بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيم
Hizb ut-Tahrir amiri olim, shayx Ato ibn Xalil Abu Roshtaning Feysbuk sahifasidagi ziyoratchilarning bergan savollariga javoblaridan (fiqhiy)
Taqi Naserning savoliga javob: Bayʼatning muayyan vaqtga cheklanishi joizmi?
Savol:
Assalomu alaykum va rohmatullohi va barokatuh!
Savolim bayʼat haqida. Maʼlumki, bayʼat Ummat bilan xalifa oʻrtasidagi oʻzaro rozichilikdir. Bayʼatning muayyan vaqtga cheklanishi joizmi, masalan, bugungi tuzumlarda odat boʻlib qolgani kabi, toʻrt yilga yoki besh yilga bayʼat qilinsa boʻladimi? Shunday deguvchilarda biror dalil yoki dalilga oʻxshash narsa bormi?
Alloh siz tufayli baraka bersin, bizni ham, sizni ham Allohim Islomga nusrat beruvchi va uni gʻolib qiluvchilardan qilsin.
Javob:
Va alaykum assalom va rohmatullohi va barokatuh!
Xalifaga bayʼat qilishga oid nususlar muddat belgilashga ziddir. Chunki Rosululloh Aga va roshid xalifalarga qilingan bayʼatda Allohning Kitobi va Rosulining sunnatlari asosida hukm yuritish shart qilingan. Agar xalifa Allohning Kitobi va Rosulining sunnatlari asosida hukm yuritishni tark qilsa, sharʼiy ahkomlarga muvofiq, uning rahbarligi nihoya topadi. Bu, xalifaning qanday ishdan boʻshatish va mazolimlar devoni salohiyatlari mavzusida batafsil yoritilgan. Yana boshqa biror cheklov qoʻyilishi joiz emas, chunki bu bayʼat nususiga ziddir. Bayʼat nususida esa Alloh Subhanahuning Kitobi va Rosululloh Aning sunnatlari bilan boshqarish aytilgan. Bu sunnatda va sahobalar ijmosida kelgan:
Sunnatda: Imom Buxoriy Ubboda ibn Somitdan rivoyat qiladi: Bizni Rosululloh A chaqirgandilar, ul zotga bayʼat berdik. Ul zot bizdan olgan bayʼatlarida bunday deganmiz:
“أَنْ بَايَعْنَا عَلَى السَّمْعِ وَالطَّاعَةِ فِي مَنْشَطِنَا وَمَكْرَهِنَا، وَعُسْرِنَا وَيُسْرِنَا، وَأَثَرَةٍ عَلَيْنَا، وَأَنْ لَا نُنَازِعَ الْأَمْرَ أَهْلَهُ”
“Xursandchilik va xafachilikda ham, ogʻir va yengil kunlarda ham, quloq solib, itoat etishga, ul zotni oʻzimizdan afzal koʻrishimizga, ishni-boshqaruvni egasidan talashmaslikka bayʼat qildik”. Shunda ul zot
“إِلاَّ أَنْ تَرَوْا كُفْرًا بَوَاحًا عِنْدَكُمْ مِنَ اللهِ فِيهِ بُرْهَانٌ”
“Faqat ochiq kufrni koʻrgan boʻlsangiz va sizda bunga Alloh tomonidan hujjat-dalil boʻlsa (quloq solib itoat qilmaysiz)”, dedilar. (Bu hadisni imom Muslim ham rivoyat qilgan).
Imom Muslim Yahyo ibn Husayndan, u buvasi Ummul Husayndan rivoyat qiladi, men Ummul Husaynning bunday deganini eshitgandim: Rosululloh A bunday dedilar:
“إِنْ أُمِّرَ عَلَيْكُمْ عَبْدٌ مُجَدَّعٌ – حَسِبْتُهَا قَالَتْ – أَسْوَدُ، يَقُودُكُمْ بِكِتَابِ اللهِ تَعَالَى، فَاسْمَعُوا لَهُ وَأَطِيعُوا”
“Sizga qop-qora qul amir qilinsa ham, agar u sizni Alloh Taoloning Kitobi bilan boshqarayotgan boʻlsa, unga quloq soling va itoat qiling”.
Bulardan, modomiki, bayʼat Alloh Subhanahuning Kitobi va Rosuli Aning sunnatlari bilan boshqarish sharti asosida qilingan boʻlsa, uning amalda davom etishi, biroq boshqaruvda ochiq kufr, yaʼni shariatga qatʼan qarshi ish koʻrinsa, bayʼat amaldan toʻxtashi ochiq koʻrinib turibdi.
Sahobalar ijmosidan dalil shuki, roshid xalifalar bayʼati, Alloh Subhanahuning Kitobi va Rosuli Aning sunnatlari bilan boshqarish sharti bilan boʻlgan, muayyan muddatga boʻlmagan. Ularning bayʼati barcha sahoba Glar koʻz-oʻngida boʻlgan va shu jihatdan, muddat belgilamaslik, balki xalifaning oʻz ishini davom ettirishini uning Alloh Subhanahuning Kitobi va Rosuli Aning sunnatlari asosida boshqarishiga, yaʼni Alloh nozil qilgan narsalar bilan hukm yuritishiga bogʻliq qilingan va sahobalar shunga ijmo qilganlar. Muammar ibn Roshid oʻzining “Jome” kitobida rivoyat qiladi: Bizga Abu Bakr G xutba qilib, bunday dedilar: “Ey insonlar, men sizga rahbar boʻldim. Ammo sizning eng yaxshingiz emasman… menga Alloh va Rosuliga itoat qilishimga qarab itoat qiling, agar Alloh va Rosuliga osiylik qilsam, menga itoat qilmang. Namozni boshlaymiz, turinglar, Alloh sizni rahmati bilan siylasin”.
Ushbu dalillardan xalifaning muddat belgilanmagani, balki uning Alloh Subhanahu va Rosuli Aga itoat qilishi nususlardan qayt etilgani ochiq koʻrinib turibdi. Modomiki, xalifa Alloh nozil qilgan narsalar bilan hukm yuritar ekan, rahbarligi davom etadi. Qachon biror qatʼiy nususga qarshi chiqsa, hatto bir oy yoki ikki oy ichida boʻlsa ham, u holda rahbarligi tugaydi. Bu xalifani boʻshatish va mazolimlar qozisining salohiyati toʻgʻrisida kelgan sharʼiy ahkomlarga muvofiqdir.
Ammo xalifaning muddati belgilangan deguvchilarda biror dalil yoki dalilga oʻxshash narsa bormi-yoʻqmiligiga kelsak, biz ularda na dililni koʻrdik, na dalilga oʻxshash narsani. Bu haqda hijriy 1434 yil jumodus-soniy, milodiy 2013 yil 4 iyunda nashr qilingan savolga javob nashramizda batafsil bayon qilganmiz, oʻshanga murojaat qilishingiz mumkin.
Birodaringiz Ato ibn Xalil Abu Roshta
26 muharram 1438h
27 oktyabr 2016m
