Oʻzbekiston va Qirgʻiziston barcha sohalarda hamkorlikni rivojlantirmoqchi
Oʻzbekiston Tashqi ishlar vazirligi matbuot xizmati tarqatgan xabarga koʻra, 13-14 mart kunlari Toshkentda Oʻzbekiston-Qirgʻiziston vazirliklararo siyosiy maslahatlashuvlarining navbatdagi raundi boʻlib oʻtdi.
Qirgʻiziston delegatsiyasiga davlat tashqi ishlar vaziri birinchi oʻrinbosari Dinara Kamolova boshchilik qildi.
Uchrashuvda ikki tomon uchun ham dolzarb boʻlgan siyosiy, savdo-iqtisodiy, transport-kommunikatsion, madaniy-gumanitar va boshqa sohalardagi dolzarb masalalar hamda xalqaro va mintaqaviy muammolar yuzasidan fikr almashildi.
Qayd etilganidek, 24 dekabr kuni Samarqand shahrida boʻlib oʻtgan oliy darajadagi uchrashuv, soʻngra Oʻzbekiston va Qirgʻizistonning chegaradosh viloyatlari rahbarlari va jamoatchilik vakillari ishtirokidagi ikki tomon hukumat delegatsiyalarining oʻzaro tashriflari, manfaatdor biznes doiralar oʻrtasidagi aloqalar, davlatlararo chegaralarni huquqiy rasmiylashtirish borasida davom etayotgan muzokaralar serqirra Oʻzbekiston-Qirgʻiziston munosabatlarining yangi dinamikasini namoyon etadi.
Oʻzaro manfaatli boʻlgan barcha sohalarda aloqalarni rivojlantirish, jumladan Oʻzbekiston va Qirgʻizistonning chegaradosh hududlari oʻrtasidagi hamkorlikni yanada chuqurlashtirish va kengaytirishdan tomonlar manfaatdor ekanligi eʼtirof etildi.
Maslahatlashuvlar doirasida konsullik masalalari va axborot sohasida hamkorlik qilish boʻyicha guruhlarning uchrashuvlari ham oʻtkazildi.
Turkiston:
Bu komissiya 2016 yilning ikkinchi yarimida ham ish olib borgan edi. Oʻshanda ham chegarani ochib yuborish masalasi eng avvalgi oʻringa qoʻyilgan edi. Lekin yilning oxiriga borib, hamkorlikda ishlab chiqilgan deyarli barcha loihalar toʻxtab qoldi.
Oʻzbekiston bu loihani amalga oshirishda hal qiluvchi va yetakchi oʻrinni egallaydi. Oʻtgan yilgi hamkorlik shartnomalarini ham Oʻzbek tomoni bir tomonlama nomaʼlum muddatga ortga surib yubordi. Hatto, Qirgʻizistonga kelayotgan Oʻzbek tadbirkorlari chegaradan ortga qaytarib yuborilib, ularning oʻriniga komissiya sifatida sanʼatkorlar olib kirildi. Oʻzini hurmat qilgan davlat bu haqorat va mensimaslik uchun tegishli javob qaytargan boʻlar edi. Lekin Qirgʻiz hukumati buni anglay olmadi. Oʻzbek sanatkorlarining qoʻshiqlariga oʻyinga tushib berishdi.
Oʻzbekiston rejimining yetakchi guruhi oʻrtasida ichki uygʻunlik yoʼqoldi. Yaʼni, Karimov tomonidan haddan tashqari keng imkoniyatlar berilgan xavfsizlik tizimi bilan, hozirgi prezident komandasi oʻrtasida jarlik paydo boʻlib, toboro kengayib boryapti. Prezident Shavkat Mirziyayev guruhi iqtisodiy reforma yasash tashabbusi orqali tadbirkorlarni eski rejim taʼsiri ostidan chiqarib, yangicha ishlash printsipi asosida oʻz nazorati ostiga olmoqchi boʻlyapti. Lekin Karimovning rejimi uzoq yillar mobaynida mamlakatni xavfsizlik tizimi vositasida boshqarib keldi. Bu esa, xavfsizlik tizimini, mamlakatni siyosiy bosim ostida ushlab turish mashinasiga aylantirib qoʻydi. Karimov oʻldi, lekin xavfsizlik harbiy mashinasi hamon ishlab turibdi. Mirziyayev esa, bu mashinani roʻliga oʻtira olmasligini anglab yetib, mashina mexanizmini oʻzgartirmoqchi va oʻziga itoat qiladigan yangi mexanizm paydo qilmoqchi boʻlyapti. Bu boʻlinish rejimni inqirozga olib boradi, insha Alloh.
Qirgʻiziston vaziyatga toʻgʻri siyosiy baho bera olmaydi. Har safar Oʻzbekiston bilan hamkorlik masalasi koʻtarilganda, ularning barcha shartlarini bajarishga kirishyapti. Oʻzbek tarafi esa, avval xavfsizlik tizimini olib kirib keladi va Qirgʻizistonga aynan diniy muhitga qarshi kurashish talabini kuchaytiradi. Qirgʻiz hukumati esa, oʻz mamlakati manfaatlariga zid boʻlishini eʼtiborga olmay, ularning barcha shartlarini bajarishga kirisha boshlaydi. Oʻzbek xavfsizlik xizmati xodimlarining aygʻoqchilari uchun mamlakat darvozasini lang ochib beradi.
Siyosiy vaziyat Mirziyayev bilan Inayatov oʻrtasidagi kelishmovchilik bir yoqli boʻlmaguniga qadar yechilishi mumkin emas. Qirgʻiziston umid qilayotgan iqtisodiy hamkorlik reformalari amalga oshirilishi uchun, avval Oʻzbekiston prezidenti olib borayotgan ichki reformasida yengib chiqishi kerak. Bu esa hozir amalga oshirilishi amrimahol boʻlib turibdi.
Shuning uchun Qirgʻiz hukumatiga shoshilmaslikni maslahat bergan boʻlar edik. Qirgʻiz – Oʻzbek hamkorligida Qirgʻizistonning taʼsir quvvati juda zaif. Iqtisodiy hamkorlik loihalarini amalda ijro etilishi, deyarli Oʻzbek tarafining raʼyiga bogʻliq. Shunday ekan, ularning iflos shartlariga rozi boʻlishdan avval, Oʻzbek rejimining ichki kelishmovchiliklari bartaraf etilishiga eʼtibor berib turish maqsadga muvofiqdir.
