Hizb ut-Tahrir amiri olim Ato ibn Xalil Abu Roshtaning feysbuk sahifasidagi ziyoratchilarning bergan savollariga javoblaridan (fiqhiy)
Muhammadodil Jamil Gʻovliyning (محمد عادل جميل الغولي) Islom davlati yoʻq paytda zakot kimga berilishi toʻgʻrisidagi savoliga javob
Savol:
Assalamu alaykum va rohmatullohi va barokatuh
Ey shayximiz, bir ixtilof bor: zakot kimga beriladi? Hukumatga beriladimi? Bilamiz, hukumat uni maxsus koʻrsatilgan yerlariga sarflamaydi! Yoki faqir va miskinlarga taqsimlanadimi?! Atroflicha dalillari bilan tushuntirib bersangiz, degan umiddamiz, Alloh biz tufayli sizni yaxshilik ila taqdirlasin.
Birodaringiz Muhammadodil Jamil
Javob:
Savolingizni salom bilan boshlashni unutibsiz. Lekin biz sizga yaxshilikni ravo koʻrib, yuqorida oʻrningizga oʻzimiz assalomni qoʻyib qoʻyaverdik! Koʻrib turganingizdek, sizga alik olmoqdamiz:
Va alaykum assalom va rohmatullohi va barokatuh.
Zakot Islomda quyidagi tarzda ado etiladi:
Oltin va kumush (pul)larning zakotini davlatdagi zakot bilan shugʻullanuvchi kishiga berish joiz. Davlat uni oʻz haqdorlariga yetkazadi. Shuningdek, Zakot beruvchining oʻzi ham uni haqdorlarga berishi joiz. Haqdorlar ushbu oyati karimada aytilgan sakkiz sinfdan iboratdir:
إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
“Albatta, sadaqalar (yaʼni, zakotlar) Alloh tomonidan farz boʻlgan holda, faqat faqirlarga, miskinlarga, sadaqa yigʻuvchilarga, koʻngillari (Islomga) oshno qilinuvchi kishilarga, boʻyinlarni (qullarni) ozod qilishga, qarzdor kishilarga va Alloh yoʻlida (yaʼni, jihodga yoki hajga ketayotganlarga) hamda yoʻlovchi musofirlarga berilur. Alloh bilim va hikmat sohibidir” [Tavba 60]
Chorvalar, ekin mahsulotlari, mevalar zakoti davlatdagi zakot bilan shugʻullanuvchi kishiga beriladi. Davlat uni haqdorlariga yetkazadi. Bu turdagi narsalar zakoti davlat orqali emas, zakot beruvchining oʻzi orqali berilishi joiz emas.
Lekin bularning hammasi qachon Islom davlati mavjud boʻlgan paytda shunday. Alloh Taolo Ummati Islomiyani yorugʻ kunlarga yetkazib, roshid Xalifalik barpo etish bilan nusrat bersa, ana shunda chorvalar, ekin mahsulotlari, mevalar zakotini shaxslar orqali emas, davlat orqali berish vojib boʻladi. Oltin va kumush (pul)dan, tijoratdan zakot chiqarish esa, davlat vositasida ham, bevosita zakot egasi orqali ham chiqarish mumkin.
Bugun esa, sharʼiy ahkomlarni tatbiq qiluvchi Xalifalik davlati yoʻq. Bunday paytda shaxslar oʻz mollari zakotini, xoh chorvadan boʻlsin, xoh ekin mahsulotlari boʻlsin, xoh tijorat mollari boʻlsin, xoh oltin va kumush mollari boʻlsin, ulardan chiqarilgan zakotlarni bevosita shaxslarning oʻzi haqdorlarga ado etishlari joiz. Bundan sharʼiy ahkomlarga muvofiq va bu borada aniq ishonch bilan ado etmoqlari lozim, Alloh tavfiq bersin.
“Islom davlatida mollar” kitobida zakotni xalifaga berish bobida bunday deyilgan: “Zakot nimadan boʻlishidan qatʼiy nazar, xoh chorvadan boʻlsin, xoh ekin mahsulotlari boʻlsin, xoh tijorat mollari boʻlsin, xoh oltin va kumush mollari boʻlsin, uni xalifaga yoki xalifa tayinlagan voliyga yoki xalifa tayinlagan zakot yigʻuvchilarga beriladi. Alloh Taolo bunday deydi:
خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاَتَكَ سَكَنٌ لَّهُمْ
“(Ey Muhammad), siz ularning mollaridan bir qismini oʻzlarini poklab tozalaydigan sadaqa sifatida oling va ularning haqlariga duo qiling. Albatta, sizning duoingiz ular uchun orom-osoyishtalik boʻlur” [Tavba 103]
Alloh bu oyatda Rosuliga mol egalaridan zakot undirishni buyurdi. Rosululloh A uzum va xurmoni chamalash uchun chamalovchilarni tayinlaganlaridek, mol egalaridan zakot olish uchun zakotga voliy, hokim va zakot yigʻuvchilarni tayinlar edi. Darhaqiqat, Rosululloh A zamonalarida odamlar oʻz zakotlarining ul zotning oʻzlariga yoki ul zot tayinlagan kishilarga, omillarga, choparlarga berardilar”.
Darhaqiqat, oltin-kumush, yaʼni puldagi zakotni shaxsning oʻzi tarqatishi va oʻz oʻrniga berishi joizligiga sahobalar va tobeinlardan rivoyatlar kelgan. Abu Ubayda rivoyat qiladiki, Kayson Umarga ikki yuz dirham zakot olib kelib, “Ey moʻminlar amiri, bu molim zakoti”, dedi. Umar unga “Buni oʻzingiz olib borib tarqating”, dedi. Yana Abu Abuyda Ibn Abbosning bunday deganini rivoyat qiladi: “Agar zakotni oʻz oʻrinlariga bersangiz siz bu oʻrinlardagi birortasini biror narsaga muhtoj, deb hisoblamasangiz ham zarari yoʻq”.
Ibrohim bilan Hasanning ham “Zakotni oʻz oʻrniga bering va yashiring”, deganlari rivoyat qilinadi. Bu oltin-kumush, yaʼni puldagi zakot haqida. Endi, chorva hayvonlari, ekin mahsulotlari va mevalarga kelsak, bular albatta xalifaga yoki uning yordamchisiga berilishi lozim. Masalan, Abu Bakr G zakotni man qilganlarga qarshi jang qildilar, ular oʻz zakotlarini voliylarga va voliylar yuborgan choparlarga toʻlashdan bosh tortganlar. Oʻshanda Abu Bakr bunday deganlar: “Allohga qasamki, agar meni Rosululloh Aga berib kelishgan birgina echki bolasidan man qilishganida, bu borada albatta ularga qarshi jang qilgan boʻlardim”. (Abu Bakr tomonidan muttafaqun alayhi).
Birodaringiz Ato ibn Xalil Abu Roshta
22 ramazon 1438h
17 iyun 2017m
