Matbuot bayonoti
Amerikadagi moliyaviy krizis
Axborot agentliklari Amerika namoyandalar palatasi 2014 yil 11 fevralda Qo’shma Shtatlar qarzlari potologini 2015 yil 15 martgacha ko’tarishga rozilik bergani haqida xabar tarqatdi.
AQSh shu kunlarda havas qilib bo’lmaydigan iqtisodiy va moliyaviy vaziyatni boshidan kechiryapti. Chunki Amerika iqtisodi asta-sekin sizib, holdan toyib bormoqda… Qo’shma Shtatlar o’z moliyaviy yilini (2013 yil oktyabrda) o’zining hukumat muassasalarini yopib qo’yish bilan boshladi. Bunga byudjet borasida senat bilan namoyandalar palatasi o’rtasidagi kelishmovchilik sabab bo’ldi. O’shanda 850 ming xizmatchi xodim ish haqi to’lanmaydigan majburiy dam olishga chiqarildi. Defoltni e’lon qilishdan qochib kongress 2013 yil oktyabrda qarz potologini 2014 yil 27 fevralgacha 16,7 trillion dollargacha ko’tarib qo’ydi. Bu Amerikadagi muolaja qilishning iloji bo’lmayotgan og’ir moliyaviy krizisni shunchaki kechiktirish edi, xolos. Amerikaning Vashington qarzlarni vaqtida to’lay olmasligidan ogohlantirishlari kuchaydi. Bu esa bir misli ko’rilmagan vayron qiluvchi falokat bo’ladi. Shu bilan birga oqibatlar 2008 yildagi moliyaviy krizisnikidan ham ko’ra yanada xatarli bo’lishi mumkin. 2011 yil yozda qarzlar potologini ko’tarish borasidagi xuddi shunga o’xshash siyosiy vaziyat Vashingtonning «shol» (falaj) bo’lib qolishiga olib kelgan edi. Bu esa kreditlar bo’yicha sinflarga ajratish Standart end Purs agentligini Qo’shma Shtatlarni «AAA» imtiyozli sinfga kirish huquqidan mahrum qilishga majbur qildi.
Ketma-ket bo’layotgan bu moliyaviy krizislar shu turdagi krizislarning birinchisi emas va aslo oxirgisi ham bo’lmaydi. Chunki Oq uydagi to’da, Uoll-stritdagi yirik kapitalist magnatlar xizmatkori bo’lgan bu to’da javobgarlikka tortilishdan va jazodan qo’rqmay ish yuritaverar ekan bu krizislar davom etaveradi. Olamda Amerika sharmandaligini fosh qilib, uning g’alamisona va zo’ravonlik siyosatiga chek qo’yadigan kuch paydo bo’lmas ekan Amerika o’z qurbonlari qonini so’radigan parazitlardek yashashda bemalol davom etaveradi… Chunki er yuzidagi eng katta harbiy kuchga tayanayotgan Amerika (uning bu harbiy kuchlarini yiliga 800 milliard dollarlik byudjet quvvatlab turadi) o’zining ochko’zligini qondirish uchun mablag’ ajratishni olamga zo’ravonlik bilan buyuraveradi. Amerika bu to’g’rida mustamlakachiligi 19 asrda avjiga chiqqan Britaniyaning mustamlakachilik siyosatidan ko’pam farq qilmaydi. Chunki kapitalistik nizom mustamlakachi davlatlar iqtisodlarining gullab-yashnashini olam boyliklarini talash va uning xalqlarini qulga aylantirish hisobiga quradi. Bunda harbiy shantaj kuchi ishga solinadi, bunday shantaj gohida diplomatiya va iqtisodiy va moliyaviy siyosatlardan iborat «yumshoq kuch» niqobi ortida yashiringan bo’ladi. Bu siyosatlar tufayli xalqlar taqdiri Amerika yoki Yevropadagi moliyaviy birjalardagi chayqovchilar qo’lida garovga aylanib qoladi.
Bundan oldin ham Amerika hukumatlari qarz potologini 1962 yildan boshlab 74 marta ko’targan edi. Bu ko’tarish qoplaydigan resurslarsiz tobora ko’payib borayotgan sarf-xarajatlardan kelib chiqayotgan muammo asosini muolaja qilishdan qochishdir, xolos. Shuning uchun Amerika o’z valyutasi dollarni (dollar o’tgan asrda o’z qiymatining 97 %ini yo’qotdi) xalqaro tijorat valyutasi qilib qo’yish va boshqa davlatlar zimmasiga Amerika xazina qog’ozlarini sotib olish yo’li bilan Amerika byudjetidagi kamomad o’rnini to’lg’azish vazifasini yuklash yo’lini tutmoqda. Bu davlatlarga Amerika kelgusi zamonda o’z qarzlarini to’lashni quruq va’da qilmoqda, xolos. Lekin bu zamon mutlaqo kelmaydi. Chunki Amerika eng ulkan harbiy changalga ega bo’lib qolaverar ekan olamda hech kim unga qarshi turishga jur’at qilolmaydi. Bu boshqalarning boyliklarini tortib olishda faqat kuchgagina tayanadigan mol boquvchi kovboylar siyosatidan ko’pam farq qilmaydi…
Har safar Amerika siyosatchilari burunlaridan narini ko’rishmaydi. Shuning uchun to’lashlari kerak bo’lgan qarzlarini to’lashdan qochib qarz potologini ko’tarib qo’yishlari bilan (bu potolog 17 trillion dollardan, ya’ni 16 trillion dollar bo’lgan milliy mahsulotdan ham ancha nariga o’tib ketdi) va o’zlari dollar deb atashayotgan qog’ozlarni bosib chiqarish siyosatini tutishlari bilan inflyatsiyaning yanada oshishiga va kelgusi avlodlar bo’ynidagi qarz yanada ortishiga sabab bo’lishayotgani ularni tashvishga solmaydi. Ularni bu narsalar zarracha tashvishga solmaydi. Chunki ularning hisob-kitoblari kelgusi saylovlardayoq nihoyasiga etadi, undan keyin olamni to’fon bosmaydimi, deyishadi…
Amerika siyosatchilarining ahmoqona siyosatlari Amerikaning kelajak avlodlari bo’yniga va olam xalqlari bo’yniga kechayu kunduz baxtsizlikdan azob chekish va o’z boyliklaridan «Sem amaki»ning moliyaviy to’dasi farovonligi yo’lida voz kechish og’ir yukini ilib qo’ymoqda. Chunki bu «Sem amaki»ning qomusida adolat va haqiqat ma’nosidan asar ham yo’q, aksincha uning qomusi shantaj va zo’ravonlik asosiga qurilgan kovboylar qomusining aynan o’zidir.
Amerikaning moliyaviy siyosatdagi bu o’yini Turkiya, Indoneziya va boshqalar kabi yosh iqtisodlarning moliyaviy falokatlariga sabab bo’ladi. Chunki Amerika moliyaviy siyosati sarmoyalarni Amerika qarzlarini pul bilan ta’minlash uchun o’zining moliviy bozorlariga jalb qilib tortadi. Bu esa sarmoya yotqizuvchilarning o’sib kelayotgan bozorlardan chiqib ketishini anglatadi. Bu esa Turkiya, Indoneziya va boshqa mamlakatlar hukumatlarini protsent stavkasini ko’tarib qo’yishga majbur qiladi. Bu hukumatlar sarmoyalarni jalb qilishga urinib shunga majbur bo’ladi. Bu esa mahalliy qarz xarajatlarining ko’tarilishi demakdir yoki mahalliy valyuta chayqovchilarning bosimlariga uchraydi, deganidir. Buning natijasida 1997 yili Sharqiy Osiyo davlatlarida yuz berganidek yana bir moliyaviy inqiroz kelib chiqadi.
Bugungi olamning voqeligi qisqacha shundan iborat. Bugun olam mustamlakachi davlatlar poytaxtlaridagi zo’ravon kapitalistlar to’dasi zulmi ostida ezilib, ingramoqda. Bashariyat bu baxtsizlikdan faqat islomiy iqtisodiy nizom qo’rg’onidan himoya topish bilangina qutilib chiqib ketadi. Chunki islomiy iqtisodiy nizom oltin va kumushga tayanadi, moliyaviy chayqovchiliklarga ham, riboning hech bir turiga ham aslo yo’l qo’ymaydi.
Ey Islom Ummati, odamlar uchun chiqarilgan eng yaxshi Ummat!
Mustamlakachi G’arbga qul bo’lgan hokimlarning toju taxtlarini vayron qilib, Xalifalik davlatini tiklashga harakat qilishing vaqti keldi. Xalifalik butun bashariyatni kapitalizm adolatsizligi va zulmidan Islom adolati va rahmatiga olib chiqadi.
«Dinsizlik hukmron bo’lishini istaydilarmi?! Imonlari komil bo’lgan qavm uchun Allohdan ham go’zalroq hukm qilguvchi kim bor?!» [Moida 50]
Usmon Baxxosh
Hizb ut-Tahrirning markaziy matbuot bo’limi raisi
Manzil: alMazraa – «Kolumbia TSentr» – Blok B – ikkinchi qavat
Pochta qutisi 145010
Telefon: 00961 1 30 75 94
Uyali telefon: 00961 71 72 40 43
Elektron pochta: media@hizb-ut-tahrir.info
