AQSh boshchiligidagi mustamlakachi davlatlar islom yurtlarni o’z nufuzi ostida ushlab turish uchun va o’ylab topgan “terrorizm” va “ekstremizm”ga qarshi kurash masalasi bugun Rossiya poytaxti Moskva shahrida bo’lib o’tgan Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti (KXShT)ning Kollektiv xavfsizlik kengashi yig’ilishidagi asosiy mavzularidan biri bo’ldi.
Mazkur yig’ilishda so’zga chiqqan RF prezidenti Vladimir Putin, KXShTga a’zo davlatlar rahbarlarining sammiti dunyodagi vaziyat shiddat bilan o’zgarayotgan, eski muammolar keskinlashayotgan og’ir bir vaziyatda o’tayotganini belgilab o’tdi.
“Ammo, afsuski, yangi muammolar ham paydo bo’lmoqda, global xavfsizlik tizimlarida o’zgarishlar sodir bo’lmoqda. Bularning barchasi KXShTga a’zo davlatlardan kerakli choralarni ko’rishni talab qiladi. Tashkilot ushbu masalalarni xal qilish uchun real imkoniyatlarga ega”, – dedi Putin.
So’zida davom etgan Putin, tashkilot faoliyati yo’nalishlaridan biri Afg’oniston bilan yaqin aloqalarni yo’lga qo’yishdan iboratligini va bu mamlakatdan xalqaro kuchlarni olib chiqib ketilishi butun mintaqa uchun xatarli ekanligini belgilab o’tdi. “Barchamiz Afg’oniston ravnaq topishidan manfaatdormiz”, -dedi.
“Iroq va Shom islomiy davlati” tashkiloti xususiga to’xtalgan Putin, terrorchi va ekstremistik guruhlar Markaziy Osiyoda o’z nufuzini kengaytirish uchun harakat qilayotganini aytib, ayni vaqtda tojik-afg’on chegarasiga ko’proq e’tibor qaratish lozimligini ta’kidlab o’tdi.
O’z navbatida, seshanba kuni Tojikiston mudofaa vaziri Sherali Mirzo bilan mazkur sammit doirasida uchrashgan Rossiya mudofaa vaziri Sergey Shoygu ham xalqaro kuchlar Afg’onistondan olib chiqib ketilishi arafasida Tojikiston va Qirg’izistonni eng yomon vaziyatlarga tayyor turishga chaqirdi.
“Xalqaro ittifoqchi kuchlarni Afg’onistondan olib chiqib ketilishi sharoitida Qurolli kuchlarimiz vaziyatni har qanday rivojlanishiga, shu jumladan eng salbiy oqibatlarga ham tayyor bo’lishi kerak”, – deya ogohlantirib o’tdi Sergey Shoygu.
Turkiston:
Rossiyaning O’rta Osiyodagi vazni engillashib bormoqda. U siyosiy, iqtisodiy, saqofiy bosim berish richaglarini deyarli qo’ldan boy bergan. Shuning uchun Putin, faqat xarbiy taxdidlar yoki vaximalar paydo qilib, ODKB kabi xarbiy bloglar bilan kelayotgan taxdidlarga yordam berishi mumkinligiga ishora qilmoqda. Soddaroq aytganda, mintaqaga faqat xarbiy ta’sir ko’rsata olishi mumkinligini xisobga olib, xarbiy amaliyotlar xavfidan ogoxlantirishga urunmoqda. Maqsadi esa, Qirg’iziston, Tojikiston kabi davlatlarni o’z ta’siridan chiqarib yubormaslik. Shuningdek, Rossiyaning bugungi xolatida uni atrofidagi barcha davlatlar tashlab qochib ketish arafasida turishibdi. Demak Rossiya bu davlatlarga siyosiy, iqtisodiy tomondan xozir xar qachongidan ko’ra ko’proq muxtoj bo’lib turibdi. Putin xarbiy taxdidlar bilan ularni qo’rqitishdan, ularga Rossiyaga bo’lgan muxtojliklaring xali xam bor demoqchi bo’ladi. Xali ish boshlamasidan inqirozga yuz tutishi mumkin bo’lib turgan BI va YeVROZYeS tashkilotlarini saqlab qolishga barcha KXShT a’zolarini xarakat qilishga chaqiradi. Bu esa faqat yuqoridagi singari taxdidlardan ogoxlantirish va kerak bo’lsa o’zi o’sha taxdidli xolatlarni paydo qilish amaliyotlar uyushtirish bilan bo’ladi.
Lekin Rossiya ishonchli xamkor emas. U Qirg’iziston Tojikistonni o’z manfaati yo’lida jonbozlik ko’rsatib berishga undayotgani bilan, ularning o’z yurtlarida paydo bo’lishi mumkin bo’lgan ashaddiy xolatlar xaqida xatto o’ylayotgani xam yo’q. Vaxolangki Putinning manfaatlari, nafaqat Qirg’izistonni, balki Rossiyaning manfaatlariga xam mutanosib kelmay qoldi. U o’z rejimini saqlab qolish maqsadida xar narsaga tayyor, o’ta xavfli figuraga aylanib borayapti. Qirg’iz va Tojik etakchilarini musulmonlarga qarshi kurashini jadallashtirishga undar ekan, mintaqalarda distabilizatsiya xolatini paydo qilmoqchi bo’ladi. Bu xolat unga shu yurtlardagi xarbiy bazalarini va umuman xarbiy aralashuvini kuchaytirishga imkon beradi. Boshqacha aytganda shu davlatlarni Rossiyaga muxtojlik xolatlari kuchayadi.
