بسـم الله الرحمن الرحيم
OLIMLARNI TEKShIRISh MUMKINMI?
Olimlar karvonining yetakchilari Payg‘ambar (a.s.)lar bo‘lib, ular ma‘sum (gunohdan, hatodan pok) bo‘lishgan. Payg‘ambarimiz (s.a.v) haqida Alloh Taolo shunday xabar beradi:
وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْيٌ يُوحَى
„U(Muhammad) havodan gapirmaydi, gaplari vahiydan o‘zga narsa emas“. [53:3-4]
Demak, Payg‘ambarimiz (s.a.v)ni tekshirishimiz kufr, ya‘ni oyatga ishonmaslikdir. Balki Payg‘ambarimiz s.a.v) keltirgan hadis va Qur‘on har bir narsani tekshiradigan asos bo‘ladi. Shuning uchun har qanday ishni olimlarimizdan emas, ular keltirgan dalil bilan, hatto olimlarni o‘zilarini ham, so‘zilarini ham shu asosda tekshirishimiz to‘g‘ri bo‘ladi. Chunki Alloh Taolo shunga buyurgan:
فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ
– “Bordiyu biron narsa haqida talashib qolsangiz, agar haqiqatan Allohga va oxirat kuniga ishonsangiz, u narsani Allohga va payg‘ambariga qaytaringiz!” [4:59]
Masalan: avval bizda ramazon mamlakat belgilagan kundan boshlanib, u belgilagan kunda hayt nishonlanar edi. Lekin ustoz Chubak hoji bu xatoni to‘g‘riladi, ya‘ni ramazon oyni ko‘rish bilan boshlanishi, tugashi ham, iydi ramazon ham oyni ko‘rish bilan bo‘lishi kerakligini bayon qildi, rasmiy imomlarga buyurdi va quydagi hadisni keltirdi. Bu bilan har yili ro‘za boshlanishi, iyd kunini qasddan har xil belgilashlarga chek qo‘yildi, bu dalilga hamma taslim bo‘ldi. Taqvodor mo‘minlar bilan hukumat o‘rtasidagi kelishmovchiliklar barham topdi, ibodatlarimiz Alloh Taoloning hukmiga muvofiq bo‘lib, ro‘za masalasida biz haqiqiy mo‘minlardan bo‘ldik: Abu Hurayra(r.a) rivoyat qiladi, Nabiy(s.a.v) bunday dedilar:
“صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ فَإِنْ غُبِّيَ عَلَيْكُمْ فَأَكْمِلُوا عِدَّةََ شَعْبَانَ ثَلاَثِينَ”
“Oyni ko‘rib ro‘za tutinglar (ro‘zani boshlanglar), oyni ko‘rib og‘iz ochinglar (ro‘zadan chiqinglar), agar bulutli kun bo‘lib qolsa, sha‘bon oyini sanog‘ini to‘la o‘ttiz kun qilinglar”. Imom Buxoriy rivoyati.
O‘sha kungacha har bir mo‘min o‘zi ishongan olimiga ergashib, o‘zaro bo‘linishlar, bir birlariga nisbatan nafratlar bo‘lib o‘tdi. Haqni ko‘targanlarning so‘ziga e‘tibor berilmadi. Uning oldini olish faqat o‘sha mavzu‘dagi hujjatni keltirish bilan uni qo‘llab quvvatlash bilan bo‘ldi. Xuddi shunga o‘xshab, Islomga yoki undagi bir hukmga qarshi chiqqan yoki unga amal qilmayotganlarga, ya‘ni munkarlarga nisbatan bo‘layotgan hozirgi tortushuvga ham faqat dalilga asoslanish bilan nuqta qo‘yiladi. Har biri o‘zicha haq, lekin aslida kim haq ekanini Rosululloh (s.a.v) aytib qo‘ygan, o‘sha asosda tekshirishimizni yuqoridagi [4:59] oyat talab qilmoqda. Hullas, noshar‘iy ishlarga rozi bo‘lib, shu holda davom etishimiz Alloh Taoloning la‘natiga va g‘azabiga duchor bo‘lishimizga sabab bo‘ladi, Alloh saqlasin. Ammo ustoz Chubak hoji o‘zi bilan birga butun mo‘min-musulmonlarni Alloh Taoloning la‘natiga duchor bo‘lishini saqlab qolish tomon yurdi. Shunda sabot bilan turish jamiyatni to‘g‘rilanishiga olib boradi. Zotan, Rasululloh (s.a.v) Abu Mas‘ud (r.a)dan rivoyat qilingan hadisda aytadilarki: “Bani Isroilga eng avvalo kirgan nuqson shu ediki, bir kishi boshqa kishiga yo‘liqqan paytda: “Ey falonchi, Allohdan qo‘rqqin va bu qilayotgan ishingni tashlagin, chunki bu narsani qilish sen uchun halol-durust emas”, der edi. So‘ng ertasi kuni u bilan uchrashgan paytda uni yana o‘sha holatda ko‘rar edi. Lekin bu narsa u bilan birga yeb-ichishdan, birga o‘tirishdan qaytarmas edi. Bas, ular shunday qilishgach, Alloh ularning ba‘zilarining qalblarini ba‘zilari bilan urdi”. So‘ngra Rasululloh (s.a.v) ushbu oyatni tilovat qildilar:
لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُودَ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ كَانُوا لاَ يَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ تَرَى كَثِيرًا مِنْهُمْ يَتَوَلَّوْنَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَبِئْسَ مَا قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَفِي الْعَذَابِ هُمْ خَالِدُونَ وَلَوْ كَانُوا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالنَّبِيِّ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِيَاءَ وَلَكِنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ فَاسِقُونَ
„Bani Isroildan kofir bo‘lgan kimsalar Dovud va Iso binni Maryam tilida la‘natlangandir. Ularning la‘natlanishiga sabab qilgan isyonlari va tajovuzkor bo‘lishganidir. Ular bir-birlarini qilgan noloyiq ishlaridan qaytarmas edilar. Bu qilmishlari naqadar yomon ish! Ulardan ko‘plari kofir bo‘lgan kimsalarni do‘st tutganlarini ko‘rasiz. Ularga havoyi nafslari naqadar yomon narsani – Allohning g‘azabini keltirdi. Endi ular abadiy azobda qoluvchidirlar. Agar Allohga, Payg‘ambariga va unga nozil qilingan kitobga iymon keltirganlarida edi, ularni do‘st tutmagan bo‘lur edilar. Lekin ulardan ko‘plari itoatsiz kimsalardir“. [5:78-81]
So‘ngra shunday dedilar: “Yo‘q, aslo, Allohga qasamki, sizlar albatta yaxshilikka buyurasizlar va yomonlikdan qaytarasizlar. Sizlar albatta zolimning qo‘lidan ushlaysizlar va uni haqqa burilishga majbur qilasizlar va albatta uni haqqa mahkam bog‘lab qo‘yasizlar. Yoki albatta Alloh ba‘zilaringizni ba‘zilaringiz qalbi bilan uradi, so‘ngra ularni la‘natlaganidek, sizlarni ham la‘natlaydi”.
Ro‘za mavzu‘sidagi hadisga amal qilishimiz bilan ibodatimiz to‘g‘rilandi, Alloh qabul qiladigan amalga muvofiq bo‘ldi. Endi bu hadisga amal qilsak, bu bilan hayotimiz to‘g‘rilanadi. Ya‘ni jamiyatdagi munkarlarning asosiy sababchisi bo‘lgan kufrning bizga bo‘lgan hukumronligiga to‘siq qo‘yamiz. Kufrning “demokratiya” nomli kanalizatsiyasidan kelib hayotimizni zaxarlayotgan millatlararo nizolar, opa-singillarimiz, onalarimiz, qizlarimizdagi behayolarcha yurish turishi, xorlanishlari, buzuqchiliklar, benikoh dunyoga kelayotgan go‘daklar, zulman nobud bo‘layotgan chaqaloqlar, aldov yo‘li bilan talon-taroj bo‘layotgan boyliklarimiz, yoshlarimizni kufrga qaram qilib tarbiyalashlar hamma-hammasiga to‘siq qo‘yiladi. Chunki kufrni basharasi ochilganidan, o‘zlari bevosita kelib, hukumronlik qilishlari mumkinmas holga kelib qolganidan jamiyatni munkarlarga to‘ldirib tashlashida, hukumronliklarini saqlab qolishda, bizni tashlandiq narsadek o‘zaro talashishlarida malaylariga tayanishib, osonlik bilan iflos maqsadlariga erishishmoqda. Biz hadisga muvofiq har qanday munkarga, eng zaruri “Islomga qarshilik” munkariga qarshi bo‘lsakgina bizdan Alloh Taolo rozi bo‘ladi. Aksincha, avvalda yahudiylarni la‘natlaganidek bizlarni ham la‘natlaydi, Alloh saqlasin!
Alloh Taolo hayotimizni o‘nglanishini o‘zimiz harakat qilishimizga bog‘liq qilib qo‘ydi. Kachonki ko‘pchilik bo‘lib fasod, buzuqchilik, xiyonat, aldov, sharmandalik kabi illatlarga qarshi bo‘lib, haq tomonda tursak, haqni g‘olib bo‘lishi uchun qo‘limizdan va tilimizdan kelgan harakatlarni qilsak, albatta Alloh Taolo bizni qo‘llab-quvvatlashiga, yordam berishiga va hayotimizni yaxshilanishiga va‘da bermoqda:
– „Aniqki, to biron qavm o‘zlarini o‘zgartirmagunlaricha, Alloh ularning ahvolini o‘zgartirmas“. [13:11]
Alloh Taolo aytadi:
إِنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ يَقُومُ الأَشْهَادُ
– „Albatta Biz payg‘ambarlarimizga va iymon keltirgan zotlaga dunyo hayotida ham, guvohlar hozir bo‘lib turadigan Kunda ham yordam berurmiz“. [40:50]
Yana:
وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ
– „Iymon keltirgan zotlarni g‘olib qilish Bizning zimmamizdagi haq bo‘lgan“. [30:47]
Yana:
إِنَّ اللَّهَ يُدَافِعُ عَنِ الَّذِينَ آمَنُوا
– „Albatta Alloh iymon keltirgan zotlarni himoya qilur“, [22:38]
Albatta, Alloh Subhanahu O‘ziga yordam qilgan kishilarga O‘zi ham yordam berishini umumiy tarzda aniq va‘da qildi. Alloh Taolo shunday dedi:
وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ
وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لاَ يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا
– „Alloh sizlardan iymon keltirgan va yaxshi amallar qilgan zotlarga xuddi ilgari o‘tgan (iymon-e‘tiqodli) zotlarni (er yuziga) xalifa-hukmron qilganidek ularni ham yer yuzida xalifa qilishni va ular uchun O‘zi rozi bo‘lgan (Islom) dinini g‘olib-mustahkam qilishni hamda ularning (ahvolini) xavfu-xatarlardan so‘ng tinchlik-xotirjamlikka aylantirib qo‘yishni va‘da qildi. Ular Menga ibodat qilurlar va Menga biron narsani sherik qilmaslar“. [24:55] Yana:
وَلاَ تَهِنُوا وَلاَ تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
– „(Kufrga qarshi kurashda) sustlashmangiz va g‘amgin bo‘lmangiz. Agar haqiqiy iymon egalari bo‘lsanglar, sizlar ustun bo‘lguvchidirsizlar“. [3:139] Yana:
إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هَؤُلَاءِ دِينُهُمْ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
O‘shanda munofiqlar va dillarida maraz bo‘lgan kimsalar: “Ularni (ya‘ni, musulmonlarni) dinlari mag‘rur qilib yubordi (ya‘ni, ozgina odam bilan shunday katta qo‘shinga qarshi jang qilmoqchi bo‘lyaptilar”), deyishar edi. (Munofiqlarning bu so‘zlari noto‘g‘ridir) kim Allohga suyansa, bas, albatta Alloh g‘olib va hikmatlidir (8:49).
Hulosa:
1. Olimlar kufrni maqsadini amalga oshirish uchun emas, Ummatga haqni bayon qilish uchun harakat qilishi kerak.
2. Olimlar ma‘sum emaslar, ular Qur‘on va hadislar asosida tekshiriladi. Kim haq bo‘lsa, o‘shani qo‘llab-quvvatlash qolgan mo‘minlarga farz.
3. Shunda Alloh Taolo yordam beradi va ikki dunyo saodatiga erishamiz.
4. Haqdan to‘sishga harakat qilish kofir va munofiqlarning ishi.
Abu Zar.
