiddiy masaladir.
Hayot qisqadir, shuning uchun Alloh hidoyat qilgan kishi uni Allohga osiylik qilish bilan zoye ketkazmaydi. Islom vojib qilgan amallarni ado qilishda beparvolik qilish maʼsiyatdir. Musulmon kishi inson Allohning eng yengil azobiga ham chiday olmasligini biladi. Chunki, Allohning eng yengil azobi choʻgʻ bilan kuydirishdir. Bu haqda Paygʻambarimiz ﷺ shunday deganlar:
“إِنَّ أَهْوَنَ أَهْلِ النَّارِ عَذَابًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ لَرَجُلٌ تُوضَعُ فِي أَخْمَصِ قَدَمَيْهِ جَمْرَتَانِ يَغْلِي مِنْهُمَا دِمَاغُهُ”
“Qiyomat kuni doʻzax ahliga beriladigan eng yengil azob shuki, kishining ikki oyogʻi ostiga choʻgʻ qoʻyiladi va undan kishining miyasi qaynaydi”. Buxoriy rivoyati. Bu eng yengil azobdir, ulkan gunohlar uchun beriladigan azob haqida tasavvur qilib koʻring. Bu gunohlarning eng kattasi Allohning shariatini hakam qilmaslikdir. Chunki u boshqa farzlarni nazorat qiladi va ularning tojidir. Agar bu farzga oʻziga munosib eʼtibor qaratilmasa, toj qulashi bilan boshqa farzlar ham zoye ketadi… Shuning uchun Alloh imonga hidoyatlagan musulmon kishi hayotda fursatni qoʻldan bermaslik uchun aqlini ishga soladi va hayotini Allohga itoat qilish bilan oʻtkazadi. Itoat boʻlinmas boʻlib, barcha qaytariqlar, xususan katta gunohlardan tiyilish bilan boʻladi. Shuningdek, vojib vazifalar, xususan ularning eng yuksaklarini bajarish bilan boʻladi. Bu ishni esa, faqat Allohning roziligini xohlagan kishigina amalga oshiradi va u qiyomatda Paygʻambarlar, siddiqlar va shahidlar bilan birga boʻladi. Ular eng yaxshi hamrohlardir.
وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَداً ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
“Muhojir va ansorlarning birinchi peshqadamlari va ularga chiroyli amallar bilan ergashgan zotlar — Alloh ulardan rozi boʻldi va ular ham Undan rozi boʻldilar. Yana (Alloh) ular uchun ostidan daryolar oqib turadigan, ular abadiy qoladigan jannatlarni tayyorlab qoʻydi. Mana shu buyuk baxtdir” [Tavba 100]
Moʻmin kishi hayot maydonida Islomni paydo qilish ishida faqat oldingi safda boʻlishni xohlaydi. Chunki Paygʻambarimiz ﷺ va u kishining sahobalari birinchi boʻlib Islomni boshqaruvga olib kelgan kishilar edi. Shuning uchun ular ulugʻ ajrlarga ega boʻlishdi. Ammo ulardan keyin, yaʼni Islom hayot maydonida boʻlmagan paytda kelganlar esa, ular ham sahobai kirom roziyallohu anhumlar qilgan ishni qiladilar, ammo natijada ular sahobalar olgan ajrdan ham koʻproq ajrga ega boʻldilar. Bu haqda Paygʻambarimiz ﷺ aytadilar:
“إِنَّ مِنْ وَرَائِكُمْ أَيَّاماً الصَّبْرُ فِيهِنَّ مِثْلُ الْقَبْضِ عَلَى الْجَمْرِ، لِلْعَامِلِ فِيهِنَّ مِثْلُ أَجْرِ خَمْسِينَ رَجُلاً يَعْمَلُونَ مِثْلَ عَمَلِكُمْ”
“Sizlardan keyin shunday kunlar keladiki, unda sabr qilish choʻgʻni ushlagan bilan barobar boʻladi. Ular ham sizlar qilgan ishni qiladi lekin unda amal qilgan kishining savobi ellikta kishining savobi bilan barobar boʻladi”. Abdulloh ibn Muborak aytadiki: Menga Utbadan boshqasi qoʻshimcha qilishicha sahobalar: Ey Allohning Rosuli bizdan ellik kishining savobimi yoki ulardanmi, deb soʻrashgan edi, Rosululloh ﷺ:
“بَلْ أَجْرُ خَمْسِينَ مِنْكُمْ”
“Yoʻq sizlardan ellik kishining savobi deb javob berdilar”. Termiziy rivoyati. Sahobalar peshqadam va Allohga yaqin kishilar boʻlishdi. Shuning uchun biz ishni oʻzining sof oʻzaniga qoʻyishimiz va oyati karimada aytilgan ozchiliklardan boʻlishga harakat qilishimiz lozim. Shunda kengligi yeru osmoncha keladigan jannatga erishamiz. Alloh Taolo aytadi:
وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ * أُولَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ * فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ * ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِينَ * وَقَلِيلٌ مِنَ الْآخِرِينَ
“10. (Uchinchi toifa boʻlmish barcha yaxshi amallarga) peshqadam boʻlguvchi zotlar (jannat neʼmatlariga erishishida ham) peshqadam boʻlguvchi zotlardir! 11-12. Ana oʻshalar noz-neʼmat bogʻlarida (Alloh Taologa) yaqin qilinguvchilardir. 13-14. (U peshqadamlar) avvalgi (ummat)lardan koʻpchilik, keyingilardan (yaʼni Muhammad alayhis-salom ummatlaridan) esa ozdir” [Voqea 10-14]
Yaxshilik bilan yomonlik barobar emas, ularni barobar, deya tasavvur qilib boʻlmaydi. Shuningdek, yaxshi amallar bilan yomon amallar ham teng emas, ularni ham teng, deya tasavvur qilib boʻlmaydi. Alloh Taolo insonlarga biror ishda zulm qilmaydi.
إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظِيماً
“Shubhasiz, Alloh birovga bir zarra vaznicha zulm qilmas. Agar zarracha yaxshilik boʻlsa, uni bir necha barobar qilur va oʻz huzuridan ulugʻ ajr ato qilur” [Niso 40]
Alloh nazdida bitta insonning hayotini saqlab qolgan kishi barcha insonlar hayotini saqlab qolgan kishi bilan bir xildir. Shunday ekan, barcha odamlarni baxtsiz qilgan ideologiyalar zulmidan butun insoniyatni qutqargan kishining ajri qanchalar ulkan boʻlishini tasavvur qilavering! Islomni hayot maydoniga olib kelish uchun harakat qilish musulmon shaxsning imondan keyin qiladigan amallarining eng yaxshisidir va u shu amali bilan dunyoyu oxiratda najot topadi. Shunday ekan, musobaqa qilguvchilar mana shunday mangu neʼmatga yetish yoʻlida musobaqalashsinlar.
Bu Xalifalikni tiklash uchun doimiy ishlashni vojib qiladigan aqidaviy undovdir. Bu yerda yana minglagan amaliy sabablar boʻlib, ular nafaqat musulmonlarni, balki butun insoniyatni Alloh Taoloning shariatini hakam qilishga undaydi. Chunki Allohning shariati odamlar oʻrtasida adolat oʻrnatadi hamda farovonlik va rivojlanishni paydo qiladi. Ilmoniy nizomlar esa, buning aksi boʻlib, odamlar oʻrtasida adovat urugʻini sochadi hamda ularni baxtsiz va qashshoqlarga aylantiradi… Bugun insoniyat Islomni hayot nizomi va boshqaruv nizomi sifatida tark etib, oʻrniga ilmoniy yashash tarzni ushlagan. Bir kun kelib insoniyat oldida Islomni oʻrtalarida hakam qilib ushlashdan boshqa chorasi qolmaydi. Ana oʻshanda Islom barcha dinlar ustidan gʻolib boʻladi. Rosululloh ﷺ aytadilar:
“إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ زَوَى لِي الْأَرْضَ حَتَّى رَأَيْتُ مَشَارِقَهَا وَمَغَارِبَهَا وَإِنَّ مُلْكَ أُمَّتِي سَيَبْلُغُ مَا زُوِيَ لِي مِنْهَا”
“Alloh yerni menga yigʻib koʻrsatdi, shunda uning kun chiqishidan kun botishigacha barcha joylarini koʻrdim. Aniqki, Ummatim mulki menga yigʻib koʻrsatilgan joylargacha yetib boradi”. Ahmad rivoyati.
Roya gazetasining 2019 yil 20 mart chorshanba kungi 226-sonidan
