Avval xabar qilganimizdek, Qirg’iziston IIV 10- boshqarmasi va Milliy xavfsizlik davlat qo’mitasi hamkorlikda 30-31 dekabr kunlari Jalolobod shahrida, Suzoq, Bozorqo’rg’on, Novken tumanlari hamda Arslonbob qishlog’ida maxsus amaliyot o’tkazgan va 17 xonadonda tintuv ishlarini olib borgan edi.
Kuch ishlatar idora xodimlarining noqonuniy xatti-harakatlaridan norozi bo’lgan Arslonbob qishlog’i aholisi 5 yanvar kuni qishloq markazida yig’ilishdi. Tinch namoyishga 500ga yaqin odam chiqqani aytilmoqda. Yig’ilganlar militsiya xodimlari tomonidan uylar ogohlantirishsiz tintilganini aytib, tintuv ishlarin to’xtatishni talab qilishdi.
Bundan tashqari, 4 yanvar kuni 100dan oshiq odam aynan shunday talab bilan Bozorqo’rg’on hokimyati oldida yig’ilgan edi. Yig’ilganlar tuman hukumatiga murojaat qilib, militsiyaning bu harakatlariga huquqiy baho berishni talab qilishgan.
Turkiston:
Qirg’iziston IIM va boshqa kuch organlari xodimlari ichida ham o’zboshimchalik jarayon mavjud. Ular har biri o’z mintaqasida turib, Qirg’iziston markaziy hokimiyat etakchiligiga itoatsizlik yoki o’zbilarmonlik qila olishadi. Bu Qirg’iz hukumatining holsizligidan dalolat beradi.
Prizident A. Atambaev, o’zining 2015 yilning yakunlovchi matbuot bayonotida va undan keyin shu bayonotining sharhlash yig’inida, Qirg’iziston o’zining qo’shni davlatlarining yo’lidan ergashib bormaydi degan edi. Yana u “ulardagi musulmonlarga nisbatan qattiqqo’llik siyosati, terrorizmni va Suriyaga fuqorolarini chiqib ketishidan to’sib qola olmadi. Aksincha ularda bizlardan ko’ra ko’proq odam chiqib ketti” degan edi.
Jalalobod kuch tizimi organ xodimlari bu strotegik ma’noga ega bayonotni ko’rishmagan yoki tushuna olishmagan. Balki hukumat vakillari va rahbari atayin bu strotegiyaga qarshi boshqacharoq ish ko’rish bilan o’zini Rossiya, Xitoy va O’zbekiston oldida kelasi prizident qatori ko’rsatib qo’ymoqchi bo’lgandir. Yoki Jalalobod organ etakchilari Bishkekning buyruqlarini bir pulga olmagandir.
Har qanaqangi holatda ham, ish O’zbekistonning uslubi asosida olib borilgan. Demak Qirg’iz organ xodimlari to’la mustaqil, o’z mintalitetidan kelib chiqib, o’z xalqining xavfsizlik va boshqa manfaatlaridan kelib chiqib, ularga Qirg’iz siyosatchilari tomonidan chizib berilgan strotegik reja asosida ish olib borisha olmaydi, yoki bu o’ta ma’nilik strotegik loihaning o’zi mavjud emas. Har qaysi holatda ham, ular egasi yo’q ko’ppaklar singari, har biri o’z ambitsiyasidan kelib chiqib ish olib borishaveradi.
Aslida harbiylar – ular xoh ichki kuch organlari bo’lsin, yoki tashqi askariy harbiylar bo’lsin, farqi yo’q – mavjud boshqaruvdagi siyosiy guruhga bo’ysinishlari lozim. Agar ular o’z ra’ylari bilan davlatni boshqaradigan bo’lsa, bu harbiy siyosiy davlat ag’darilishiga olib keladi. Qirg’izistonda oxirgi vaqtlarda shunga o’xshaydigan yoki shu xavfli vaziyatga sharoit yaratib beruvchi holat asosidagi boshqaruv siyosati borayotgani kuzatilayapti. Unda, qandaydir generallar ma’lum mintaqalarda qirollardek salohiyat egalariga aylanib borishayapti. Ular qandaydir tashqi kuchlar bilan til biriktirishib, ma’lum bir manfaatlari uchun o’sha tashqi davlat kuchlari tomonidan Qirg’iziston musulmonlariga qarshi buyurtmalar ola boshlashdi.
Yuqoridagi Jalolobodda bo’lib o’tgan harakatlar ham, ilgarigi Qirg’izistonning Rossiya bilan hamkorligidagi strotegiyasi asosida davom etib borganini ko’rsatadi. Demak bu kimdir tomonidan sal ilgariroq olingan buyurtma bo’lgan. Strotegik yo’nalishlar o’zgarishiga qaramay, olingan buyurtma baribir bajarilib qo’yilgan. Chunki bu amaliyotlar qirg’iziston manfaatlariga zid harakatlar bo’lib, faqat tashqi uchinchi kuchlar uchun, Qirg’izistonda davlat bilan musulmonlarning o’rtalariga fitna urug’ini sepishda foyda keltirishi mumkin.
